ΑΔΥΝΑΤΟΥΜΕ νά κατανοήσουμε τήν αἰσιοδοξία τήν ὁποία ἐκφράζει ἡ κ. Ντόρα Μπακογιάννη γιά τό «παράθυρο εὐκαιρίας» τό ὁποῖο ἰσχυρίζεται ὅτι ὑπάρχει γιά τήν ἐξεύρεση λύσεως στά ἑλληνο-τουρκικά.
Τόν σκεπτικισμό μας ἄλλως τε τόν ἐκφράσαμε καί ἀμέσως μετά τήν ἐπίσκεψη Γεραπετρίτη στήν Ἄγκυρα, ἀφοῦ τό μόνο πού εἴδαμε ἦταν ἡ ἀναβίωσις τοῦ πνεύματος τῆς Μαδρίτης, τό ὁποῖο εἶχε ἀποτελέσει τήν κορωνίδα τῆς ἀποτυχίας τῆς πολιτικῆς Σημίτη. Δέν βλέπουμε σήμερα τίποτε διαφορετικό ἀπό τότε. Ἀπ’ ἐναντίας, ἀπό τουρκικῆς πλευρᾶς, οἱ ὅροι ἔχουν διαφοροποιηθεῖ ἐπί τά χείρω.
- Τοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου
Σέ ἕνα ἀπό τά δημοσιοποιηθέντα ἀποσπάσματα τῆς συνεντεύξεως πού ἔδωσε ἡ κ. Μπακογιάννη στήν «Οἰκονομική Ἐπιθεώρηση» ἀναφέρει: «Τό 80% τῶν Ἑλλήνων πιστεύει ὅτι, ὅταν ὁ Ἐρντογάν ἦρθε καί μίλησε γιά ἀμφισβήτηση τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης, αὐτό συνέβη γιά πρώτη φορά. Ἡ πραγματικότητα εἶναι ὅτι, ἀπό τήν ἡμέρα τῆς ὑπογραφῆς της, γιά τή Συνθήκη τῆς Λωζάννης ὑπῆρξε στήν Τουρκία τεράστια ἀμφισβήτηση. Μέ δεδομένα ὅλα αὐτά, καί μέ ἐπίγνωση ποιόν ἔχουμε ὡς συνομιλητή, προσέρχεται ἡ Ἑλλάδα σ’ αὐτή τή συζήτηση. Χωρίς αὐταπάτες καί ψευδαισθήσεις. Ἀλλά ἀντιλαμβανόμενη ὅτι τά συμφέροντα στή φάση αὐτή εἶναι ἰσχυρά ὡς πρός τήν προσπάθεια, τοὐλάχιστον, ἐπίλυσης τῆς διαφορᾶς».
Δέν τό ἀμφισβητοῦμε. Πράγματι ἀντιρρήσεις γιά τήν Συνθήκη τῆς Λωζάννης διατυπώνονταν στήν Τουρκία, ἤδη ἀπό τήν ἑπομένη τῆς ὑπογραφῆς της. Ποτέ ὅμως κατά τό παρελθόν δέν εἶχαν γίνει μοχλοί ἀσκήσεως ἐξωτερικῆς πολιτικῆς, ποτέ κατά τό παρελθόν δέν ἐτίθεντο ἀπό τόν ἀρχηγό τοῦ τουρκικοῦ Κράτους καί ποτέ κατά τό παρελθόν δέν εἶχε γίνει διαστρέβλωσις τῆς ἑρμηνείας τῶν ὅρων της, ὅπως κάνουν σήμερα οἱ Τοῦρκοι συνδέοντας τήν κυριαρχία στά νησιά τοῦ Αἰγαίου μέ τήν ἀποστρατιωτικοποίησή τους. Δέν ἀκούσαμε κανέναν Ταγίπ Ἐρντογάν καί κανέναν Χακάν Φιντάν νά ἀλλάζουν αὐτήν τήν ρητορική. Πῶς λοιπόν μπορεῖ στήν Ἀθήνα νά ἔχουμε αὐταπάτες ὡς πρός τήν στάση τῆς Τουρκίας; Ὅσο γιά τά «συμφέροντα» πού εἶναι «ἰσχυρά στήν φάση αὐτή», ποιά εἶναι ἄραγε αὐτά; Καί κατά τί εἶναι σήμερα ἰσχυρότερα ἀπό ὅ,τι ἦσαν τό 1997 πού συνομολογήθηκε ἡ συμφωνία τῆς Μαδρίτης ἤ τό 2016 πού ἔγινε ἡ προσπάθεια τοῦ Ἀλέξη Τσίπρα γιά προσέγγιση μέ τήν Ἄγκυρα; Μπορεῖ ἡ Ἑλλάς νά βλέπει ὅτι κοινό συμφέρον καί τῶν δύο χωρῶν εἶναι νά ὑπάρξει μιά ἐπίλυσις τῶν προβλημάτων μας μέ τήν Τουρκία, δέν εἶναι ὅμως καθόλου βέβαιον ὅτι τήν ἴδια ἄποψη ἔχουν καί στήν ἐκεῖθεν τοῦ Αἰγαίου χώρα. Ἐκεῖ θεωροῦν ἐπίλυση προβλημάτων τήν ὑποχώρηση τῆς Ἑλλάδος καί τήν ἀποδοχή τῶν διεκδικήσεών τους. Αὐτό δέν μᾶς φαίνεται καί τόσο καλή βάσις γιά τήν ἔναρξη συνομιλιῶν.
Θά σημειώσουμε δέ ὅτι τόσο κατά τό 1997 ὅσο καί κατά τό 2016 ἦταν ἡ ἐμμονή τῆς Τουρκίας στίς παράλογες διεκδικήσεις της πού ἐν τέλει ὁδήγησε σέ ναυάγιο τίς προσπάθειες συνδιαλλαγῆς. «Ἡ πραγματικότητα ἐκδικεῖται τούς πολιτικούς» ἀναφέρει σέ ἄλλο σημεῖο ἡ κ. Μπακογιάννη. Πράγματι, ἐκδικήθηκε καί τόν κ. Σημίτη καί τόν κ. Τσίπρα. Γιατί νά ὑποθέσουμε ὅτι σήμερα θά γίνει κάτι διαφορετικό; Σέ ποιά δεδομένα μπορεῖ νά στηρίζεται ἡ ἀντίληψις ὅτι μπορεῖ σήμερα τά ἴδια δεδομένα νά ὁδηγήσουν σέ μιά διαφορετική ἐξέλιξη; Σέ μιά διαφορετική πραγματικότητα;
Πόσῳ μᾶλλον πού σήμερα τά πράγματα εἶναι πολύ χειρότερα. Ὑπάρχει ἤδη ἕνα τετελεσμένο πού λέγεται τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. Κατά τήν ἄποψη τῆς Τουρκίας, ἡ ὁποία τό θεωρεῖ ἰσχυρό, αὐτό, σέ περιοχές τῆς νοτίου Κρήτης, περιορίζει τήν Ἑλλάδα στά ἕξι μίλια τῶν χωρικῶν της ὑδάτων. Ἡ παραδοχή ἀπό τήν Ἄγκυρα τῆς ἀκυρότητος τοῦ μνημονίου θά ἦταν μιά σημαντική κίνησις καλῆς θελήσεως. Δέν τό ἔκανε ὅμως. Καί τοῦτο σημαίνει ὅτι οὔτε στό ζήτημα τῆς ὁριοθετήσεως τῶν θαλασσίων ζωνῶν (τό μοναδικό πού ἀναγνωρίζει ἡ Ἑλλάς ὡς ἑλληνο-τουρκική διαφορά) ὑπάρχει κοινή ἀντίληψις ἤ κοινό σημεῖο ἐκκινήσεως. Δέν ἔχουν σταματήσει ἄλλως τε οἱ δηλώσεις Τούρκων ἐπισήμων πού δεικνύουν ὅτι οὐδόλως ἔχει ἀλλάξει ἡ ἀντίληψίς τους ὡς πρός τήν πραγματικότητα στό Αἰγαῖο. Ἀκρογωνιαῖος λίθος τῶν διεκδικήσεών τους παραμένει ἡ ἀπαίτησις γιά ἀποστρατιωτικοποίηση.
Εἶναι προφανές ὅτι σέ πολλούς ἀπό αὐτούς τούς παραλογισμούς ἡ Τουρκία θά ὑποχωρήσει. Ἡ ρητορική της αὐτή διατυπώνεται προκειμένου νά τῆς δώσει περιθώρια ἑλιγμῶν σέ μιά διαπραγμάτευση. Θά παραιτηθεῖ ἀπό τίς ἐπιθετικές δηλώσεις της καί θά περιμένει ἀντίστοιχες ὑποχωρήσεις καί ἀπό ἐμᾶς. Καί τότε τί θά κάνουμε; Σέ ποιό σημεῖο θά ὑποχωρήσουμε; Ποῦ ἔχουμε δημιουργήσει «χῶρο ἑλιγμῶν» γιά νά μποροῦμε νά ἐλπίζουμε ὅτι θά ἔχουμε αἰσία ἔκβαση σέ μιά διαπραγμάτευση; Καί τό σημεῖο αὐτό εἶναι δυστυχῶς διαχρονική παθογένεια τῆς Ἑλλάδος. Δέν φταῖνε ἡ κ. Μπακογιάννη καί ὁ κ. Γεραπετρίτης πού ἡ Ἑλλάς ἔμεινε προσκολλημένη στήν ἀντίληψη τοῦ «δέν διεκδικοῦμε». Ἔτσι ὅμως δέν πᾶμε σέ διαπραγμάτευση, οὔτε μπορεῖ νά ἐλπίζουμε σέ αἰσία κατάληξη συνομιλιῶν. Αὐτή, δυστυχῶς, εἶναι ἡ πραγματικότητα.
