Κι ἔρχεται ἡ ὥρα, πού πρέπει νά γράψεις γιά τόν Μίκη Θεοδωράκη!
Καλότυχοι ἐκεῖνοι πού δέν ἔχουν τέτοια εὐθύνη! Πάνω ἀπό τό κεφάλι μου, στή βιβλιοθήκη, δύο σειρές βιβλία καί λεξικά. Κι ἐμπρός μου τό παντοδύναμο πληκτρολόγιο. Χιλιάδες, ἑκατομμύρια λέξεις, σέ ὅλες τίς γλῶσσες τοῦ κόσμου. Καί δέν μπορῶ νά βρῶ ποιές θά ’ναι οἱ κατάλληλες, γιά νά συνθέσω τό κείμενο πού θά ἀναφέρεται στόν «Ζορμπᾶ», πού ἔζησε ἔντονα κάθε στιγμή τῆς ζωῆς του, πού ἔκανε τά βιώματά του τραγούδια, πού ἀποτύπωσε τήν διαδρομή καί τίς σκέψεις του σέ πεντάγραμμα, σέ δίσκους καί σέ βιβλία.
Στόν ἄνθρωπο πού δέν λογάριασε φραγμούς, ἰδεολογίες, πολιτικές, στόν ἄνθρωπο πού ἔβαλε τούς ποιητές στά σπίτια τῶν ταπεινῶν καί τῶν πολλῶν…
Γυμνασιόπαιδο ἤμουν, ὅταν βρέθηκα, συνοδεύοντας τόν πατέρα μου, πού πήγαινε σέ μιά ἐπίσκεψη ἀσθενοῦς στό Πέραμα. Ἦταν τότε, πού ἄκληρες οἰκογένειες -μέ τήν ἀνοχή τῆς κυβερνήσεως- «καταπατοῦσαν» ἐκτάσεις οἱ ὁποῖες ἀνῆκαν κυρίως στήν Ἐκκλησία καί ἔστηναν τά «παράνομα» σπιτάκια τους, ἐκεῖνα πού, ἀργότερα, ἔγιναν κατοικίες καί πολυκατοικίες, γιά νά λάβει σήμερα τό Πέραμα τήν μορφή μιᾶς σύγχρονης πόλεως…
Ἐκεῖ, λοιπόν, εἶδα νά ἐργάζεται μιά κυψέλη νεαρῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἀναλάβει τήν ἐργολαβία τῆς κατασκευῆς τῆς κεντρικῆς λεωφόρου ἀνάμεσα στίς παράγκες. Ἔφτιαχναν, λοιπόν, μέ τά φτυάρια τό ὑλικό, μέ ἀμμοχάλικο, νερό καί τσιμέντο, φορτώνονταν στούς ὤμους τούς γεμάτους τενεκέδες καί μέτρο-μέτρο, προχωροῦσε ἡ «λεωφόρος». Τούς κατηύθυνε ἕνας πανύψηλος, νέος ἄνδρας, μέ φουντωτά μαῦρα μαλλιά, πολλές φορές τραγουδώντας! Ἀργότερα, στό σχολεῖο, ἔμαθα ὅτι ἦταν οἱ «Λαμπράκηδες» καί ὁ ἀρχηγός τους ἦταν ὁ Μίκης Θεοδωράκης! Ἐκεῖ τόν πρωτοεῖδα καί ἡ εἰκόνα του ἀποτυπώθηκε στήν μνήμη μου.
Λίγο πρίν ἀπό τήν δικτατορία, παρέα μέ τούς φίλους μου Βαγγέλη Μιχαηλίδη καί Δημήτρη Μελισσανίδη, τόν εἴδαμε στήν «Ποντιακή Στέγη», τήν μοναδική θεατρική αἴθουσα τῆς περιοχῆς μας, νά κάνει πρόβα μέ τόν νεαρό τότε Μάνο Λοΐζο καί μιά μικρή «λαϊκή» ὀρχήστρα. Μέ αἰχμαλώτισε τό ὕφος καί ὁ ἦχος!
Ἦταν ἤδη πασίγνωστος, τά τραγούδια του εἶχαν γοητεύσει τούς πάντες, τά τραγουδοῦσαν παντοῦ. Ἡ Μαίρη Λίντα, ὁ Μπιθικώτσης, ὁ Καζαντζίδης, ἡ Γιοβάννα, ἡ Γιαννακοπούλου, ἔπαιζαν σέ ὅλα τά «τζούκ-μπόξ» τῆς χώρας καί οἱ δίσκοι τῶν 45 στροφῶν στροβιλίζονταν στά φορητά ἠλεκτρόφωνα καί τά «ραδιο-πικάπ» μέ τά τραγούδια του. Τά «λαϊκά» του ἀλλά καί τίς μελοποιήσεις τῶν μεγάλων μας ποιητῶν! Ἦταν μιά βροντερή ἔκρηξη πολιτισμοῦ! Ὁ Μανώλης Χιώτης ἔντυνε μέ τίς νότες του Μίκη ποίηση τοῦ Ἐλύτη καί τοῦ Ρίτσου! Ὁ Κώστας Παπαδόπουλος καί ὁ Λάκης Καρνέζης, ἄνθρωποι πού «μιλοῦσαν» στό μπουζούκι, συνόδευαν τό «Ἄξιον ἐστί» καί τήν «Ρωμιοσύνη»…
Καί δέν ἦταν μόνο αὐτό. Ἡ Γαλλία ζητοῦσε «συρτάκι» καί ἡ Εὐρώπη, μετά τόν μελωδικό Χατζιδάκι καί τά «Παιδιά τοῦ Πειραιᾶ», χόρευε πλέον στόν καταιγιστικό ρυθμό τοῦ Μίκη, μέ τόν «Ζορμπᾶ» τοΥ, στά βήματα τοῦ Ἄντονι Κουήν καί τοῦ Ἄλαν Μπέητς, μέ μαέστρο τόν Μιχάλη Κακογιάννη καί ἱέρεια τήν Εἰρήνη Παπᾶ!
Θά μποροῦσα νά γράφω μέρες, μῆνες, χρόνια, μόνο γιά τόν Μίκη. Γιά τήν γνωριμία μας, στό Φεστιβάλ Ἀθηνῶν, γιά τίς συνεντεύξεις πού τοῦ εἶχα κάνει, γιά τίς παρτιτοῦρες του καί τά γραφτά του. Περιορίζομαι σέ 450 λέξεις.
Καί τόν ἀποχαιρετῶ μέ μόνο μία: «Ψηλά»!
