Οἱ μυστικές βαπτίσεις ἐξισλαμισθέντων Ἑλλήνων τοῦ Πόντου, οἱ χειρισμοί τoυ γιά τό Σκοπιανό καί ὁ πόθος του γιά τήν γενέτειρα Τραπεζοῦντα
Τοῦ Μανώλη Κοττάκη
Η ΑΦΟΡΜΗ γιά τήν γνωριμία μας ὑπῆρξε ἄκρως ἐπεισοδιακή: ἡ ἀπόφασή του νά παραστεῖ στήν δεξίωση πού διοργάνωσε τέλη Ὀκτωβρίου τοῦ 2019 τό Τουρκικό Προξενεῖο Κομοτηνῆς γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας καί ἡ ἐπ’ ὀλίγον συνύπαρξή του σέ πηγαδάκι μέ τόν Πρόξενο καί τόν ψευδομουφτῆ Κομοτηνῆς Ἰμπραήμ Σερίφ προεκάλεσαν ἕνα πρωτοσέλιδο δηκτικό σημείωμά μου μέ τόν τίτλο «Τί δουλειά εἶχες, Σεβασμιώτατε, ἐκεῖ;». Οἱ συνάδελφοί του Μητροπολῖτες τῆς Θράκης πού εἶχαν πληροφορηθεῖ τίς προθέσεις του νά παραστεῖ τοῦ εἶχαν ζητήσει νά μήν πάει. Ἀλλά ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Δράμας Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη προχθές αἰφνιδίως σέ ἡλικία 59 ἐτῶν σκορπῶντας θλίψη στό ποίμνιό του, εἶχε τούς λόγους του. Πῆγε. Λίγες μέρες μετά τό σημείωμά μου «προσγειώθηκε» στό γραφεῖο μου στήν Ἐρατοσθένους 1 ἕνα ὀγκῶδες δέμα μέ βιβλία. Ἀποστολέας του ἦταν ἡ Μητρόπολη Δράμας. Τά ἔχω δίπλα μου κάθε μέρα: τό δίτομο ἔργο τοῦ Ἀρχιμανδρίτη Πανάρετου Τοπαλίδη «Ὁ Πόντος ἀνά τούς αἰῶνας, ἡ Ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Προδρόμου Βαζελῶνος», τά ἔργα τοῦ ἰδίου τοῦ Μητροπολίτου Δράμας Παύλου Ἀποστολίδη «Ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Γεωργίου Χαλιναρᾶ τῆς Χαλδιᾶς» (εὑρίσκεται στόν Πόντο), «Ὁ Μητροπολίτης Τραπεζοῦντος Χρύσανθος Φιλιππίδης», «Ἡ Μητρόπολη Ροδοπόλεως, τό ζήτημα τῶν Ἐξαρχιῶν τοῦ Πόντου» καί, τέλος, τό βιβλίο τοῦ ἐπίσης ἀείμνηστου ἱστορικοῦ Σπύρου Σφέτα «Ἡ ἀτυχής ἐξέγερση τῆς Δράμας, 1941, κατά τά βουλγαρικά καί στρατιωτικά ἀρχεῖα». (Ὁ Σφέτας ἦταν μέγας Σλαβολόγος, μετεῖχε στήν διαπραγματευτική ὁμάδα γιά τά σχολικά βιβλία ἱστορίας τῆς ΠΓΔΜ καί τόν ἔτρεμαν οἱ Σκοπιανοί.)
Τό σιωπηρό μήνυμα τοῦ Σεβασμιωτάτου-ἀπάντηση στό σημείωμά μου, ἦταν λοιπόν παραπάνω σαφές: «Δές μέ ποιόν ἔχεις νά κάνεις!». Ἑβδομάδες ἀργότερα ὅταν ἐπισκέφθηκα ἰδιωτικῶς τήν Δράμα, ἀποφάσισα νά τοῦ τηλεφωνήσω. Φοβόμουν ὅτι τόν ἀδίκησα καί ἤθελα νά τόν ἀκούσω. Ἀνταποκρίθηκε μέ χαρά. Τά συζητήσαμε ὅλα ἐκ βαθέων σέ ἕνα λιτό δεῖπνο στό «Hydrama», τίς παλαιές καπναποθῆκες πού ἔγιναν μοντέρνο ξενοδοχεῖο. Μοῦ ἔκανε ἰσχυρή ἐντύπωση ὅταν τόν εἶδα πρώτη φορά. Δέν ἔμπαινε στόν χῶρο Μητροπολίτης, ἔμπαινε ἕνα «γεγονός», ὅπως θά ἔγραφε ὁ Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Μέ ὅρκισε νά μήν γράψω τίποτε ἀπό ὅσα μοῦ εἶπε γιά τήν δράση του. Τήν ἐθνική δράση του. Ἦταν φανερό πώς ἡ καρδιά αὐτοῦ τοῦ ἀτρόμητου Πόντιου ἔκαιγε γιά τήν Τραπεζοῦντα, τόν τόπο καταγωγῆς του. Καί πώς ἄν ἤθελε ὁ Θεός ποτέ –δικό μου συμπέρασμα– θά ἐθεωροῦσε ἑαυτόν εὐλογημένο νά ὑπηρετήσει χριστιανικό ποίμνιο ὡς Μητροπολίτης Τραπεζούντας. Ἦταν τόσο βαθιά Πόντιος ὥστε κάθε χρόνο παραμονή τῶν Φώτων μοῦ ἔστελνε φωτογραφία ἀπό ἕνα ἔθιμο πού κρατοῦσε ἀπό τήν προγιαγιά του νά ἀνάβει κερί καί νά ὀνοματίζει τούς νεκρούς τῆς οἰκογένειάς του τραγουδῶντας: «Τά φῶτα θέλω τό κεριμ’ καί τή ψυχού κοκκία καί τήν Μεγάλ’ Παρασκευή ἕνα μαντῆλι δάκρυα»!
Ἄς μέ συγχωρέσει ὁ Θεός πού θά παραβῶ τήν ὑπόσχεση πού τοῦ ἔδωσα, ἀλλά γιά νά καταλάβετε τί παπᾶς ἦταν ὁ Μητροπολίτης Παῦλος (ὁ δεύτερος Παῦλος πού χάνουμε μετά τόν Σιατίστης) θά ἀποκαλύψω τό ἑξῆς: ὁ Παῦλος εἶχε ἐντοπίσει στήν γενέτειρά του ἕναν ἐξισλαμισθέντα Τοῦρκο μέ ἑλληνική καταγωγή τοῦ ὁποίου ἡ καρδιά κτυποῦσε ἑλληνικά. Μέ μέριμνά του αὐτός ὁ Ἕλλην σπούδασε Ὀρθόδοξη Θεολογία καί σήμερα ὑπηρετεῖ ὡς κληρικός σέ κάποια Ἱεραποστολή τῶν Πατριαρχείων μας στήν Μέση Ἀνατολή! Ἔκλαιγε ὅταν μοῦ τό ἀποκάλυψε: «Ποιός τό φαντάζεται, μετά ἀπό αἰῶνες, ἀπόγονος ἐξισλαμιθέντων νά καθίσταται πτυχιοῦχος Θεολογίας καί ὡς κληρικός νά ὑπηρετεῖ τήν Ἐκκλησία καί τό Γένος!». Σταδιακά γίναμε φίλοι. Μέ τίς διαφωνίες μας. Ἡ ἀγάπη του ἦταν ἄδολη καί πατρική. Ὡς στενός συνεργάτης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου ἀνέπτυσσε ἐθνική δράση μακριά ἀπό τά φῶτα τῆς δημοσιότητας, καί κυριολεκτικά κινεῖτο στά ὅρια. Ἔπαιζε μέ τήν φωτιά. Ἡ Ἱερά Μονή Εἰκοσιφοίνισσας ἦταν κέντρο διεργασιῶν καί ἐπισκέψεων ξένων διπλωματῶν. Ἡ τελευταία μας ἐπικοινωνία ἦταν ἀρχές Ἀπριλίου. Μοῦ ἀνακοίνωσε μέ χαρά ὅτι τό καλοκαίρι θά ἐπέστρεφε στήν Εἰκοσιφοίνισσα κλαπέν Ἱερό Εὐαγγέλιο, κειμήλιο αἰώνων, τεκμήριο βυζαντινό, τό ὁποῖο εἶχε καταλήξει σέ κάποιο ἰδιωτικό μουσεῖο τῆς Νέας Ὑόρκης. Ἀλλά ἡ… διαταγή, διαταγή: «Μή γράψεις τίποτε ἀκόμη!». Στήν ἴδια συνομιλία ἀφιέρωσε μεγάλο μέρος προβληματισμοῦ του στό πῶς θά ἐνετάσσετο ἡ Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο χωρίς ἐκπτώσεις στό ἐθνικό θέμα. Χωρίς νά ὀνομαστεῖ «Μακεδονική». Δέν πρόκειται γιά ἐκκλησιαστικό θέμα ἀλλά γιά ἀμιγῶς ἐθνικό καί γεωπολιτικό πού θά βροῦμε μπροστά μας. Γιά δηλώσεις του σχετικές μέ τό θέμα αὐτό εἶχε γίνει στόχος κριτικῆς ἀπό Σκοπιανούς ἱστότοπους ὅπως τό raskolam.net. Ὡς κατακλεῖδα αὐτοῦ τοῦ ἀποχαιρετιστήριου σημειώματος πού φωτίζει τήν ἄγνωστη ἐθνική δράση τοῦ ἱεράρχη μας, παραθέτω δύο μηνύματά του μέ ἐθνικό περιεχόμενο πού μοῦ ἐστάλησαν σέ διαφορετικές στιγμές: Τό πρῶτο γιά τήν Εἰκοσιφοίνισσα:
«Ἀγαπητέ Μανώλη, καλημέρα. Ἡ πρόεδρος, ὁ πρωθυπουργός, ὁ ἐπί τῶν ἐξωτερικῶν ὑποδέχθηκαν μετά φανῶν κ λαμπάδων τήν Βουλγάρα ὑπουργό κ πένθησαν ὁμοῦ γιά τήν Ἁγία Σοφία. Διαπιστώθηκε μάλιστα ὅτι οἱ σχέσεις τῶν δύο χωρῶν βρίσκονται σέ ἄριστο ἐπίπεδο. Κουβέντα ὅμως γιά τίς σφαγές στό Δοξᾶτο κ τή Δρᾶμα κ ὅτι ὀφείλουν τοὐλάχιστον νά καταθέτουν ἕνα στεφάνι συγγνώμης στά θύματα τῶν πατέρων τους. Κουβέντα γιά τούς θησαυρούς τῆς Εἰκοσιφοινίσσης πού παρανόμως κρατοῦνται κ λιβανίζονται ἀφοῦ ἀφαίρεσαν ἀπό τίς λειψανοθῆκες τά ἅγια λείψανα κ κάμουν ἐσωτερική διανομή αὐτῶν». Τό δεύτερο γιά τούς Ποντίους:
«Ἀγαπητέ Μανώλη, καλησπέρα.
Ἀνέγνωσα μετά προσοχῆς τό κύριον ἄρθρον τῆς “Ἑστίας” 7.2.2022 περί Ρωσικῆς ἐξαρχίας κ.λπ. καί σημειώνω τά ἑξῆς: Οἱ κανονικοί παλαιοημερολογῖται οὐδέποτε θά συμπράξουν μέ τούς μοσχοβίτας διά λόγους πίστεως κ ἐθνικῆς ταυτότητος. Οἱ ἐκ Ρωσίας ὁμογενεῖς Ἑλληνοπόντιοι οὐδέποτε θά ὑπαχθοῦν σέ ρωσική δομή γιά ἐθνικούς λόγους παρά τήν ἀστοργίαν τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους πρός αὐτούς. Ἀφοῦ ἀνέρχονται εἰς 400.000 χιλιάδας ἄς φροντίσει τό κράτος τοὐλάχιστον 100.000 χιλιάδες νά ἱδρύσουν τήν Πόλιν εἰς τήν Ροδόπην τήν ὁποίαν ἐψήφισαν ἅπασαι αἱ πτέρυγες τοῦ κοινοβουλίου, κ μέρος τοῦ πληθυσμοῦ ἄς ἀξιοποιήσει τήν τάλαινα Βιστωνίδα ὅπως ἐπιθυμοῦσε ἡ εὐεργέτις τοῦ Ἑλληνισμοῦ μονή τοῦ Βατοπαιδίου. (…) Γιά δέ τό ἄτυχες συμβάν εἰς τήν Σουμελᾶ ἀντέδρασαν οἱ Τραπεζούντιοι. Θεωρῶ ὑποκρισίαν χειρίστου εἴδους τήν ἰδικήν μας δῆθεν διαμαρτυρίαν τήν στιγμήν πού εἰς τούς ἐν Ἑλλάδι ναούς γίνονται συναυλίες, τά ἱερά μυστήρια χάριν τοῦ χρήματος ἀποϊεροποιοῦνται κ διδάσκαλοι στήν Κρήτη διώκονται, διότι οἱ μαθηταί ἐκοινώνησαν τῶν ἀχράντων μυστηρίων καθώς κ ἄλλα πολλά. Μετ’ ἀγάπης κ εὐχῶν».
Αὐτός ἦταν ὁ Παῦλος! Δύο ὑστερόγραφα: Τό πρῶτο: Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, Σιατίστης Παῦλος, Δράμας Παῦλος. Τραγική σύμπτωση, τά προβλήματα ὑγείας τους ἐκδηλώθηκαν στήν Μακεδονία χάριν τῆς ὁποίας ἔδιδαν ἀγῶνες. Τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου στήν Ἔδεσσα, τοῦ Σιατίστης Παύλου στήν ὁμώνυμη μητρόπολη Σιατίστης καί Σισανίου, καί τοῦ Παύλου Δράμας στήν Νάουσα.
Τό δεύτερο: Γιά ὅσους ἑστιάζουν στήν συμμετοχή τοῦ μακαριστοῦ στόν ἀγῶνα ὑπέρ τῶν ἐμβολίων. Ὁ Δράμας Παῦλος ἦταν ἰδιαιτέρως ἐνοχλημένος ἀπό ὅσα λέγονταν, γράφονταν ὅτι ὁ ἰός κολλᾶ μέ τήν Θεία Κοινωνία καί μέ τό προσκύνημα στίς εἰκόνες! Μοῦ εἶχε στείλει ἕνα βιβλίο, ὅτι τήν αὐτή μεταχείριση ἐπιφύλασσε στούς χριστιανικούς πληθυσμούς ἡ Σοβιετική Ἕνωση! Ἕνα πρωινό Κυριακῆς, ἐφαρμογῆς ἄδικων μέτρων κατά τῆς Ἐκκλησίας τό 2020, ἔδιωξε τούς ἀστυνομικούς ἀπό τό προαύλιο τῆς Μητροπόλεως!
