Ἡ ἐποχή τῶν φανατισμῶν

ΚΑΠΟΤΕ στήν πολιτική ἐπικρατοῦσε ἡ εὐπρέπεια.

Οἱ διάλογοι στήν Βουλή διεκρίνοντο ἀπό τήν ὀρθότητα τοῦ λόγου καί τήν καλλιέπεια. Τότε τήν ἀριστερά τήν ἐκπροσωποῦσαν προσωπικότητες, ὅπως ὁ Ἠλίας Ἠλιοῦ καί ὁ Λεωνίδας Κύρκος. Λόγιοι, ἐκτός τῶν ἄλλων. Τά δέ ἕδρανα τῆς Δεξιᾶς κοσμοῦσαν (πέρα ἀπό τούς ἡγέτες) ἀκαδημαϊκοί, ὅπως ὁ Κωνσταντῖνος Τσάτσος.

• Tοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου

Τότε βεβαίως τά κόμματα εἶχαν σαφῶς προσδιορισμένες ἰδεολογικές καί πολιτικές θέσεις. Τίς ὁποῖες ἐστήριζαν μέ ἐπιχειρήματα ἀνάγοντας τίς συζητήσεις τῆς Βουλῆς σέ μαθήματα πολιτικοῦ λόγου καί ἑλληνικῆς γλώσσης. Τότε μάλιστα οἱ βουλευτές δέν μιλοῦσαν ἀπό χειρογράφου.

Στό βῆμα τοῦ κοινοβουλίου «παρέτασσαν» μόνον βοηθητικές σημειώσεις. Μπορεῖ κατά τήν δεκαετία τοῦ ’60 νά ὑπῆρχαν κοινοβουλευτικά παρατράγουδα ἐξ αἰτίας τῶν ἐντάσεων κατά τήν περίοδο τῶν ἀποστασιῶν καί τῆς ὀξύνσεως, ὅλα αὐτά ὅμως ξεπεράσθηκαν μετά τό 1974.

Δυστυχῶς, ἡ περίοδος αὐτή δέν ἔμελλε νά κρατήσει καί πολύ. Τήν διεδέχθη μιά ἐποχή φανατισμοῦ καί ἐντόνων ἀντιπαραθέσεων, κατά τήν ὁποία οἱ συζητήσεις στήν Βουλή ἀποτελοῦσαν κατ’ οὐσίαν τό ἔναυσμα γιά τίς ἀντιπαραθέσεις τῶν πολιτῶν στά καφενεῖα καί τούς δρόμους.

Ἄκριτα τίς περισσότερες φορές, οἱ πολῖτες υἱοθετοῦσαν «ἀτάκες» τίς ὁποῖες εἶχαν ἀκούσει ἀπό τόν κάθε βουλευτή ἤ πολιτικό καί τίς ἀνεπαρήγαγον προκαλῶντας τήν ἀντίδραση τῶν ὀπαδῶν τοῦ ἀντιπάλου κόμματος πού καί αὐτοί μέ ἀνάλογο τρόπο ἀπαντοῦσαν. Χωρίς προβολή θέσεων καί ἐπιχειρημάτων. Μέ στεῖρα συνθηματολογία. Ἦταν ἡ ἐποχή πού τά πλαστικά σημαιάκια μέ τά χρώματα τῶν κομμάτων εἶχαν ἀρχίσει νά γίνονται κυρίαρχο θέαμα στίς πολιτικές συγκεντρώσεις «καλύπτοντας» τήν κενότητα καί τήν ἔνδεια ἐπιχειρημάτων πού πλέον κατελάμβανε τήν πολιτική σκηνή.

Σήμερα ζοῦμε μιά διαφορετική περίοδο πολιτικῶν ἀντιπαραθέσεων, πού διακρίνεται ἀπό ἕναν χειρότερο φανατισμό. Τώρα δέν ὑπάρχουν τόσοι φανατικοί ὀπαδοί. Οἱ περισσότεροι εἶναι φανατικοί πολέμιοι. Προηγήθηκε βεβαίως ἡ συνολική ἀπαξίωσις τοῦ πολιτικοῦ συστήματος.

Συνέβαλε σέ αὐτό ἡ ὑποβάθμισις τοῦ ἐπιπέδου τῶν πολιτικῶν ἡγετῶν, ἀπόρροια τῆς ὁποίας ἦταν ἡ ἀδυναμία διαχειρίσεως βασικῶν ἐθνικῶν καί ἄλλων ζητημάτων.

Ἔτσι ἡ ἐλπίδα πού κάποτε ἐκφραζόταν μέ τήν φανατική προσήλωση στό ἕνα ἤ τό ἄλλο κόμμα, ἔχει μετατραπεῖ σέ ὀργή πού στρέφεται ἐναντίον ὅλων. Ἡ προτίμησις πρός ἕναν ὑποψήφιο δέν ἐκδηλώνεται ἐπειδή τόν θεωροῦμε καλό, ἀλλά ἐπειδή τόν θεωροῦμε λιγώτερο κακό ἀπό τόν ἄλλον. Καί ἡ συμπεριφορά τῶν κομμάτων δέν εἶναι βεβαίως καλύτερη.

Κεντρικός ἄξων τῆς προεκλογικῆς τους πολιτικῆς δέν εἶναι νά ἀναδεικνύουν τόσο τίς δυνατότητές τους ὅσο νά καταγγέλλουν τούς ἀντιπάλους τους. Καί δυστυχῶς, τά περισσότερα ζητήματα πού ἑκατέρωθεν ἐγείρονται ἐμπεριέχουν ἀλήθειες. Μόνον οἱ παρωπιδοφόροι ἤ οἱ ἐπωφελούμενοι ἀπό τήν κομματική τους ἰδιότητα ἐπιμένουν νά θεωροῦν ὅτι ὁ «ἀρχηγός» (οἱοσδήποτε ἀρχηγός) εἶναι κατάλληλος γιά νά ὁδηγήσει τήν χώρα στήν ὁδό τῆς προόδου. Οἱ ἴδιοι εἶναι πού δέν τολμοῦν νά ὁμολογήσουν ὅτι διανύμε μιάν ἐποχή πολιτικῆς παρακμῆς.

Πρῶτο σύμπτωμα τῆς ὁποίας εἶναι ἡ ἀσέβεια τῶν ἰδίων τῶν κομμάτων ἀπέναντι στούς θεσμούς. Καί δέν καταλαβαίνουν ὅτι αὐτή ἡ νοοτροπία διαχέεται στήν κοινωνία καί ὁδηγεῖ στήν ἀποσάθρωσή της. Ἡ ὀργή καί ὁ φανατισμός τοῦ πολίτη, ἔτσι ὅπως ἐκδηλώνεται, εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἀβεβαιότητος τήν ὁποία πλέον αἰσθάνεται γιά τό μέλλον. Δέν βλέπει πουθενά διέξοδο. Δέν βλέπει θετικές προτάσεις. Δέν βλέπει –κἄν– κατανόηση τῶν καθημερινῶν του προβλημάτων. Πόσῳ μᾶλλον λύσεις.

Ἄς μήν ἐπικρίνουμε λοιπόν αὐτούς πού ἔχουν ἀποφασίσει τήν ἀποχή ἀπό τίς ἐκλογές. Ἡ ἀδυναμία τοῦ συστήματος νά τούς πείσει γιά τήν ἀποτελεσματικότητά του, τούς ἔχει ὁδηγήσει σέ αὐτήν τήν ἀπόφαση. Καί ὅσο τά κόμματα καλλιεργοῦν τήν πόλωση σέ μιάν ἀπέλπιδα προσπάθεια νά συσπειρώσουν αὐτούς πού κάποτε τά ἐμπιστεύοντο, τόσο πιό μακρυά τούς ἀπωθοῦν.