ΠΡΙΝ καμμιά ἑβδομάδα ἔλαβα ἕνα μικρό βίντεο στό mail μου
Ἀποστολέας ἦταν ἕνας σημαντικός ἄνθρωπος τῆς ναυτιλίας μας, ὁ καπετάν Παναγιώτης Τσάκος. Σέ αὐτό πρωταγωνιστοῦσε ἐν πλῶ ἕνας καπετάνιος τῆς ἑταιρείας του, ὁ ὁποῖος πλοηγοῦσε ἕνα μεγάλο πλοῖο τῆς ποντοπόρου μας, κάπου στόν Ὠκεανό. Δέν ἔχει σημασία «ποῦ». Ἡ φιγούρα του δέν διακρινόταν. Μόνον ἡ φωνή του καί ἡ θέα ἀπό τήν γέφυρα τοῦ «μακρόστενου» γίγαντα: πυξίδες, χάρτες, κατάρτια, τό φορτίο, ἡ θάλασσα, ἡ ξηρά. Ὁ καπετάνιος ἀποφάσισε νά μιλήσει στήν κάμερα ἀφοῦ προηγουμένως ἔδωσε στό πλοῖο τήν ἐντολή νά μᾶς «χαιρετίσει» μέ ἕνα παρατεταμένο σφύριγμα πού ἀντήχησε ἀπό τίς τσιμινιέρες θυμίζοντας τόν «Πορτοκαλή Ἥλιο» καί τό «Μυκῆναι» τῶν παιδικῶν μου χρόνων. «Βοηθῆστε μας νά μεταφέρουμε τά ἀγαθά ἀνά τόν κόσμο καί νά γυρίσουμε στίς οἰκογένειές μας ἀσφαλεῖς» ἦταν τό μήνυμά του. Τήν ἁμαρτία μου θά τήν πῶ! Δέν κατάλαβα πόση ἀγωνία εἶχε αὐτός ὁ ἄνθρωπος πού μιλοῦσε στό βίντεο. Δέν κατάλαβα γιατί εἶπε «βοηθῆστε μας». Μαθημένοι νά λαμβάνουμε ἀπό τόν καπετάνιο κατά καιρούς ποιήματα τοῦ Ἐλύτη, τοῦ Χριστιανόπουλου καί τοῦ Βρεττάκου γιά τήν θάλασσα, μαθημένοι νά γινόμαστε ἀποδέκτες φωτογραφιῶν ἀπό λιμάνια, εἰδικῶς τῆς Χίου, νόμισα ὅτι ὁ κύριος Τσάκος ἤθελε νά μᾶς δώσει μιά γεύση ἀπό τίς συνθῆκες ἐργασίας τῶν ναυτικῶν. Ὁποία πλάνη. Κατάλαβα τό βάθος τῆς ἄγνοιάς μου στήν ἐκδήλωση πού διοργάνωσαν προχθές ὁ καπετάνιος καί ὁ υἱός του, ἄξιος διάδοχος Νῖκος Τσάκος, στά γραφεῖα τῆς ἑταιρείας στό κτίριο «Μακεδονία», στίς ἀρχές τοῦ ἀνοδικοῦ ρεύματος τῆς Συγγροῦ. Καί ντράπηκα γιά ὅλους μας. Τόσο καιρό ἔχουμε ἀνακηρύξει –δικαίως– ἥρωες τοῦ κορωνοϊοῦ τούς νοσηλευτές, τούς ἐκπαιδευτικούς, τούς ἰατρούς, τούς ὑπαλλήλους σοῦπερ μάρκετ, τούς ντελιβεράδες. Ἀλλά γιά τούς ναυτικούς καί τίς οἰκογένειές του πού ζοῦν μιά Ὀδύσσεια μῆνες τώρα, οὔτε λέξη. Χωρίς ὑπερβολή. Ὅλα τά ἐπαγγέλματα πού ἔβαλαν πλάτη στήν πανδημία καλοῦνται στήν δεξίωση τῆς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας τήν 24η Ἰουλίου. Ἀλλά οἱ ναυτικοί μας πού ἐλέω κορωνοϊοῦ γυρίζουν σάν τίς ἄδικες κατάρες μέσα στούς ὠκεανούς ἐπί 15 μῆνες, ἀπό τήν Ἀγγλία ἕως τήν Νιγηρία καί ἀπό τήν Μαλαισία ἕως τήν Κίνα καί τήν Ἰνδονησία, χωρίς νά τούς ἐπιτρέπεται νά πιάσουν λιμάνι, οὔτε πρόσκληση ἀπό τήν Προεδρία ὑπῆρξε (δικαιολογημένα βεβαίως, οὔτε ἐμεῖς δέν ξέραμε ὅ,τι θά σᾶς περιγράψω ἀκολούθως), οὔτε εὐχαριστῶ ἄκουσαν ἀπό τήν Πολιτεία, οὔτε στήν δική μας τήν σκέψη τῶν ΜΜΕ μπῆκαν ποτέ. Ναυτικοί! Πολλοί μακριά ἀπό ἐμᾶς. Καί ὅμως: ἡ προσφορά τους στήν οἰκονομία τῆς χώρας μας μέ τήν μεταφορά ἀγαθῶν ἀλλά καί στήν παγκόσμια οἰκονομία εἶναι ἀνυπολόγιστη. Τεράστια. Μεγάλη. Καί δικαίως ὁ Τσάκος ἀξίωσε ἀπό ὅλους ὅσοι ἤμασταν ἐκεῖ ἀπό τά ΜΜΕ νά τούς θυμόμαστε, νά μήν ξεχνᾶμε, νά τούς λέμε καλημέρα κάθε μέρα ἀπό τά μικρόφωνα.
Ποιό εἶναι τό πρόβλημα πού ἀντιμετωπίζουν; Μεῖζον. Ὅσοι μπαρκάρισαν πρίν ἀπό τόν κορωνοϊό τόν περασμένο Σεπτέμβριο δέν μποροῦν νά γυρίσουν στήν πατρίδα μετά τήν ἀπαγόρευση τοῦ Δεκεμβρίου στήν Κίνα. Κανένα λιμάνι δέν τούς ἐπιτρέπει νά ἀποβιβαστοῦν, διότι τούς θεωροῦν ἐξ ὁρισμοῦ ὑπόπτους γιά φορεῖς τοῦ κορωνοϊοῦ! Καί ὅσοι ξεμπαρκάρισαν τό περασμένο φθινόπωρο κοντεύουν ἕνα χρόνο ἄνεργοι γιατί δέν μποροῦν νά ἀνέβουν στό πλοῖο γιά νά πιάσουν δουλειά. Πεινᾶνε αὐτοί καί οἱ οἰκογένειές τους. Κανείς δέν σκέφθηκε νά τούς βάλει σέ «ἀναστολή». Εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ τούς πρώτους, τούς ἐγκλωβισμένους τῶν ὁποίων τά συμβόλαια ἐργασίας ἔχουν λήξει πρό πολλοῦ, τά πράγματα δέν εἶναι καλά. Ἐδῶ στό σπίτι μείναμε ἔγκλειστοι στήν καραντίνα καί παρ’ ὀλίγον νά μᾶς σαλέψει, σκεφτεῖτε ἀνθρώπους μακριά ἀπό τήν οἰκογένειά τους διαρκῶς σέ μιά καμπίνα, σέ μιά γέφυρα, σέ ἕνα μηχανοστάσιο. Ψυχολογία στό ναδίρ! Καραντίνα ἐν πλῶ ἐπί 10-15 μῆνες χωρίς τήν παραμικρή ἐπαφή μέ τό ἔδαφος! Ἄλλος ἔμαθε τήν γέννηση τοῦ παιδιοῦ του μεσοπέλαγα. Ἄλλος ἔχασε καί πατέρα καί μάνα μέσα σέ μία ἑβδομάδα μέσα στήν καραντίνα καί δέν μπόρεσε νά ἀποχαιρετίσει καί νά γλυκοφιλήσει οὔτε τόν ἕναν οὔτε τόν ἄλλο. Δέν εἶναι παῖξε-γέλασε ὁ ἀνθρώπινος παράγων στήν ναυτιλία. Εἶναι τό ἄλφα καί τό ὠμέγα. Ἀλλά ἄν δέν εἶχε τήν εὐαισθησία ὁ καπετάνιος νά μᾶς συγκεντρώσει καί νά μᾶς ὑποχρεώσει νά δοῦμε βίντεο μέ διηγήσεις καπεταναίων τῆς ἑταιρείας του ἀπό τά βάθη τοῦ Ὠκεανοῦ καί τά πέρατα τοῦ κόσμου, δέν ὑπῆρχε περίπτωση νά καταλάβουμε. Τό πρόβλημα μέ τά πληρώματα εἶναι διπλό. Ἀφορᾶ ζωές, οἰκογένειες, ψυχολογίες, ἀφορᾶ ἐπίσης καί τό παγκόσμιο ἐμπόριο. Τήν ἀσφαλῆ φόρτωση καί διακίνηση ἀγαθῶν. Ἀπορῶ πῶς τό Ὑπουργεῖο Ἐμπορικῆς Ναυτιλίας δέν ὀργάνωσε μιά δράση εὐαισθητοποίησης γιά τούς ναυτικούς μας, νά δείξει ὅτι νοιάζεται, ἥρωές μας εἶναι καί αὐτοί. Ὁ Πλακιωτάκης εἶναι σοβαρός πολιτικός καί καλός ἄνθρωπος. Ἀπορῶ πῶς ὁ Πρωθυπουργός δέν τό ἔμαθε καί δέν ἐπιχείρησε νά ὀργανώσει μιά ἐπικοινωνία μαζί μέ τούς ναυτικούς γιά νά τούς «ἀνεβάσει», τήν Ἑλλάδα ἐκπροσωποῦν παντοῦ στόν κόσμο. Ἀξίζουν τήν προσοχή του, ὄχι μόνον οἱ gay γιά τούς ὁποίους ἔγινε συνέδριο ὁλόκληρο. Ἀπορῶ καί μέ ἐμᾶς τούς δημοσιογράφους, μέ τήν ἀφεντιά μου πρώτη-πρώτη, πού δέν ἀναρωτηθήκαμε: «Τί κάνουν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Πῶς ἀντέχουν νά τούς τρώει ἡ ἁλμύρα τόσον καιρό;».
Ὡστόσο μέ τήν εὐκαιρία δέν μπορῶ παρά νά σημειώσω καί τό ἑξῆς: ἡ προχθεσινή ἐμπειρία μοῦ ἔδειξε γιατί ὁ Τσάκος εἶναι πρῶτα ναυτικός καί καπετάνιος καί μετά ἐφοπλιστής. Γιατί γεμίζει τό στόμα του ὅταν προφέρει τήν λέξη «Ναυτοσύνη» πού ἔχει τήν ἴδια ἠχώ ὅπως ἡ λέξη «Ρωμιοσύνη». Στήν αὐλή τοῦ πατρικοῦ του στά Καρδάμυλα, στήν ἄκρη τοῦ κόλπου, κατάλαβα τό φθινόπωρο τοῦ 2018 γιατί ὁ ἴδιος καί ἄλλοι διαπρεπεῖς ἀπό τό χωριό του καί τό νησί του (Προκοπίου, Ἀγγελικούσης, Φράγκου, Λιβανός, Παληός, Φαφαληοί κ.ἄ.) ἀσχολήθηκαν μέ τήν θάλασσα καί γιατί τήν ἀγαποῦν.
Στό προαύλιο τοῦ κτιρίου «Μακεδονία» ὅμως προχθές βράδυ ἀντελήφθην γιατί ὁ Τσάκος εἶναι ἀρχηγός. Γιατί ξέρει τούς καπεταναίους του ἕναν-ἕναν μέ τά μικρά τους ὀνόματα ἀπό τόν πιό παλαιό, τόν Αὐγουστῆ, μέχρι τόν πιό νέο, τόν Γεράσιμο. Γιατί ξέρει τίς οἰκογένειές τους. Ἀπασχολεῖ πέντε ἀδέλφια ἀπό μιά οἰκογένεια, ὅλοι καπεταναῖοι, μόνο ἡ μικρή ἀδερφή τοῦ ξέφυγε καί δέν ἔγινε καπετάνισσα. Γιατί πενῆντα χρόνια τώρα ἡ ἑταιρεία του, ἀπό τό 1970 πού ἱδρύθηκε, θυμᾶται καί τόν τελευταῖο της ναύτη. Μοῦ ἀρέσουν οἱ ἀρχηγοί πού μοιράζονται τίς κορυφές τους. Πού δέν στέκονται μόνοι καί ἀπόμακροι πάνω σέ αὐτές. Πού εἶναι γήινοι. Προφανῶς ὁ καπετάν Παναγιώτης ἔχει καί ἄλλους συναδέλφους στήν ναυτιλία μέ τήν αὐτή ποιότητα. Ποτέ δέν διεκδίκησε τό μονοπώλιο. Ἀκόμη καί τώρα πού ἀνοίγουν οἱ δουλειές γιά τήν μεταφορά ὑγροποιημένου φυσικοῦ ἀερίου ναυπηγεῖ τόσα καράβια ὅσο τό μερίδιο πού θεωρεῖ ὅτι τοῦ ἀντιστοιχεῖ ἀνάμεσα στούς ἰσχυρούς τῆς ναυτιλίας μας. Θά ἤθελα νά γνωρίσω –δέν γίνεται, δέν ζοῦν– τόν πατέρα του, τήν μητέρα του καί τόν ἀδερφό του, οἱ ὁποῖοι τόν στήριξαν στά δύσκολα πρῶτα βήματα. Εἰδικῶς τήν μητέρα του. Αὐτή πρέπει νά τόν ὅρισε. Γιά νά λέει κάθε τρίς καί λίγο πώς «ὅ,τι λαμβάνεις ἀπό τήν θάλασσα πρέπει νά τό γυρίζεις στήν θάλασσα», ἐκείνη πρέπει νά τόν ἔχει ὁρίσει.
