THN ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ Δευτέρα, τό πρωί, ἀπεβίωσε σέ θεραπευτήριο τοῦ Πειραιῶς ὁ ἐπί πολλά χρόνια Βουλευτής τοῦ ΠΑΣΟΚ καί…
… ἀντιπρόεδρος τοῦ Κοινοβουλίου, ὁ κύριος Παναγιώτης Κρητικός. (Ναί, κύριος, καί μετά θάνατον, μέ κεφαλαῖα, ἔτσι τόν νοιώθω.) Μία προσωπικότητα πού λόγω τῆς πολυετοῦς θητείας της στό Προεδρεῖο τῆς Βουλῆς καί τοῦ μειλίχιου χαρακτῆρα της τύγχανε καθολικῆς ἀναγνωρίσεως ἀπό ὅλο τό πολιτικό φάσμα. Ὁ Παναγιώτης Κρητικός, κεντρῶος ἀπό τά γεννοφάσκια του, μέλος τῆς νεολαίας τῆς Ἕνωσης Κέντρου, μέ πατριωτικές εὐαισθησίες ἰσχυρές σέ ὅλη τήν διάρκεια τῆς πολιτικῆς του διαδρομῆς, παρέμεινε πιστός στόν χῶρο του μέχρι τέλους. Δέν μετακόμισε στόν ΣΥΡΙΖΑ, δέν γοητεύτηκε ἀπό τήν ἐξουσία, δέν τοῦ γέμισε τό μάτι ὁ Τσίπρας. Ὥς τό τέλος τοῦ βίου του παρέμεινε στό κόμμα του, τό ΠΑΣΟΚ. Ἐμεῖς ἐδῶ στήν «Ἑστία» εἴχαμε μάλιστα τό προνόμιο νά δημοσιεύσουμε τίς τελευταῖες του σκέψεις γιά τήν παράταξή του, γιά τήν πατρίδα, γιά τόν Ἑλληνισμό, γιά τήν κοινωνική δικαιοσύνη –ἦταν τακτικός συνεργάτης μας. Ὁ Παναγιώτης Κρητικός ἦταν ὁ ἐκπρόσωπος ἑνός Κέντρου πού ἐγώ προσωπικῶς ἀγαπῶ καί δέν ἔχω καμμία ἀναστολή νά συμπορεύομαι μαζί του. Ἦταν ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ ἄδολου πατριωτικοῦ Κέντρου. Ὄχι ἐκείνου πού γνωρίσαμε ὡς τέτοιο ἀπό τό 1997 καί μετά ἐπί Σημίτη καί, δυστυχῶς, ζοῦμε σέ διάφορες παραλλαγές του μέ τήν ἐκδοχή τοῦ εἰσοδισμοῦ στήν ΝΔ ἕως καί τίς μέρες μας. Ἦταν ἐκπρόσωπος ἑνός Κέντρου πού δέν ἐπεδίωξε μέσω τῆς ἐξουσίας τόν ἀδικαιολόγητο πλουτισμό. Ἄν καί ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου τό εἶχε στήν περιφέρεια τῶν ἀποφάσεων τίς ὁποῖες εἶχε ἐκχωρήσει στίς γνωστές κομματικές τρόικες τῆς ἐποχῆς του –κάποια μέλη ἐκ τῶν ὁποίων ἦταν αὐτά πού λέρωσαν καί κατέστρεψαν τό ΠΑΣΟΚ– στήν οὐσία τό Κέντρο αὐτό ἦταν ὁ ἐκλογικός κορμός τῆς παράταξής του.
Ἡ δημοσιογραφία μοῦ ἔδωσε τήν εὐκαιρία νά γνωρίσω ἀπό κοντά ὁρισμένα μέλη αὐτοῦ τοῦ ἄδολου πατριωτικοῦ Κέντρου, τό ὁποῖο πάντοτε θά ἀντιδιαστέλλω μέ τό βρώμικο Κέντρο τῶν πρεσβειῶν καί τῶν διαπλεκομένων. Δυστυχῶς, δέν πρόλαβα νά γνωρίσω τόν Γιάννη Ἀλευρᾶ, αὐτήν τήν τεράστια προσωπικότητα πού πέθανε μέσα στό φτωχό δυάρι του στά Πατήσια. Γνώρισα ὅμως τόν Ἀντώνη Λιβάνη. Γνώρισα τόν Ἀναστάση Πεπονῆ. Γνώρισα τόν Ἀπόστολο Κακλαμάνη. Γνώρισα τόν Γιάννη Καψῆ. Γνώρισα τόν Στέλιο Παπαθεμελῆ. Γνώρισα τόν Μανώλη Σκουλάκη. Γνώρισα, ἐσχάτως, τόν Δημοσθένη Δημοσθενόπουλο. Κανείς του δέν ἦταν καί δέν εἶναι εὔκολη προσωπικότητα –ὁ Κακλαμάνης, ὁ Παπαθεμελῆς καί ὁ Δημοσθενόπουλος ζοῦν. Ὁ τελευταῖος χαριτολογώντας μοῦ ἔλεγε μάλιστα προσφάτως ὅτι «εἶμαι στήν διάθεση τῆς ἱστορίας». Τινές ἐξ αὐτῶν μάλιστα ἦταν καί ντζῶρες. Αὐστηροί. Δύσκολη ἡ ἐπικοινωνία μαζί τους. Ἤξεραν νά κρατοῦν στήν ἀναγκαία ἀπόσταση τήν σχέση πολιτικοῦ – δημοσιογράφου. Ἀκόμη πιό δύσκολη μάλιστα ἄν ἐκπροσωποῦσες ἐφημερίδα ἀπό τόν κεντροδεξιό χῶρο. Ἐάν ὅμως εὕρισκες κώδικα μαζί τους τήν πατρίδα καί τήν ἔλλειψη ἐξάρτησης ἀπό συμφέροντα, γινόσουν ἀνέτως ἀποδεκτός ὡς συνομιλητής τους.
Κοινό χαρακτηριστικό ὅλων –γι’ αὐτό θαυμάζω τό ἄδολο Κέντρο τοῦ Παναγιώτη Κρητικοῦ– εἶναι ὅτι δέν βγῆκαν ἀπό τήν πολιτική πλουσιώτεροι σέ σύγκριση μέ τήν οἰκονομική κατάσταση στήν ὁποία εὑρίσκοντο ὅταν εἰσῆλθαν σέ αὐτήν. Κάποιοι βγῆκαν καί φτωχότεροι. Διάσημος ἐπιχειρηματίας τῶν Ἀθηνῶν διηγεῖται μέ συγκίνηση στίς παρέες του, σήμερα, πώς ὁ Λιβάνης σχεδόν τόν ἀπέπεμψε μέ εὐγένεια ἀπό τό γραφεῖο του στήν Βουλή ὅταν τόλμησε νά τοῦ ὑπαινιχθεῖ ὅτι μπορεῖ νά ἐξασφαλίσει μίζα ἀπό Ἀμερικανούς ἐπενδυτές πού ἐνδιαφέροντο γιά τήν ἄδεια καζῖνο στόν Φλοῖσβο τό 1994. Καί στήν διάρκεια τῆς ἴδιας μέρας τοῦ διεμήνυσε ὅτι τό αἴτημα τῶν ξένων ἐπενδυτῶν θά μποροῦσε νά ἐξεταστεῖ ἄν πίεζαν τήν κυβέρνησή τους νά ἐπιλύσει ὑπέρ τῆς Ἑλλάδος ὁρισμένα θέματα πού τοῦ ἐνεχείρισε σέ κλειστό φάκελο. Ἐθνικά θέματα!
Αὐτός ἦταν ὁ κυρ-Ἀντώνης. Ὁ ἴδιος ὡς δημοσιογράφος μέ τήν ἰδιότητα τοῦ στελέχους τῶν ἱστορικῶν «Ἐπικαίρων» εἶχα τήν εὐκαιρία νά συναντηθῶ γιά συνέντευξη μέ τόν Ἀναστάση Πεπονῆ στήν οἰκία του στό Μαρούσι τό 2009. Μοῦ ἄνοιξε τό σπίτι του ἄφοβα γιατί τόν γνώριζα ἀπό τό 1994, τόν ἐπισκεπτόμουν τακτικά στό ταπεινό πολιτικό γραφεῖο του στήν Μαυρομματαίων καί εἶχα πάντοτε μιά ἐρώτηση γιά τόν ἀγαπημένο του Πλαστήρα. Ἔμεινα ἐνεός ἀπό τό ταπεινό διαμέρισμα αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος κατά τήν διάρκεια τῆς μακρᾶς καρριέρας του σέ πλεῖστα ὅσα παραγωγικά Ὑπουργεῖα εἶχε βάλει ὑπογραφές ἑκατομμυρίων εὐρώ σέ συμβάσεις ἀπό τίς ὁποῖες ἐπωφελήθηκαν μεγάλες ἐπιχειρήσεις. Καί εἶχε τήν εὐκαιρία ἄν ἤθελε νά κάνει περιουσία ὁλόκληρη. Οὔτε οἰκιακό βοηθό εἶχε ὁ Πεπονῆς, μόνος του μοῦ ἔφτιαξε καφέ.
Πῆγα γιά συνέντευξη στήν οἰκία τοῦ δύσκολου Γιάννη Καψῆ, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐλάχιστα συμπαθής στήν ἀπό ἐδῶ πλευρά. Δέν εἶδα κανένα ἀνάκτορο. Σεμνά καί ταπεινά καθίσαμε μαζί μέ τήν σύζυγό του, ἤπιαμε καφέ καί ἔπειτα καθίσαμε στόν καναπέ γιά τήν συνέντευξή μας στήν «Ἄλλη Ὄψη» –τήν ἐκπομπή πού εἶχα ἕως τό 2013 στήν ΕΡΤ. Μέ τόν Ἀπόστολο Κακλαμάνη; Ὧρες οἱ συζητήσεις μας γιά τά ἐθνικά θέματα. Ὅταν σέ καλεῖ στό τηλέφωνο ὁ Πρόεδρος ξέρεις ἐκ τῶν προτέρων ὅτι ἡ διάρκεια τῆς συνομιλίας θά εἶναι τοὐλάχιστον ὡριαία.
Ὁ Στέλιος Παπαθεμελῆς; Μία κατηγορία μόνος του. Ἀκόμη εἴμαστε σέ ἀνοικτή γραμμή ἐπικοινωνίας. Ἡ ἐφημερίδα μας φιλοξενεῖ σημειώματά του. Αὐτό εἶναι λοιπόν τό Κέντρο πού ἐκπροσωπεῖ καί ὁ ἀείμνηστος Παναγιώτης Κρητικός. Τό ἄδολο Κέντρο. Εἶναι ἕνα Κέντρο πού δέν συναλλάσσεται μέ πρεσβεῖες καί ἐπιχειρηματίες. «Ἀνθύπατο» ἀποκαλοῦσε ὁ Κακλαμάνης τόν σημερινό πρέσβη τῶν ΗΠΑ στήν Κίνα Νίκολας Μπέρνς ὅταν ἦταν στήν Ἀθήνα. Εἶναι ἕνα Κέντρο πού ἔκανε πορεῖες γιά τό Κυπριακό στά νιάτα του. Δέν εἰσέπραττε 50.000 εὐρώ ἀπό τούς ξένους γιά νά προπαγανδίζει τά σχέδια Ἀννάν τῆς ἐποχῆς.
Διερωτῶμαι καμμιά φορά μέ ἀφορμή ὅσους ἐπιχειροῦν στίς μέρες μας νά ἐμφανιστοῦν ὡς οἱ πολιτικοί κληρονόμοι αὐτοῦ τοῦ Κέντρου γιά νά ρευστοποιήσουν τό πολιτικό τους κεφάλαιο μέ μιά συνεργασία μέ τήν ΝΔ: Τί σχέση ἔχει ἄραγε τό ἄδολο πατριωτικό Κέντρο μέ τό βρώμικο Κέντρο τῶν συναλλαγῶν καί τῶν ἐξαρτήσεων; Μέ κεντρώους πολιτικούς πού δηλώνουν ΠΑΣΟΚ καί σοσιαλιστές γιά νά ἀποστατήσουν ἔναντι ἀνταλλάγματος καί πολιτικῶν ἀργυρίων τήν ἑπομένη τῆς ἐπίτευξης ἑνός στόχου; Τί σχέση ἔχουν ὅλοι αὐτοί μέ τήν πολιτική κληρονομιά τοῦ Γεωργίου ἀλλά καί τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου; Μεταξύ τῶν ὀλίγων, στούς ὁποίους ἀναγνωρίζω αὐτό τό ἦθος σήμερα σέ αὐτόν τόν χῶρο –γιά ὅση ἀξία ἔχει ἡ γνώμη μου βεβαίως– εἶναι ἡ Βουλευτής Δράμας Χαρά Κεφαλίδου, τῆς ὁποίας ὁ πατέρας ἦταν Βουλευτής τῆς Ἑνώσεως Κέντρου. Ἀλλά καί ὁ Χάρης Καστανίδης, ἐπίσης Κοζανίτης, γόνος κεντρώου πολιτικοῦ –πομπώδης καμμιά φορά, ἀλλά ἀποδεδειγμένα κόντρα στά συμφέροντα: μέ τίμημα, δύο φορές, τό 1997 καί τό 2011 τήν ἀπώλεια τῆς ὑπουργικῆς θέσης του. Τήν τελευταία φορά γιατί ἤθελε νά κυνηγήσει τήν Siemens.
Ἡ ἀπώλεια τοῦ Παναγιώτη Κρητικοῦ ἄς εἶναι μία ἀφορμή γιά εὐρύτερο προβληματισμό. Ὁ ἐκλιπών δέν ἦτο τό μεγάλο πολιτικό διαμέτρημα. Ὡστόσο μέ τήν ζωή του, τό ἦθος του, τήν πορεία του δικαίωσε τό πέρασμά του ἀπό αὐτήν τήν ζωή. Μακάρι νά μποροῦν νά τό ποῦν αὐτό καί ὅλοι ὅσοι στόν χῶρο του παριστάνουν τούς συνεχιστές αὐτῆς τῆς γενιᾶς τήν ὁποία –τυχερός εἶμαι– εὐλογήθηκα νά γνωρίσω. Καί ἄς μήν συμφωνούσαμε σέ ὅλα.
