ΤΟ ΒΗΜΑ τῆς Διεθνοῦς Ἐκθέσεως Θεσσαλονίκης εἶναι ἐθνικό
Ἡ ἴδια ἡ Διεθνής Ἔκθεση Θεσσαλονίκης εἶναι ἐθνική ὑπόθεση. Ὅλοι οἱ πρωθυπουργοί τῆς μεταπολιτεύσεως παραδοσιακά ἀξιοποιοῦν ἐθιμικά τό βῆμα της γιά νά ἐκφωνήσουν ἐνώπιον τῶν παραγωγικῶν τάξεων τῆς χώρας μία ὁμιλία ἀντίστοιχη μέ αὐτή πού ἐκφωνεῖ ὁ Πρόεδρος τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ὅταν ἀπευθύνει στήν ἀρχή κάθε νέας χρονιᾶς στό Κογκρέσσο τήν ἐτήσια ὁμιλία του πρός τό Ἔθνος. Ἡ ὁμιλία αὐτή παραδοσιακά εἶναι βαριά, ἔχει πολλούς ἀριθμούς, οἰκονομικούς ὅρους (ΑΕΠ, πληθωρισμός, ἔλλειμμα, ἐμπορικό ἰσοζύγιο, δανεισμός καί λοιπά), δέν περιέχει κομματικά συνθήματα καί ἀπευθύνεται τόσο πρός τούς συμμάχους μας καί τούς ἐχθρούς μας στό ἐξωτερικό καί τίς ἀγορές ὅσο καί πρός τό ἐσωτερικό ἀκροατήριο. Οἱ Ἕλληνες, νοικοκυριά καί ἐπιχειρήσεις, ἀκοῦνε τόν Πρωθυπουργό τους καί κάνουν τόν προγραμματισμό τους. Ἡ ραχοκοκκαλιά τῆς ὁμιλίας εἶναι κυρίως οἰκονομική. Ἄν ἀναζητήσει κανείς παλαιότερα ὑποδείγματα ἀπό ὁμιλίες τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ, τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου, τοῦ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη καί ἄλλων πρωθυπουργῶν τῆς μεταπολίτευσης, θά διαπιστώσει ὅτι ξεκινοῦσαν πάντοτε κάνοντας μία ἐπισκόπηση τῶν παγκόσμιων γεωπολιτικῶν ἐξελίξεων. Ἀκολουθοῦσε ἡ ἐπισκόπηση τῶν παγκόσμιων μακροοικονομικῶν τάσεων, καί ἀφοῦ ὁλοκληρωνόταν ἡ ἀνάλυση τοῦ «ποῦ πάει ὁ κόσμος», οἱ πρωθυπουργοί παρουσίαζαν τά μακροοικονομικά δεδομένα γιά τήν πορεία τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας, τά μικροοικονομικά ἀλλά καί τίς θέσεις τους γιά τά ἐθνικά θέματα. Σπάνιες ἦταν οἱ φορές πού τό ἐθνικό βῆμα τοῦ Βελλίδειου ἀξιοποιήθηκε γιά νά προβληθοῦν προεκλογικά διλήμματα, νά σχολιαστοῦν ἐσωτερικά θέματα τῆς πολιτικῆς ἐπικαιρότητας, νά ἐπικριθοῦν πολιτικοί ἀντίπαλοι καί νά μετατραπεῖ ὁ χῶρος ἀπό ἐθνικό κέντρο στήν οὐσία στήν προεκλογική συγκέντρωση ἑνός κόμματος.
Μέ αὐτά τά δεδομένα ἔχουμε νά σχολιάσουμε ὅτι ὁ Πρωθυπουργός κύριος Μητσοτάκης στήν ὁμιλία του τό βράδυ τοῦ Σαββάτου στό βῆμα τῆς Διεθνοῦς Ἐκθέσεως Θεσσαλονίκης, προέβη σέ ἰδιόρρυθμες ἀκροβασίες. Ἐνῶ ἡ ὁμιλία του εἶχε διάσπαρτα ἀλλά ὄχι δομημένα ὅλα τά χαρακτηριστικά μιᾶς κλασσικῆς ὁμιλίας πρωθυπουργοῦ ἀπό τό ἐθνικό βῆμα τῆς Διεθνοῦς Ἐκθέσεως Θεσσαλονίκης, στήν πραγματικότητα μέ τόν τρόπο πού ἀναπτύχθηκαν τά νοήματα πού ἐξέπεμψε ἀλλά καί μέ τούς νεωτερισμούς πού μπῆκαν ἐμβόλιμοι στό κείμενό του, στήν πραγματικότητα οὔτε ὁ στόχος γιά νά ἀποσταλεῖ ἐθνικό μήνυμα μέσα-ἔξω ἐπετεύχθη οὔτε καί τό σύνθημα πού βρισκόταν ὡς φόντο στήν πλάτη τοῦ Πρωθυπουργοῦ ὑπηρετήθηκε. Μέ ἀμιγῶς ἐσωκομματικούς ὅρους, ὅλα ἔγιναν ἄψογα. Ὁ Πρωθυπουργός ἔγινε δεκτός στήν εἴσοδο τοῦ Βελλίδειου μέ τό κομματικό σύνθημα τῆς νεολαίας «ΟΝΝΕΔ ΟΝΝΕΔ πρωτοπορία, Ζήτω ἡ Νέα Δημοκρατία» (ἀταίριαστο ὅμως γιά Διεθνῆ Ἔκθεση Θεσσαλονίκης), ὅλη ἡ ὁμιλία του ἦταν δομημένη γύρω ἀπό τό ἐγώ του (ἤ ἐμένα γιά κυβερνήτη ἤ τόν Τσίπρα), ἡ τηλεοπτική κάλυψη ὑπηρέτησε τόν ἴδιο ἀποκλειστικῶς καί ἐξαφάνισε ἀπό τά πλάνα τήν ὅλη παράταξη (πλήν τριῶν ὑπουργῶν καί τῆς ἡγεσίας τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων ὁ σκηνοθέτης μέ ὁδηγίες δέν πρόβαλλε κανέναν ἀπό τό ὑπουργικό συμβούλιο τοῦ κυρίου Μητσοτάκη, οὔτε κἄν τόν ἐπίσημο προσκεκλημένο ἀπό τά Ἡνωμένα Ἀραβικά Ἐμιράτα –γιά τούς ἐκπροσώπους παραγωγικῶν τάξεων καί κοινωνικῶν ἑταίρων δέν συζητᾶμε), μέ τήν διαφορά ὅμως ὅτι ὅλο αὐτό τό σκηνικό δέν παρέπεμπε σέ ἐθνική ὁμιλία ἀλλά σέ κομματική ὁμιλία. Ἴσως γι’ αὐτό καί ἡ Θεσσαλονίκη τό Σαββατοκύριακο τῆς ἐκθέσεως εἶχε ἀδειάσει, οἱ Θεσσαλονικεῖς ἔφυγαν στήν Χαλκιδική καί τό κέντρο της κατελήφθη ἀπό τούς κρατικούς ἀξιωματούχους τῶν Ἀθηνῶν μέ τά πανομοιότυπα μπλέ κοστούμια. Γιατί αὐτή ἡ Ἔκθεση καί τά ἐγκαίνιά της ὅπως διεξάγονται δέν τούς ἀνήκουν καί δέν τούς περιλαμβάνουν. Πάει ὁ καιρός πού ἦταν ἑορτή. Ἡ ἴδια ἡ μακρά «καστρική» ὁμιλία ἄνω τῆς ὥρας τοῦ κυρίου Πρωθυπουργοῦ (τόν ἄκουσα, ἀλλά μετά τήν διάβασα κιόλας γιά νά εἶμαι βέβαιος στό συμπέρασμά μου), παρά τό γεγονός ὅτι παρουσίασε μία πολύ ἐνδιαφέρουσα δέσμη μέτρων ὕψους 5 δισ. εὐρώ γιά συγκεκριμένες κοινωνικές ὁμάδες ὅπως οἱ συνταξιοῦχοι, οἱ μητέρες, οἱ φοιτητές, οἱ ἰδιωτικοί ὑπάλληλοι, ἐν τούτοις ὅπως τελικά γράφτηκε καί ὅπως ἐκφωνήθηκε, ἀπέτυχε νά ὑπηρετήσει τόν πολιτικό στόχο της.
Πρῶτον, διότι μολονότι εἶχε δομή, ἐν τούτοις ὁ συγγραφέας τῆς ὁμιλίας τοῦ Πρωθυπουργοῦ τόν ἔβαλε νά κάνει ἀκατανόητα ζίγκ ζάγκ μέ τρόπο πού σέ ὁρισμένες στιγμές τό ἀκροατήριό του τόν ἔχανε. Γιατί τό… ζάλισε. Ἀπό τούς ΛΟΑΤΚΙ plus ξαφνικά ὁ κύριος Μητσοτάκης μεταπήδησε, στήν ἑπόμενη παράγραφο, στήν ἐπέκταση τῶν χωρικῶν ὑδάτων στά 12 μίλια στό Ἰόνιο πέλαγος. Καί ἀπό τόν Ἐρντογάν καί τήν ἰσχυρῆς φορτίσεως φράση «νταηλίκι γιόκ», πέταξε στήν ἑπόμενη παράγραφο στά προγράμματα στέγης γιά χιλιάδες νέα ζευγάρια. Ἀπό τούς μετανάστες καί τούς πρόσφυγες ξαφνικά στήν ἑπόμενη παράγραφο βρέθηκε στήν δικαιολόγηση τῆς ἐπισύνδεσης τοῦ κινητοῦ τοῦ Νίκου Ἀνδρουλάκη (ἡ συγκεκριμένη ἀναφορά δέν εἶχε θέση σέ θεσμική ὁμιλία μέ οἰκονομικό περιεχόμενο.) Ἐκεῖ πού τόν εὕρισκες, ξαφνικά τόν ἔχανες.
Δεύτερον, δέν ὑπηρετήθηκε ὁ στόχος τῆς σταθερότητας καί τοῦ «καπετάνιου κυβερνήτη» λόγῳ τοῦ ἄγαρμπου τρόπου (καί ἐπί τῆς οὐσίας καί ἐπί τῆς διαδικασίας) μέ τόν ὁποῖο ὁ κύριος Μητσοτάκης μετέτρεψε τίς διαφορές κρατῶν περί τήν ἐξωτερική πολιτική σέ προσωπικές διαφορές μεταξύ ἡγετῶν. Ἐνῶ ὁ κανόνας εἶναι ὅτι στίς διεθνεῖς σχέσεις ποτέ τά ἐθνικά θέματα δέν μετατρέπονται σέ προσωπικά. Ἐπί τῆς διαδικασίας δέν ὑπηρετήθηκε ὁ στόχος διότι ξαφνικά τήν ὥρα πού ὁ κύριος Μητσοτάκης σωστά περιέγραψε τίς προκλήσεις τῶν Τούρκων, ἀνέσυρε τό «Ὄχι» τοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ γιά νά ἔρθει στό ἴδιο πολιτικό ὕψος μέ τόν πρόεδρο Ἐρντογάν. Ἐκφώνησε ἔτσι χωρίς ὅμως νά περιγράψει τό τί ἔχει προηγηθεῖ στήν περίφημη φράση «ὄχι κύριε Ἐρντογάν, νταηλίκια γιόκ». Ὄχι ὅμως σέ τί; Ὁ Μεταξᾶς εἶπε τό «Ὄχι» ἐπί συγκεκριμένου τελεσιγράφου. Ἐμεῖς σέ ποιό πρᾶγμα λέμε «ὄχι;». Γενικῶς καί ἀορίστως; Ἄν διαβάσει κανείς τό συγκεκριμένο ἀπόσπασμα τῆς ὁμιλίας τοῦ κυρίου Πρωθυπουργοῦ θά διαπιστώσει ὅτι τό «ὄχι» αἰωρεῖται καί ἀκούγεται ἐλαφρῶς «ξεκούδουνα» χωρίς ἐπαρκῆ αἰτιολόγηση.
Γενικώτερα πάντως οἱ Ἀμερικανοί σύμβουλοι τοῦ κυρίου Πρωθυπουργοῦ θά πρέπει νά εἶναι ἐξαιρετικά προσεκτικοί στό πῶς ἐντάσσουν γεγονότα καί φράσεις σύμβολα τῆς ἱστορίας μας στίς ὁμιλίες του –τήν προηγούμενη φορά στίς ΗΠΑ ἔκαναν τό ἀτόπημα νά τόν βάλουν νά παραλληλίσει τό Μεσολόγγι μέ τήν Οὐκρανία.
Καί ἐπί τῆς οὐσίας ὅμως ὑπάρχει ἕνα λάθος στή συγκεκριμένη ἀναφορά. Ὁ Πρωθυπουργός μέσα σέ προεκλογική περίοδο μπαίνει στόν πειρασμό νά προσωποποιήσει τίς διαφορές τῆς χώρας μέ ἄλλες χῶρες κάνοντας ἀπαξιωτική ὀνομαστική ἀναφορά σέ ξένους ἡγέτες. Κάλεσε τό ἀκροατήριο νά… στείλει πίσω τόν λογαριασμό τῆς ἐνέργειας στόν Ρῶσσο Πρόεδρο Πούτιν. Χωρίς νά πεῖ λέξη γιά τίς εὐθῦνες τῶν ἡγετῶν τῆς ΕΕ! Λαϊκισμός. Εἶναι ὁ πρῶτος Πρωθυπουργός ἀπό τήν μεταπολίτευση ὁ ὁποῖος κατάφερε –χωρίς βεβαίως νά δικαιώνουμε τούς ἀπέναντι– νά ἀνοίξει προσωπική βεντέττα μέ τόν πρόεδρο τῆς Τουρκίας καί τῆς Ρωσσίας. Καί ὁ Σημίτης καί ὁ Καραμανλῆς καί ὁ Παπανδρέου καί ὁ Σαμαρᾶς καί ὁ Τσίπρας ὑπῆρξαν ὡς Πρωθυπουργοί συνομιλητές τοῦ Τούρκου Προέδρου καί πολλές φορές ἀνέβασαν ὅταν χρειάστηκε τούς τόνους ἀπέναντι στήν Τουρκία. Ὄχι ὅμως στόν Πρόεδρό της. Καί βεβαίως δέν τοῦ ἔδωσαν ποτέ ἰδιωτικῶς σέ προσωπικό ἐπίπεδο ὑποσχέσεις περί ἀπ’ εὐθείας διαλόγου ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης πού δέν τήρησαν. Ἡ μετατροπή τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς σέ διεθνῆ συνδικαλισμό γιά ἑλληνική ἐσωτερική κατανάλωση εἶναι ἐπικίνδυνη ὑπόθεση. Εἶναι ἐπικίνδυνο παιχνίδι. Κι ἄν ἔχουμε νά διδαχτοῦμε κάτι ἀπό τήν μνήμη τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς, εἶναι ἀκριβῶς αὐτό: πῶς ἀξιοποιήθηκε ὁ μεγαλοϊδεατισμός ἀπό τρίτους μέ συνέπεια νά τόν πληρώσει ἀκριβά ἡ χώρα. Οἱ νουνεχεῖς πραγματικοί κεντρῶοι στούς ὁποίους ἀπευθύνεται ὁ κύριος Πρωθυπουργός δέ νομίζω ὅτι θά ἐκτίμησαν αὐτήν τήν ἔξαρση διεθνοῦς λαϊκισμοῦ μέ προσωπικές ἀναφορές κατά ξένων ἡγετῶν ἀπό τό βῆμα τῆς Διεθνοῦς Ἐκθέσεως Θεσσαλονίκης. Οὔτε βέβαια, γιά νά ἐπανέλθω στό ἐσωτερικό παιχνίδι οἱ νουνεχεῖς κεντρῶοι θά ἐκτίμησαν τήν ἀξιοποίηση τοῦ Βήματος τῆς διεθνοῦς ἐκθέσεως Θεσσαλονίκης ὡς ἐφαλτήριο γιά τήν προβολή τοῦ διλήμματος «ἤ τόν Τσίπρα ἤ ἐμένα.» Αὐτά τά διλήμματα δέν ἐκφωνοῦνται στό Βελλίδειο συνεδριακό κέντρο ἀλλά λίγο παρακάτω στήν πλατεῖα Ἀριστοτέλους. Δέν εἶναι ἡ Ἔκθεση παράρτημα κανενός κόμματος γιά ὅσο τοὐλάχιστον ζεῖ μέ αὐτήν τήν μορφή. Καί βεβαίως ἐπειδή ὁ κύριος Πρωθυπουργός ὑποστήριξε στήν ὁμιλία του ὅτι τώρα κοντεύουμε νά γίνουμε Εὐρώπη, δέν εἶναι καί πολύ εὐρωπαϊκό ἡ μετάδοση μιᾶς ὁμιλίας πού ἐξαφανίζει τά διακεκριμένα πρόσωπα τοῦ ἀκροατηρίου καί τά προβάλλει μόνο ὡς θολό φόντο τῆς παρουσίας ἑνός ἡγέτη.
Ὁ κύριος Μητσοτάκης στήν πολύ ἐνδιαφέρουσα, ἀπό ἀπόψεως οἰκονομικῶν μέτρων ὁμιλία του μέ τά ὁποῖα σίγουρα θά ἱκανοποιήσει κρίσιμες κοινωνικές ὁμάδες (ἀλλά δέν ἔδωσε πειστικές ἀπαντήσεις γιά τό πῶς θά ἀντιμετωπίσει τήν ἐνεργειακή κρίση), ἐπέλεξε νά χρησιμοποιήσει ὡς κατακλεῖδα μία φράση τοῦ θείου τοῦ συνταγματολόγου Νίκου Ἀλιβιζάτου, τοῦ ἀείμνηστου φιλελεύθερου Γιώργου Θεοτοκᾶ. Ὁ ὁποῖος ἀποκήρυττε τόν φανατισμό καί διακήρυσσε πώς δέν εἶναι ὡραῖο νά προσπαθοῦμε νά δικαιώσουμε τίς θεωρίες μας ὅταν κάνουμε κάτι. Πράγματι εἶχε δίκιο ὁ Θεοτοκᾶς. Ἀλλά στά «τετράδια ἡμερολογίου» του πού γράφτηκαν κι αὐτά μέσα στόν πόλεμο (ἐκδόσεις «Ἑστία») εἶχε γράψει καί μία ἀκόμη ἐνδιαφέρουσα φράση: «Φοβᾶμαι τά χαλασμένα μυαλά στήν Ἑλλάδα. Οἱ ὑστερικοί, οἱ ἀνισόρροποι, οἱ σχιζοφρενικοί ἔχουν ἐδῶ περισσότερη ἀπήχηση καί περισσότερες εὐκαιρίες νά ἐπιβληθοῦν, παρά σέ ἄλλους τόπους, πιό κατακαθισμένους».
Θυμᾶμαι αὐτήν τήν σκέψη του καί ἀνατρέχω στήν «τσακισμένη» σελίδα 137 τῶν «Τετραδίων» του, κάθε φορά πού κάτι περίεργο καί ἀνορθολογικό κάνει τήν ἐμφάνισή του στήν δημόσια σφαῖρα. Καί δυστυχῶς ὅλα ὅσα συμβαίνουν στήν πατρίδα μας ἐσχάτως, μέ συνέπεια νά τήν ἔχουν μετατρέψει σέ ἀπέραντο φρενοκομεῖο μέ τήν εὐθύνη ὅλων τῶν πολιτικῶν δυνάμεων, κάνουν τήν ρήση τοῦ Θεοτοκᾶ πιό ἐπίκαιρη παρά ποτέ. Ἄς τήν ἔχει ὑπ’ ὄψιν του ὁ κύριος Πρωθυπουργός, μπορεῖ νά τοῦ εἶναι χρήσιμη σέ κάποια ἑπόμενη ὁμιλία.
