ΠΡΙΝ ΑΠΟ δώδεκα χρόνια –θαρρῶ– φιλοξένησα στήν ἐκπομπή «Ἄλλη Ὄψη» πού…
… εἶχα τότε στήν ΕΡΤ τήν Γραμματέα τοῦ ΚΚΕ Ἀλέκα Παπαρήγα. Ἀνέκαθεν διατηροῦσα καλές καί ἔντιμες σχέσεις μέ προσωπικότητες τῆς Ἀριστερᾶς παρά τίς σφοδρές ἰδεολογικές διαφωνίες μας γιά δύο λόγους: Γιατί πάντα πίστευα ὅτι, χωρίς νά ξεχνᾶμε ὁ καθένας αὐτά πού θέλει νά θυμᾶται γιά τόν ἑαυτό του καί τόν πολιτικό χῶρο πού ἀγαπᾶ, ἡ χώρα θά ἔπρεπε κάποια στιγμή νά φύγει μπροστά πρός τό μέλλον καί νά ἀφήσει πίσω της ὅ,τι τήν διαιρεῖ. Ἡ Ἑλλάς ἀπό τούς Ἑλληνιστικούς χρόνους καί ἐντεῦθεν μεγαλούργησε καί διεύρυνε τά φυσικά καί πνευματικά της σύνορα στόν κόσμο ἐπειδή ἦταν συντεταγμένη, ἑνωμένη, μία γροθιά καί δέν ἐπέτρεψε στόν ξένο νά τήν διχάσει. Ἀντιθέτως καθηλώθηκε ὅποτε οἱ δυνάστες της φύτεψαν ἐπιδέξια τό σαράκι τοῦ διχασμοῦ στίς ψυχές μας.
Ὁ δεύτερος λόγος ἦταν πώς ἐκτιμοῦσα βαθιά τήν ἡγεσία Παπαρήγα ἴσως περισσότερο καί ἀπό αὐτήν τοῦ καπετάν-Γιώτη Φλωράκη πού συνασπίστηκε μέ τόν Μητσοτάκη τό 1989, ἐπειδή ὅταν αὐτή ἀνέλαβε τά ἡνία κλήθηκε νά διαχειριστεῖ τά συντρίμμια τοῦ ΚΚΕ ἀπό τήν πτώση τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως. Αὐτοί οἱ ἡγέτες πού δέν ἐγκαταλείπουν τόν χῶρο τους στά δύσκολα, ἀσχέτως ἄν οἱ ἀπόψεις τους εἶναι στήν Ἀνατολή καί οἱ δικές μου στή Δύση, μοῦ πᾶνε καλύτερα. Ὑποκλίνομαι στήν συνέπεια.
Ἡ Ἀλέκα ἔσωσε τό χῶρο της ἀπό τήν διάλυση καί τοῦ ἔδωσε ξανά ὑπόσταση στό ἐσωτερικό παιχνίδι. Ἡ μετριοπαθής στάση της στήν σύσκεψη τῶν ἀρχηγῶν στό Σκοπιανό τό 1991, ἡ καταγγελτική στάση της στά «ξενοκίνητα» ἀνθελληνικά ἐπεισόδια τοῦ 2008, ἡ ἀποφασιστική στάση της στά ἐπεισόδια τοῦ 2011 ὅταν στελέχη τοῦ ΚΚΕ ἀπέτρεψαν τήν εἰσβολή ἀκραίων στοιχείων στό Κοινοβούλιο, ἡ δήλωσή της γιά τήν δολοφονία Λαμπράκη καί γιά τήν ἀπαλλαγή Καραμανλῆ ἀπό τίς εὐθύνες της τό 2013, ἡ ἐπιρροή της στήν διαμόρφωση τῆς στάσης τοῦ ΚΚΕ τό καλοκαίρι τοῦ 2015 (παραμονή στό εὐρώ παρά τίς διαφωνίες), ὅλα μαζί, συνιστοῦν ἀποτύπωμα γιά τό τί μπορεῖ νά κάνει ἕνα κομμουνιστικό κόμμα σέ συνθῆκες καπιταλισμοῦ. Ἀποτύπωμα ἡγεσίας.
Στήν πραγματικότητα ἡ Ἀρσακειάς Ἀλέκα τράβηξε μία διαχωριστική γραμμή μεταξύ τοῦ σήμερα καί τοῦ χθές χωρίς ὅμως ἐσωτερικά τό ΚΚΕ νά ἀπεμπολεῖ ἐπί τῶν ἡμερῶν της τίς δυσάρεστες μνῆμες ἀπό τήν ἧττα τοῦ 1949. Γιά ἐμᾶς ὅ,τι συνέβη ἦταν αὐτό πού ἦταν. Γιά ἐκείνους ἦταν-εἶναι πάντα ἕνα τραῦμα, μία ἀνοιχτή πληγή, μία ἐκκρεμότητα στήν μνήμη («τί θά συνέβαινε ἄν…»), ἕνας ἑνοποιητικός παράγων ἐσωτερικά. Ἐάν τό ΚΚΕ δέν διαλύθηκε καί ἀποτελεῖ σήμερα ζωντανό ὑπόδειγμα ἀπολιθώματος γιά τό μουσεῖο τῆς σύγχρονης πολιτικῆς ἱστορίας, σέ αὐτές τίς μνῆμες τό ὀφείλει. Τῶν παππούδων τοῦ Ἐμφυλίου. Σᾶς δείχνω σήμερα τήν ἄλλη πλευρά τοῦ φεγγαριοῦ γιατί μοῦ ἀρέσει νά μπαίνω στά παπούτσια τῶν ἄλλων. Ὑπό μία προϋπόθεση ὅμως: νά μπαίνουν καί ἐκεῖνοι στά δικά μας παπούτσια.
Τό ΚΚΕ καί ἡ Ἀριστερά γενικότερα ἐπιτρέπουν στούς ἑαυτούς τους 70 χρόνια τώρα νά ἑορτάζουν τήν ἧττα τους στόν Γράμμο. Τήν στιγμή μάλιστα πού ὑπάρχουν ζῶσες μνῆμες καί στήν ἄλλη πλευρά. Ἀλλά θεωροῦν ἔγκλημα καθοσιώσεως, ἑορτή μίσους, νά ἀφήνουν τούς ἄλλους νά θυμοῦνται τή νίκη τους. Μία νίκη πού κακά τά ψέμματα ὅρισε τόν προσανατολισμό τῆς χώρας γιά δεκαετίες. Καί ἄν ἄς ποῦμε αὐτό μᾶς πάει πίσω, τί κάναμε ἀλήθεια ὅλες αὐτές τίς δεκαετίες νά ἀφήσουμε τό αἷμα πίσω μας; Ἡ νικήτρια Δεξιά παράταξη μέ γενναῖες κινήσεις πού ἔκαναν ἡγέτες της, ὅπως ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης, ὁ Μιλτιάδης Ἔβερτ, ὁ Κώστας Καραμανλῆς πάσχισαν γιά τήν συμφιλίωση. Ὁ Μητσοτάκης ἔκαψε στήν ὑψικάμινο τῆς Χαλυβουργικῆς τούς φακέλους πλήν τῶν ἱστορικῶν προσώπων καί ἔβαλε στήν κυβέρνησή του μέλος τῆς νεολαίας Λαμπράκη. Τόν Μίκη. Ὁ Ἔβερτ ἔστησε τό μνημεῖο τῆς Ἐθνικῆς Συμφιλίωσης στήν Πλατεῖα Κλαυθμῶνος καί παρέδωσε ἀκομπλεξάριστα τόν 9.84 στήν Ἀριστερά μέ ἐπί κεφαλῆς τόν φίλτατο Γιάννη Τζανετάκο. Ὁ Καραμανλῆς ἐπισκέφθηκε τόν Ἅη Στράτη, δημιούργησε ἐπί Ὑπουργίας Παυλόπουλου τό μνημεῖο ἐκτελεσθέντων στήν Καισαριανή, ἐπέτρεψε τή νοσηλεία ἀγωνιστῶν τῆς ἀντίστασης στό 401 στρατιωτικό νοσοκομεῖο, ἀκόμη τά ἀκούει γι’ αὐτό ἀπό σκληροπυρηνικούς.
Οἱ ἡγεσίες τῆς Δεξιᾶς μεταπολιτευτικά κατέβαλλαν λοιπόν πολιτικό κόστος στήν ἀγωνία τους γιά τήν ἐθνική ἑνότητα. Ὑπό τό φῶς τῶν διαμαρτυριῶν τοῦ ΚΚΕ καί λοιπῶν γιά τήν ἀπόφαση τοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη νά ἐκπροσωπηθεῖ τήν Κυριακή στό μνημόσυνο τοῦ Γράμμου ἀπό τόν ὑφυπουργό Ἀλκιβιάδη Στεφανῆ, ἐρωτᾶται τό ΚΚΕ: Τί ἔκανε ὅλα αὐτά τά χρόνια, ποιά χειρονομία γιά νά ὑπάρξει ἑνότητα στή μνήμη; Ποιά αὐτοκριτική; Ποιά κίνηση μέ δική του πρωτοβουλία πρός τήν Δεξιά παράταξη; Τό ὅτι ἔχασε στό Γράμμο, εἶχε νεκρούς δέν τό καθιστᾶ αὐτονοήτως θῦμα. Τήν ἐξουσία διεκδικοῦσε μέ τά ὅπλα. Καί ἄν ἦταν θῦμα δέν ἦταν πάντως τῆς Δεξιᾶς. Ἤ κυρίως αὐτῆς. Ἦταν θῦμα καί τῶν Δυτικῶν Ἄγγλων πού ἐξόπλιζαν πονηρά τόν ΕΛΑΣ στήν ἀντίσταση, ἦταν θῦμα τῆς ἡγεσίας του γιατί ἀρνήθηκε νά μετάσχει στίς ἐκλογές τοῦ 1946 ὅταν ὑποτίθεται εἶχε λαϊκό ἔρεισμα, ἦταν θῦμα καί τῶν πατρώνων τοῦ Σοβιετικῶν πού τό «πούλησαν» καί ἄφησαν τούς ἄνδρες του ἀνυπεράσπιστους νά περιμένουν ματαίως βοήθεια ἀπό τόν Μόσκοβο στόν κακοτράχαλο Γράμμο (ὁ ὁποῖος εἶχε τό γεωγραφικό πλεονέκτημα τῆς αὐτομόλησης καί τῆς ἀσφάλειας στά γειτονικά καθεστῶτα τοῦ ὑπαρκτοῦ.)
Αὐτά πρέπει νά τά πεῖ καί νά τά ὀμολογήσει κάποτε τό ΚΚΕ, πρῶτα στόν ἑαυτό του καί ἄν θέλει μετά σέ ἐμᾶς. Ὡς ἐλάχιστη πράξη αὐτοκριτικῆς γιά τήν ἐμπιστοσύνη πού ἔδειξε πρός τόν Στάλιν. Γιατί ἀκόμη καί ἄν δέν τά λέει , τά λένε σιωπηρά τά μέλη του κάθε φορά πού πληρώνουν στό «Ριζοσπάστη» ἕνα ποσό στήν μνήμη τῶν ἀγώνων τῶν πατεράδων τους. Ἐκείνη ἡ συνέντευξη στήν Ἀλέκα πού ἀναφέρω στήν ἀρχή τοῦ σημειώματός μου, ἔγινε στήν Νίκαια σέ μιά ἔκθεση μέ προσωπικά ἀντικείμενα παλαιῶν στελεχῶν τοῦ ΚΚΕ στήν ὁποία καί ἡ Γραμματέας μέ ξενάγησε on camera. Ὅταν τελειώσαμε τό γύρισμα κοντοστάθηκα νά χαζέψω μέ τήν ἡσυχία μου μερικά ἀπό αὐτά –εἶναι γενικότερο χούι μου, πρό ἔτους χάζευα στήν λέσχη Φιλελευθέρων, στήν πλατεῖα Καρύτση, τόν χαρτοφύλακα τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου καί τίς …πέτρες πού τοῦ ἔρριχναν στό αὐτοκίνητο οἱ ἀντίπαλοί του– ὑπάρχουν καί ἐκτίθενται!!
Μπροστά σέ μιά βιτρίνα μέ φωτογραφίες ἀντικειμένων στελεχῶν τοῦ ΚΚΕ ἀντίκρυσα λοιπόν μία δακρυσμένη μεσήλικα. Κόρη ἀγωνιστῆ τοῦ ΚΚΕ. Εἶχε σταθεῖ μπροστά ἀπό μιά φωτογραφία τοῦ πατέρα της στό βουνό. «Θά πρέπει νά εἶστε ὑπερήφανη γιά ἐκεῖνον» δοκίμασα νά πιάσω κουβέντα μαζί της. Ἔκανε μιά γκριμάτσα πού δέ θά ξεχάσω ποτέ στή ζωή μου καί ἀπάντησε: «Ξέρετε, μετά τήν πτώση τοῦ ὑπαρκτοῦ καί μετά ἀπό τόσες προδοσίες, τόσες διώξεις, τόσες ταλαιπωρίες γιά τήν οἰκογένειά μου, ἔχω ἀρχίσει νά θέτω στόν ἑαυτό μου κάθε φορά πού βλέπω τέτοιες φωτογραφίες τό βλάσφημο ἐρώτημα: Τελικά τί νόημα εἶχαν ὅλα αὐτά;». Ὅταν ὁ Περισσός κάποτε μετά πενῆντα χρόνια –αὐτή εἶναι ἡ ἱστορική ταχύτης του, τί νά κάνουμε, ἀπαντήσει δίκην αὐτοκριτικῆς σέ αὐτό τό ἐρώτημα –«τί νόημα εἶχαν ὅλα αὐτά» πρῶτα στά μέλη του μετά στόν ἑλληνικό λαό, δέν θά χρειάζεται νά ἀνεβαίνει ἡ Δεξιά στό Γράμμο. Οὔτε καί ἐκεῖνο θά χαρακτηρίζει σάν κακομαθημένο παιδί τῆς ἱστορίας κάθε ἐκδήλωση «ἀντικομμουνιστική» ὡσάν ὁ κομμουνισμός νά ἐξαιρεῖται πάσης κριτικῆς στίς ἡμέρες μας ἐπειδή ἐξαφανίστηκε ὡς σύστημα σχεδόν ἀπό προσώπου γῆς. Ἡ Δεξιά ὅλα αὐτά τά χρόνια τόν κατέθεσε τόν «ὀβολό» της στήν ἱστορία! Ἐσεῖς νά δοῦμε τί θά κάνετε «σύντροφε» Γραμματέα, Δημήτρη Κουτσούμπα.
