«Η αχαλίνωτη φαντασία της ψυχής είναι η μόνη πραγματικότητα»

Με ένα από τα πιο εκφραστικά έργα-βιβλία της σειράς της «The Solid Book Collection», η εικαστικός Λεώνη Γιαγδζόγλου συμμετέχει στην ομαδική έκθεση «BOOKMORPHS: Εικαστικά Βιβλία από την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο», που εγκαινιάστηκε την Τρίτη 14 Οκτωβρίου στο Hellenic Centre του Λονδίνου και θα διαρκέσει έως τις 28 Νοεμβρίου 2025

Το έργο της Λ. Γιαγδζόγλου, με τίτλο «Welcome to Diversity», είναι ένα από εκείνα τα βιβλία που δεν ξεφυλλίζονται. Δεν διαβάζονται. Αντίθετα, προσκαλούν τον θεατή να το αγγίξει, να το περιεργαστεί, να το αποκωδικοποιήσει. Πρόκειται για ένα βιβλίο-γλυπτό από πηλό, που συνδυάζει την υλικότητα της κεραμικής με τη σημειολογία του ανθρώπινου προσώπου.

• Από τη Γιώτα Βαζούρα 

«Για μένα τον πρωταγωνιστικό ρόλο τον έχει η μύτη» λέει η Γιαγδζόγλου. «Η μύτη κυριαρχεί ανάμεσα στα άλλα χαρακτηριστικά του προσώπου, αλλά συνήθως ελάχιστοι την καταγράφουν. Θυμόμαστε τα μάτια, τα χείλη, το βλέμμα – κι όμως είναι η μύτη που καθορίζει το πρόσωπο και το κάνει μοναδικό. Στο συγκεκριμένο έργο η μύτη, ως επαναλαμβανόμενο μοτίβο, προεξέχει από το βιβλίο, αγνοώντας το υπόλοιπο πρόσωπο» σημειώνει η δημιουργός.

Στο έργο της η μύτη εμφανίζεται ως επαναλαμβανόμενο μοτίβο που προεξέχει από τις σελίδες του βιβλίου. Γύρω της, πρόσθετα στοιχεία -σύρματα, χάντρες, αλυσίδες, κλωστές- διαπερνούν την κεραμική επιφάνεια και δίνουν στο έργο μια σαρκαστική αλλά και τρυφερή διάσταση. Η Γιαγδζόγλου χειρίζεται τη μορφή σαν σχόλιο, σαν υπαινιγμό: «Η μύτη σαρκάζει τη διαφορετικότητα ως μια σχετική έννοια. Μια και που όλοι μας, τελικά, έχουμε από μία μύτη».

Η Λεώνη Γιαγδζόγλου έχει αφιερώσει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στην κεραμική, συνδυάζοντας design και ζωγραφική σε μια προσωπική γλώσσα που ισορροπεί ανάμεσα στη φόρμα και τη χειρονομία. Η μετάβασή της από τον χώρο του branding -ήταν συνιδρύτρια της εταιρίας MILK Design στην Κολονία- προς την εικαστική δημιουργία υπήρξε φυσική συνέχεια μιας εσωτερικής αναζήτησης: από το τέλειο σχήμα προς το ανθρώπινο αποτύπωμα.

«Είναι η εσωτερική μου παρόρμηση, αλλά και η πεποίθησή μου πως το κλειδί για τη δημιουργική μας ταυτότητα βρίσκεται στα πρώτα χρόνια της ζωής μας» λέει και συνεχίζει: «Σε εκείνη την ηλικία βιώνουμε τον κόσμο με αγνή περιέργεια και αθωότητα, έχοντας ακόμη μέσα μας φρέσκια τη μνήμη της προέλευσής μας. Από εκεί που ερχόμαστε. Σκοπός μου με κάθε έργο είναι να περάσω μέσα από αυτό το βίωμα και να φτάσω σε αυτή την αρχέγονη πηγή όπου η αχαλίνωτη φαντασία της ψυχής είναι η μόνη πραγματικότητα».

Στο «Welcome to Diversity» η Γιαγδζόγλου φαίνεται να συνδυάζει όλα τα παραπάνω: την ανάγκη της για αφή, την ειρωνεία της μορφής, την τρυφερότητα του παιχνιδιού. Το βιβλίο-γλυπτό της είναι ταυτόχρονα αντικείμενο και σχόλιο. Ενα ειρωνικό βλέμμα πάνω στη σύγχρονη εμμονή μας με τη «διαφορετικότητα» ως ταυτότητα, αλλά και μια υπενθύμιση της κοινής μας υλικότητας.

Η παρουσία της στην έκθεση «BOOKMORPHS» δίπλα σε Ελληνες και Βρετανούς δημιουργούς που εξερευνούν τη σχέση λόγου και ύλης δεν είναι τυχαία. Η Γιαγδζόγλου κινείται ακριβώς σε αυτό το μεταίχμιο: ανάμεσα στην τέχνη του αντικειμένου και τη φιλοσοφία της ανάγνωσης.

Η έκθεση, σε επιμέλεια των Project 2 Athens (Φιόνα Μουζακίτη & Δέσποινα Σταύρου) και της Χριστίνας Μήτρεντσε, συγκεντρώνει 44 εικαστικούς, επιμελητές, εκδότες και θεωρητικούς από τις δύο χώρες. Στόχος της είναι να αναδείξει τον διάλογο και τη δημιουργική ανταλλαγή μεταξύ των εικαστικών σκηνών Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου, μέσα από τη μοναδική γλώσσα του βιβλίου ως έργου τέχνης.

Ο όρος «Bookmorphs», εμπνευσμένος από τον Βρετανό τεχνοκριτικό Michael Hampton, αναφέρεται στις πολλαπλές μεταμορφώσεις του βιβλίου – από αντικείμενο ανάγνωσης σε φορέα εμπειρίας. Τα έργα που παρουσιάζονται ξεπερνούν τα όρια της παραδοσιακής βιβλιοδεσίας και της ανάγνωσης, προσκαλώντας το κοινό να «διαβάσει» με νέους τρόπους: αγγίζοντας, κρατώντας, ενεργοποιώντας τα εικαστικά βιβλία.

Με μέσα όπως ζωγραφική, χαρακτική, γλυπτική, ποίηση, ήχο, φωτογραφία και ψηφιακή εκτύπωση, οι δημιουργοί εξερευνούν τη σωματικότητα του βιβλίου και τη σχέση του με τον αναγνώστη. Σε μια εποχή κυριαρχίας της οθόνης και του «doom-scrolling» η έκθεση υπενθυμίζει τη σημασία της απτικής και βιωματικής επαφής με το βιβλίο.

Τα έργα αναμετρώνται με κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά και οικολογικά ζητήματα, καθώς και θέματα φύλου και ταυτότητας. Οι προσωπικές αφηγήσεις των καλλιτεχνών αποδομούν και επανασυνθέτουν τη δομή του βιβλίου, επαναπροσδιορίζοντας τι σημαίνει «κείμενο» και «ανάγνωση» στον 21ο αιώνα.

Η έκθεση συνδιοργανώνεται από το Ελληνικό Κέντρο στο Λονδίνο και τους επιμελητές Project 2 Athens, με Μέγα Χορηγό το Ιδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και την υποστήριξη του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη, και του Ιδρύματος Παναγιώτη & Εφης Μιχελή, το οποίο πρόσφερε τον κατάλογο της έκθεσης.