Ὅταν ἡ Δημοκρατία ἀπαγορεύει, ἐξελίσσεται σέ ἄκρο
ΑΠΟΔΕΧΘΗΚΑ μέ ἰδιαίτερη χαρά τήν πρόταση τῶν ἐκδόσεων «Γκούτενμπεργκ» νά παρουσιάσω τήν ἐξαιρετική ἐρευνητική ἐργασία τῆς καθηγήτριας Ἄννας Καρακατσούλη γιά τήν διαχρονική παρουσία τῆς Ἀκροδεξιᾶς στόν χῶρο τῶν ἐκδόσεων. Ὡς τέκνο τῆς μεταπολίτευσης ἀγαπῶ τό χαρτί καί τήν μάχη τῶν ἰδεῶν. Τό βιβλίο παρά τήν κρίση του ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ὁ ἡγέτης τῶν ἰδεῶν. Ἡ κυρία Καρακατσούλη μελετᾶ μέ ὄχημα τό βιβλίο ἕναν-ἕναν ἄγνωστο τόπο σέ πολλούς ἀπό ἐμᾶς. Τόν χῶρο τῆς ἀκροδεξιᾶς ἔκδοσης. Πίσω ἀπό τούς ἀναγνῶστες ἀναζητᾶ τούς ψηφοφόρους. Πιστεύω πολύ στήν μέθοδό της. Μιά ζωή περνῶ τακτικά ἀπό τά βιβλιοπωλεῖα. Μελετῶντας ἁπλῶς τούς τίτλους συλλαμβάνεις τήν ἔναρξη ἑνός ἰδεολογικοῦ ρεύματος πολύ πρίν αὐτό γίνει τάση καί ἀνιχνευτεῖ ἀπό τίς δημοσκοπήσεις! Ὅλες οἱ μεγάλες πολιτικές στροφές στήν πατρίδα κυοφοροῦνται μέσα στίς σιωπές. Στήν ἡσυχία τῶν λέξεων. Ἡ ἐρευνητική αὐτή δουλειά πού ἐντόπισε 4.000 τίτλους εἶναι μοναδική. Ὁμολογῶ ὅτι δέν εἶχα ἔρθει ποτέ σέ ἐπαφή μέ αὐτό τό ρεῦμα σκέψης γιά νά ξέρω τά ἔντυπά του, ὅπως π.χ. τό «Ἔνζυμο» ἤ ἡ «Λόγχη». Ἐμεῖς μεγαλώσαμε μέ «Πολιτικά Θέματα», «Ἀντί», «Πολίτη», «Ἐποπτεία», «Οἰκονομικό Ταχυδρόμο».
Νομίζω ὅτι τό πόνημα τό διατρέχουν δύο κεντρικά ἐρωτήματα. Πόσο βοήθησε τό βιβλίο στήν ἄνοδο τῆς ἀκροδεξιᾶς στήν Ἑλλάδα; Αὐτό πού ὀνομάζεται ἀπό τήν κυρίαρχη διανόηση ἀκροδεξιά, εἶναι κάτι ἑνιαῖο ἤ μήπως ἔχει τίς συνιστῶσες του; Ἀπαντῶ!
Τό βιβλίο κράτησε τήν Ἀκροδεξιά στήν Ἑλλάδα ὄρθια στήν μεταπολιτευτική μοναξιά της. Διατήρησε συσπειρωμένους τούς πυρῆνες της. Ἀλλά δέν τήν ἐκτίναξε. Ἄν ὑπῆρξαν βιβλία πού βοήθησαν στήν εὐρεῖα ἀναπαραγωγή τοῦ προβληματισμοῦ της γιά ὄψεις τοῦ συστήματος, αὐτά ἦρθαν ἀπ’ ἔξω. Τό Δόγμα τοῦ Σόκ τῆς Ναόμι Κλάιν π.χ., ὁ «Σχεδόν Τέλειος Ἔνοχος» τοῦ Πασκάλ Μπρυκνέρ, ἐπίσης. Ἡ ἄνοδός της ὀφείλεται σέ τρία κύματα. Τό πρῶτο κῦμα ἦταν οἱ πρωινές ἐκπομπές τῶν ἰδιωτικῶν τηλεοπτικῶν σταθμῶν. Κάνω ἕνα ἅλμα στόν χρόνο γιά νά θυμίσω τό ντημπαίητ πού ἔγινε τό 1998 ὅταν ὁ Ἀλβανός μαθητής Ὀδυσσέας Τσενάι κλήθηκε νά κρατήσει τήν ἑλληνική σημαία ὡς ἀριστοῦχος. Τότε ἔγινε γιά πρώτη φορά συζήτηση γιά ἀπονομή ἰθαγένειας μέ βάση τό δίκαιο τοῦ αἵματος ἤ τῆς καταγωγῆς. Ὁ Τσενάι βρίσκεται βεβαίως σήμερα στίς ΗΠΑ, δέν μιλᾶ ὡραῖα γιά τήν Ἑλλάδα, ἀλλά …συμβαίνουν αὐτά.
Στά πρωινάδικα δόθηκε ἡ μάχη νά καταργηθεῖ τό θρήσκευμα ὡς προσωπικό δεδομένο ἀπό τίς ταυτότητες. Σήμερα φορτώσαμε τίς νέες ταυτότητες μέ ἕνα σωρό προσωπικά μας δεδομένα, ὅπως τόν ΑΦΜ καί τόν ΑΜΚΑ, ἀλλά δέν… βαριέστε, συμβαίνουν αὐτά. Τό δεύτερο κῦμα τῆς Ἀκροδεξιᾶς ἀναπτύχθηκε σέ περιφερειακά κανάλια μέ τήν μέθοδο τῶν τηλεπωλήσεων. Οἱ τηλεπωλήσεις ἐξέλεξαν πολιτικούς ἀρχηγούς καί Ὑπουργούς. Ἦταν προσοδοφόρες. 7.000 εὐρώ εἴσπραξη σέ μία ὥρα ἔκανε κάποιος πού κάποτε φώναζε στίς βιτρίνες τῆς Τί Βί καί σήμερα μεσουρανεῖ. Καί τώρα ἐρχόμαστε στά δύσκολα. Τό τρίτο κῦμα τῆς Ἀκροδεξιᾶς ἀποτέλεσε γνήσιο τέκνο τοῦ συστήματος. Ὄχι ἐχθρό του. Τά πρόσωπα ἐξαργύρωσαν τήν ἀναγνωρισιμότητα καί ἐπιρροή τους στόν χῶρο μέ τήν ἔνταξή τους στό σύστημα. Ἀπό ποῦ νά ἀρχίσω; Ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡγέτης μικροῦ δεξιοῦ κόμματος βρῆκε μόνιμο στασίδι στά παράθυρα μεγάλου τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ ὅταν συναντήθηκε μέ μηντιάρχη καί τοῦ βρῆκε τήν νομική λύση γιά νά ὑπονομεύσει τήν ἐφαρμογή τοῦ βασικοῦ μετόχου; ΄
Ὅτι Ὑπουργοί πού ὀνομάζονται σήμερα «ἀκροδεξιοί» ὑπῆρξαν νομικοί σύμβουλοι δύο τοὐλάχιστον κατεστημένων συγκροτημάτων καί τηλεοπτικῶν σταθμῶν καί ἑνός ἰδιωτικοῦ νοσοκομείου; Ὅτι βουλευτής τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς ἀσκοῦσε κοινοβουλευτικό ἔλεγχο σέ πολιτικά πρόσωπα μέ τά ὁποῖα συμπτωματικά βρισκόταν σέ ἀντιδικία μέ γνωστό συγκρότημα; Ὅτι τό ὄνομα τοῦ τραπεζίτη πρωθυπουργοῦ τό 2011 ἔπεσε στό τραπέζι τῆς σύσκεψης τῆς Προεδρίας τῆς Δημοκρατίας ἀπό ἀρχηγό μικροῦ κόμματος ὕστερα καί ἀπό ἐπιθυμία πού ἐξέφρασε γνωστός οἰκονομικός παράγων; Ὅτι ὑπουργοί τῆς ΝΔ πού κατηγορήθηκαν γιά ἀντισημιτισμό, ὁ ἕνας πῆγε στό Ἰσραήλ καί φόρεσε κιπά γιά ἐξιλέωση, καί ὁ ἄλλος ἔγραψε δύο ἄρθρα σέ ἡμερήσια ἐφημερίδα γιά νά ζητήσει συγγνώμη γιά παλαιότερες θέσεις του καί νά ὑπουργοποιηθεῖ; Αὐτοί δέν εἶναι ἄκρα πλέον, ἀλλά ἡ καρδιά τοῦ συστήματος. Ὅποιος τούς λέει «ἀκροδεξιούς» τούς κάνει …κομπλιμέντο. Ἡ πραγματική διάκριση λοιπόν εἶναι μεταξύ μεταξύ τῆς συστημικῆς ἀκροδεξιᾶς καί τῆς ἀντισυστημικῆς ταυτοτικῆς δεξιᾶς. Ἡ συστημική ἀκροδεξιά εἶναι ἡ σοσιαλδημοκρατία τοῦ 21ου αἰῶνα. Φορᾶ μανδύα σοβαρότητας γιά νά περνοῦν ἀναίμακτα οἱ ἀντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις. Ἡ ἀντισυστημική ταυτοτική δεξιά ἀναπτύσσεται αὐτόν τόν καιρό γιά ἕναν ἁπλό λόγο. Οἱ ἄνθρωποι δέν βρίσκουν τόν ἑαυτό τους στίς λέξεις τῶν κομμάτων. Θέλω νά συγκρατήσουμε κάτι: Ἡ Ἀκροδεξιά στήν πατρίδα μας ἀναπτύσσεται ραγδαῖα ἐπί δεξιᾶς διακυβέρνησης. Ἡ Δεξιά εἶναι ἡ αἰτία τῆς Ἀκροδεξιᾶς. Τά ἐλλείμματά της. Τό 1977 ἡ Ἐθνική Παράταξις μέ 7%. Τό 2007 ὁ ΛΑΟΣ μέ 5%. Τό 2012 ἡ Χρυσή Αὐγή μέ 7%. Τό 2023 ὁ χῶρος συγκέντρωσε ἀθροιστικά τό 14% καί σήμερα ὁδεύει πρός τό 20%. Ἡ μοναδική ἐξαίρεση εἶναι οἱ εὐρωεκλογές τοῦ 1984 ὅταν ἡ ΕΠΕΝ μέ ἀρχηγό τόν Παπαδόπουλο ἀπό τήν φυλακή ἐξέλεξε εὐρωβουλευτή. Καί ἀπό ὅσο θυμᾶμαι ἡ δημοκρατία δέν τήν φοβήθηκε καί δέν τῆς ἀπαγόρευσε τήν κάθοδο, ἐπειδή ὁ πραγματικός ἀρχηγός της ἦταν στήν φυλακή. Γιατί τότε εἶχε τίς ἀπαντήσεις στίς ἐρωτήσεις.
Τό ἐρώτημα γιατί δέν μπορεῖ νά ἐπωφεληθεῖ ἡ Ἀριστερά ἀπό τίς μετακινήσεις τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος μέ συνέπεια ὁ χῶρος τῆς ταυτοτικῆς Δεξιᾶς νά ἰσοῦται περίπου μέ τόν ΣΥΡΙΖΑ, ἔχει ἀπάντηση.
Ἡ Ἀριστερά ἐνσωματώνεται παρά ἀμφισβητεῖ τόν καπιταλισμό πλέον. Ἡ Ἀριστερά νοιώθει ἐνοχή νά πεῖ ὁρισμένες λέξεις πού ἔχουν πεῖ ἄφοβα οἱ προπάτορές της. Γίνεται χαμός κάθε φορά πού κάποιος λέει τό γνωστό τρίπτυχο «Πατρίδα-Θρησκεία-Οἰκογένεια», ἀλλά ποιός θυμᾶται ὅτι ὁ κόκκινος Ἄρης Βελουχιώτης στόν λόγο του στήν Λαμία στά Πεζούλια μίλησε γιά τήν «ἀθάνατη ἑλληνική φυλή», γιά «τόν ἀρχαῖο ἑλληνικό πολιτισμό», γιά τήν «συσπείρωση μέσα στήν οἰκογένεια», γιά τήν Θρησκεία πού «ἀδύνατον νά καταργηθεῖ, εἶναι θέμα συνείδησης»! Ποιός ξεχνᾶ ὅτι ὁ Καζαντζάκης μιλᾶ στήν «Ἀσκητική» γιά τήν «θητεία στήν ράτσα»; Ἦταν ἐθνικιστές καί σωβινιστές αὐτοί; Ὁ Ρεζίς Ντεμπρέ γράφει στό Ἐξηγῶντας τήν δημοκρατία στήν κόρη μου ὅτι ὁ «ὁ πατριώτης εἶναι ἕνας ἄνθρωπος ὑπέρ καί ὁ ἐθνικιστής εἶναι ἕνας ἄνθρωπος ἐναντίον.» Τό πρόβλημα λοιπόν δέν εἶναι τά βιβλία. Τό πρόβλημα βρίσκεται στήν ἄρνηση τοῦ διεθνοῦς καί τοῦ τοπικοῦ συστήματος νά διαβάσει τόν νέο κόσμο. Λέμε ὅτι τό μεταναστευτικό τρέφει τήν Ἀκροδεξιά, ἀλλά δέν τολμᾶμε νά ποῦμε ποιές κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις σπρώχνουν τούς μετανάστες νά ξερριζωθοῦν γιά νά ἔρθουν στήν Εὐρώπη.
Ὅταν τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2011 εἶδα στά διόδια Ἐλευσίνας διακόσιους νέους καί νέες νά κρατοῦν ἑλληνικές σημαῖες καί νά διανέμουν τήν ἐφημερίδα «Χρυσή Αὐγή», εἶπα σέ ἀνώτατο παράγοντα τῆς ΝΔ ὅτι ἔρχεται ἡ Χρυσή Αὐγή πλησίστια! Καί ξέρετε τί μοῦ ἀπάντησε; «Μά, τί εἶναι αὐτά πού λές; Ἐμεῖς εἴμαστε στό 30% καί αὐτοί οὔτε ἀνιχνεύονται στίς δημοσκοπήσεις!». Καταλήγω: Μήν ἀντιμετωπίζουμε τήν πολιτική κρίση ἀντιπροσώπευσης μέ παλαιά ὑποδείγματα. Μιά ὑγιής δημοκρατία δέν φοβᾶται τά ἄκρα. Μιά ἄρρωστη δημοκρατία ὅμως καλῶς τά φοβᾶται. Ὅπου δέν φύεται ἐθνικός λόγος καί Ὑπουργοί λένε ὅτι «ἡ μισή Κύπρος εἶναι τουρκική», καί ὅτι «ἡ συνεκμετάλλευση δέν εἶναι ταμπού», τότε ἐκεῖ ἀνέτως φύεται ὁ παράγωγος ἐθνικιστικός. Ὅπου δέν ὑπάρχει λαϊκός λόγος φύεται ὁ λαϊκιστικός. Ὁ συνταξιοῦχος ἀναρωτιέται «νά πληρώσω τά φάρμακά μου ἤ τό σοῦπερ μάρκετ» καί ἡ Ἀριστερά κάνει ἐπίδειξη πλούτου.
Κάτι τελευταῖο: Μιά παράσταση στό Ἵδρυμα Ὠνάση ἔθετε τό ἐρώτημα ἄν ἡ δημοκρατία μπορεῖ νά παραβιάσει τίς ἀρχές της γιά νά ἀντιμετωπίσει τούς ἐχθρούς της. Ἤτοι: νά ἀπαγορεύσει τήν κάθοδο ἐθνικιστικῶν κομμάτων στίς ἐκλογές μέ φωτογραφικό νόμο.
Ἡ ἴδια ἡ ζωή ἔδειξε ὅτι αὐτοί οἱ ἀποκλεισμοί ἔφεραν τό ἀκριβῶς ἀντίθετο ἀποτέλεσμα. Ὅσο ἡ δημοκρατία δέν κτυπᾶ τίς ἀνισότητες καί τήν φτώχεια, ὅσο δέν ὑπερασπίζεται τό κράτος δικαίου, τίς ἀτομικές ἐλευθερίες, ζητήματα ἱστορίας καί ταυτότητας, τόσο θά σαπίζει, καί ἡ ψῆφος διαμαρτυρίας θά αὐξάνεται. Καί θά αὐξάνεται, γιατί ἡ Δημοκρατία στά χέρια τῶν σύγχρονων ταγῶν της ἐξελίσσεται σέ ἄκρο!
(Ἀποσπάσματα ἀπό ὁμιλία στήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου «Τό ξίφος τοῦ πνεύματος», αἴθουσα ἐκδηλώσεων ΕΣΗΕΑ 16/4/2024.)
