Τά μυστικά τοῦ «Ἰμαρέτ»

ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ ἀπό τήν Βικιπαίδεια

«Τό Ἰμαρέτ τῆς Καβάλας βρίσκεται σέ περίοπτη θέση ἐντός τῶν τειχῶν τῆς παλιᾶς πόλης της, στή χερσόνησο τῆς Παναγίας. Τό μέγεθός του εἶναι 4.200 τ.μ. Τό μῆκος του εἶναι περίπου 120 μέτρα. Τό μνημεῖο, ἕνα ἀριστούργημα τῆς ὕστερης ὀθωμανικῆς ἀρχιτεκτονικῆς καί σπάνιο δεῖγμα της στήν Εὐρώπη. Ἱδρυτής τοῦ εὐαγοῦς αὐτοῦ ἱδρύματος εἶναι ὁ Μεχμέτ Ἀλί, γεννημένος στήν Καβάλα καί μετέπειτα Βαλῆς καί Χεδίβης τῆς Αἰγύπτου ἔθεσε τίς βάσεις τοῦ σύγχρονου αἰγυπτιακοῦ κράτους. Μετά τήν ἄδεια πού πῆρε ἀπό τόν Σουλτάνο, ἔδωσε ἐντολή γιά τήν ἔναρξη τῆς κατασκευῆς τοῦ εὐαγοῦς ἱδρύματος ὡς δῶρο του στή γενέθλια πόλη του τό 1813.
Τό Ἰμαρέτ ἀπετελεῖτο ἀπό: 2 μεντρεσέδες, μεκτέμπ (Κορανικό δημοτικό), ἰμαρέτ-μαγειρεῖο σούπας, μεστζίντ (χῶρος διδασκαλίας), δεξαμενή νεροῦ καί βρύσες γιά πλύση, χαμάμ γιά τούς καθηγητές, τό διοικητήριο, βιβλιοθήκη μέ 2.600 τόμους, τυπογραφεῖο καθώς καί τά 60 δωμάτια τῶν μαθητῶν πού πλέον χρησιμοποιοῦνται ἀπό τό μνημεῖο-ξενοδοχεῖο Ἰμαρέτ (Imaret Hotel).

Ἱστορία

Τό Ἰμαρέτ ἀποτελοῦσε βασικό στοιχεῖο στά σχέδια ὅλων τῶν ὀθωμανικῶν πόλεων, δίνοντάς τους ξεχωριστό χαρακτῆρα καί μέχρι πρόσφατα κυριαρχοῦσαν στόν ὁρίζοντα πόλεων στήν Ἀνατολή καί τά Βαλκάνια. Παρεῖχε στήν πόλη δημόσιες ὑπηρεσίες καί ἀγορές, παίζοντας σημαντικό ρόλο στήν ἀνάπτυξη τῆς πόλης. Παλαιότερα τά Ἰμαρέτ ἱδρύονταν μέ τήν προοπτική δημιουργίας μιᾶς νέας πόλης ἤ μιᾶς νέας γειτονιᾶς σέ μιά ἀκατοίκητη περιοχή.

Ἦταν ἡ βάση τῆς ἀνάπτυξης, οἰκιστικά σύνολα ἀναπτύσσονταν γύρω ἀπό αὐτά. Οἱ κατασκευές ξεκίνησαν περίπου τό 1813, ὁλοκληρώθηκαν κυρίως τό 1823 ἐνῶ γίναν καί κάποιες προσθῆκες ὥς τό 1864 (ὅπως τό διοικητήριο).

Τό Ἰμαρέτ ἀποτελοῦσε ἕνα συγκρότημα δημόσιων κτηρίων (külliye) μέ κοινωφελῆ χαρακτῆρα καί στηριζόταν σέ 2 κύριους πυλῶνες, τήν φιλοξενία-διδασκαλία καί φιλανθρωπία (προσφορά σούπας ἀνεξαρτήτως θρησκεύματος καί καταγωγῆς). Ἡ ἐκπαιδευτική λειτουργία (αὐστηρά γιά μουσουλμάνους ἄρρενες) συνεχίστηκε μέχρι τόν Ἰούλιο τοῦ 1902 ἐνῶ ἡ παροχή “συσσιτίων” μέχρι τό 1923. Μέ τή συνθήκη τῆς Λωζάνης, προσφυγικές οἰκογένειες διέμειναν μέχρι τό 1965-69. Τό 2000 ἡ κατάσταση τοῦ συγκροτήματος ἦταν σέ πολύ κακή κατάσταση. Κατά τήν διάρκεια τῶν χρόνων τό μνημεῖο παράκμασε καί περιῆλθε σέ κατάσταση ταχύτατης κατάρρευσης. Εἶχε ἀποψιλωθεῖ τό μεγαλύτερο μέρος τῶν μολυβδοσκέπαστων τρούλων, ἐκτεταμένες φθορές στά ἐπιχρίσματα, κατεστραμμένα ξύλινα μέρη κατασκευῆς (παράθυρα, πόρτες, πατώματα) καί τά διακοσμητικά στοιχεῖα τοῦ κτιρίου. Ὑπῆρχε μεγάλος ὄγκος ἀπορριμμάτων σέ ὅλο τό συγκρότημα, τά γραφεῖα τῆς διοίκησης ἦταν σχεδόν κατεστραμμένα ἐνῶ τμήματα τοῦ κτιρίου εἶχαν μετατραπεῖ σέ ἀποθῆκες περιοίκων καί καταστημάτων.
Τό 1954 ἀναγνωρίστηκε ἀπό τήν Ἑλληνική Κυβέρνηση ὡς αἰγυπτιακό βακούφι (wakf) χωρίς ὅμως νά ὑπάρχει κάποια αἰσθητή ἀλλαγή. Τό 2001 ξεκίνησε ἡ ἀποκατάσταση ὑπό τήν ἰδιωτική ἐπιχείρηση Μισσιριάν Α.Ε. καί ἀπό τόν Ἰούνιο τοῦ 2004 λειτουργεῖ ὡς μνημεῖο-ξενοδοχείο.».

Εἰς τί ὀφείλεται ἡ ἔκτακτος ἱστορική ξενάγηση πού σᾶς κάνω ἀνατρέχοντας στό συγκεκριμένο λῆμμα τῆς Βικιπαίδεια; Νά σᾶς ἐξηγήσω. Σήμερα 29 Μαΐου –ὡραία ἡμερομηνία ἐπιλέξατε ἀγαπητοί– ἐπισκέπτεται τήν Καβάλα ὁ Τούρκος ὑφυπουργός ἁρμόδιος γιά τήν οἰκονομική συνεργασία κύριος Ὀνάλ προκειμένου νά συναντήσει ἐκεῖ τόν Ἕλληνα ὁμόλογό του Κώστα Φραγκογιάννη ὁ ὁποῖος ἕλκει τήν καταγωγή τοθ ἀπό τήν ἀκριτική αὐτή πόλη τῆς χώρας μας. Ὑποτίθεται ὅτι θά συζητήσουν ζητήματα οἰκονομικῆς συνεργασίας μεταξύ τῶν δύο χωρῶν. Ὡστόσο εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι αὐτή εἶναι ἀπό τίς σπάνιες ἄν ὄχι ἡ πρώτη φορά πού Τοῦρκος ἀξιωματοῦχος ζητᾶ καί ἑλληνική κυβέρνηση κάνει τό αἴτημα δεκτό νά κάνει στάση στήν Καβάλα. Δέν εἶναι τυχαία πόλη γιά τούς Τούρκους ἡ Καβάλα. Ἔχουν μεγάλο καημό γιά τό Ἰμαρέτ. Διότι ἄν τυχόν ποτέ πέσει στά χέρια τους μετά ἀπό συνεννόηση μέ τήν κυβέρνηση τῆς Αἰγύπτου, θά ἀποκτήσουν τέμενος μέ θέα τό λιμάνι τῆς πόλης! Εἰς περίοπτον θέσιν, πού λέει καί τό λῆμμα. Καί τήν ἐπιθυμία τους αὐτή τήν ἔχουν ἐκφράσει ἐμπράκτως. Ἐπί Προεδρίας Μόρσι εἶχε συναφθεῖ κατ’ ἀρχήν συμφωνία Τουρκίας – Αἰγύπτου νά παραχωρηθεῖ τό Ἰμαρέτ στήν τουρκική δημοκρατία ἔναντι κάποιας ἄλλης ἀνταπόδοσης πού θά ἔκανε ἡ Ἄγκυρα στήν Αἴγυπτο! Ἡ συμφωνία αὐτή τήν ὁποία εἶχε ἐπιδιώξει ὁ Ἐρντογάν, μετά πάσης μυστικότητος κάτω ἀπό τό τραπέζι, δέν ὁλοκληρώθηκε καί δέν ὑλοποιήθηκε. Αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐγκατέλειψαν ποτέ τά σχέδιά τους. Τζαμί στήν Καβάλα στήν ἰδιοκτησία τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας σημαίνει ὅτι τό πρόβληάα μας στήν Θράκη μετακινεῖται μία πόλη ἀνατολικότερα! Τζαμί στήν Καβάλα ὅπου γεννήθηκε ἡ πρώτη Εὐρωπαία Χριστιανή Λυδία καί ἄφησε ἴχνη ἀπό τήν μεγάλη πορεία του ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, εἶναι γιά τούς Τούρκους μεγάλη ὑπόθεση.

Θυμίζω ὅτι ὁ Πρόεδρος Ἐρντογάν ἐπέμεινε νά ρωτᾶ τόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Νῖκο Δένδια κατά τήν πρόσφατη συνάντησή τους στήν Ἄγκυρα γιά τό τέμενος Βαγιαζήτ στόν Ἕβρο, γιά τό Γενή Τζαμί καί τό Ἀλατζᾶ Ἰμαρέτ στήν Θεσσαλονίκη καί ποιός ξέρει μπορεῖ, ἴσως νά εἶχε στό μυαλό του καί τό Αἰγυπτιακό Ἰμαρέτ. Γιά τόν Τοῦρκο Πρόεδρο ἄλλως τε τό Ἰμαρέτ κακῶς παραχωρήθηκε στούς Αἰγυπτίους. Μέ βάση τόν ἰσλαμικό νόμο, δικό τους βακούφιο τό θεωρεῖ (δέν εἶναι τῆς στιγμῆς οἱ λεπτομέρειες.) Ὁ συνδυασμός νεοοθωμανισμοῦ καί ὑπερανάδειξης τῆς τουρκικῆς ταυτότητας τοῦ συνόλου τῆς μειονότητας τῆς Θράκης εἶναι γιά τόν Ἐρντογάν ἡ ἰδανική συνταγή γιά νά κρατᾶ ψηλά στήν ἀτζέντα τόν ἀλυτρωτισμό του καί νά διατηρεῖ σέ ἐγρήγορση ἐξτρεμιστικούς μουσουλμανικούς πυρῆνες τῆς περιοχῆς τῆς Θράκης. Σᾶς ἀποκαλύπτω σήμερα ὅλα αὐτά –στούς παροικοῦντες εἶναι πράγματα γνωστά– γιατί δέν καταλαβαίνω τήν ἐπιλογή τῆς Κυβέρνησης νά ἀποδεχθεῖ συνάντηση μέ Τοῦρκο ἀξιωματοῦχο στήν Καβάλα. Εἶναι ἤδη ἀκατανόητη ἡ ἀπόφαση τῆς Κυβέρνησης νά ἐπιτρέψει στόν Τσαβούσογλου νά περιοδεύσει καί νά κάνει σόου στήν Θράκη –πρίν ἔλθει στήν Ἀθήνα μάλιστα– τώρα προστίθεται καί αὐτό. Δέ θέλει πολύ νά γίνει ἡ ζημιά. Νά ζητήσει δηλαδή ἀθώα ὁ κύριος Ὀνάρ ξενάγηση στό Ἰμαρέτ. Κύριε Φραγκογιάννη, ἀκοῦμε ὅτι χαίρετε τῆς ἐκτιμήσεως τοῦ Πρωθυπουργοῦ γιά τίς τεχνοκρατικές σας ἱκανότητες. Εἶναι ὥρα νά δείξετε καί τίς διπλωματικές. Ἄν ὑπάρχουν.

Υ.Γ: Γιά τήν ἱστορία, τό Ἰμαρέτ εἶναι ἀγαπημένος προορισμός τοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη ὅταν ἐπισκέπτεται τήν Καβάλα μέ τήν σύζυγό του Μαρέβα. Ἐκεῖ καταλύει συνήθως.