Τά ἑπόμενα ἑκατό χρόνια

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων Κώστας Τασούλας θά δεχθεῖ προσεχῶς τόν πρόεδρο τῆς Βουλῆς τῆς Λιβύης

Τόν ἐπί κεφαλῆς τοῦ νομοθετικοῦ σώματος πού ἀρνεῖται νά κυρώσει τήν παράνομη γιά τήν Ἑλλάδα συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης γιά τήν ὁριοθέτηση τῆς ΑΟΖ τῶν δύο χωρῶν. Ἄριστα πράττει. Μόνο πού ὑπάρχει ἕνα διπλό νομικό πρόβλημα, τό ὁποῖο ἡ ἑλληνική διπλωματία θά βρεῖ μπροστά της στήν προσπάθειά της νά ἀκυρώσει τήν συμφωνία. Τό Συνταγματικό Δικαστήριο τῆς διεθνῶς ἀναγνωρισμένης κυβέρνησης τῆς Λιβύης (καί ἀπό τήν ΕΕ) ἔχει κηρύξει παράνομο τό Κοινοβούλιο, ἐπειδή στίς ἐκλογές πού διεξήχθησαν συμμετεῖχε μόλις τό 16% τοῦ πληθυσμοῦ.

Ἐναποθέτουμε τίς ἐλπίδες μας, λοιπόν, σέ ἕνα Κοινοβούλιο τό ὁποῖο ἡ διεθνῶς (δυστυχῶς) ἀναγνωρισμένη κυβέρνηση τῆς διχασμένης Λιβύης θεωρεῖ παράνομο! Ὁ ἡγέτης τῆς κυβέρνησης τῆς Λιβύης, λοιπόν, μπορεῖ ἄνετα νά παρακάμψει τό Κοινοβούλιό του βασιζόμενος στήν ἀπόφαση τοῦ «Συνταγματικοῦ» του Δικαστηρίου καί ἐπικαλούμενος τό «δίκαιο τῆς ἀνάγκης» νά ὑπογράψει τήν συμφωνία. Τόν ὅρο «δίκαιο τῆς ἀνάγκης» τόν γνωρίζουμε, ὑποθέτω. Περιλαμβάνεται στήν ἀπόφαση πού ἔλαβε καί τό ἡμέτερο Συμβούλιο Ἐπικρατείας ἐπί Προεδρίας Παναγιώτη Πικραμμένου, γιά νά κηρύξει συνταγματικό τό πρῶτο μνημόνιο.

Τό δεύτερο καί σημαντικώτερο πρόβλημα πού ἔχουμε εἶναι ὅτι οὔτε ἡ Ἑλλάς οὔτε ἄλλο κράτος μπορεῖ νά ἐλέγξει (καί νά ἀμφισβητήσει) ἄν τηρήθηκε ἡ ἐσωτερική διαδικασία γιά τήν κύρωση διεθνοῦς συνθήκης καί τήν ἐνσωμάτωσή της στήν ἔννομη τάξη τρίτου κράτους. Ὑπάρχει ἄλλωστε καί πολύ πρόσφατο προηγούμενο, γιά τό ὁποῖο δέν εἴπαμε τίποτε, ἐνῶ ἀφορᾶ τίς διμερεῖς μας σχέσεις: Ἀμφισβητήσαμε μήπως τό δημοψήφισμα πού ἔγινε στά Σκόπια γιά τήν ἔγκριση τῆς συμφωνίας τῶν Πρεσπῶν; Ὄχι. Ἄν καί τό ποσοστό συμμετοχῆς ἦταν κάτω τοῦ 50%, ἡ κυβέρνηση Ζάεφ κατά παράβαση τοῦ Συντάγματος τό θεώρησε ἔγκυρο. Ἐμεῖς φυσικά –ἡ κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ– δέν εἴπαμε τίποτε. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν ἀπόφαση τοῦ Κοινοβουλίου τῶν Σκοπίων. Ἄν καί διατυπώθηκαν καταγγελίες σερβικῶν ἐφημερίδων γιά χρηματισμό βουλευτῶν τῶν Σκοπίων γιά νά «περάσει» μέ ὁριακή πλειοψηφία ἡ Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν (συνέβη), πάλι δέν εἴπαμε τίποτε. Ἀφοῦ δέν εἴπαμε τίποτε, λοιπόν, γιά τήν διπλή ἀνωμαλία μέ τήν ὁποία ἐγκρίθηκε ἡ Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν στά γειτονικά Σκόπια γιά ζήτημα πού ἀφοροῦσε ἀπ’ εὐθείας τίς διμερεῖς μας σχέσεις, πῶς θά τό κάνουμε γιά ἕνα θέμα πού ἀφορᾶ τήν Συμφωνία μεταξύ τρίτων κρατῶν; Ἔστω καί ἄν ἐπηρεάζονται τά δικά μας συμφέροντα καταλυτικά; Τό πιθανώτερο λοιπόν πού θά συμβεῖ –ὅ,τι σᾶς μεταφέρω εἶναι ἐκτιμήσεις κορυφαίων Ἑλλήνων διπλωματῶν πού διατυπώνονται χαμηλόφωνα– εἶναι ὅτι Τοῦρκοι καί Λίβυοι θά καταθέσουν τήν Συμφωνία ὁριοθέτησης τῆς ΑΟΖ τους στόν ΟΗΕ. Καί ὁ ΟΗΕ πού δέν ἔχει ἄμεσο μηχανισμό ἐλέγχου ἀκυρότητας θά τήν καταχωρίσει στά πρακτικά του. Θά θεωρηθεῖ διεθνές κείμενο καί οἱ Τοῦρκοι ἐπικαλούμενοι τό… Διεθνές Δίκαιο θά ἐπιχειρήσουν νά τήν ἐφαρμόσουν στό Αἰγαῖο!

Οἱ δικές μας ἐπιλογές εἶναι συγκεκριμένες. Γιά νά ἀκυρωθεῖ ἡ συμφωνία ἀπαιτεῖται εἴτε προσφυγή στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης (ἐφ’ ὅσον συμφωνήσει ἡ Τουρκία), εἴτε πτώση τῆς κυβέρνησης τῆς Λιβύης, εἴτε πολεμική σύρραξη. Προβληματικές ὅλες. Ἄρα πρέπει πολύ γρήγορα νά ἐκτιμήσουμε τήν κατάσταση. Πρίν ὁ Ἐρντογάν ἐπιχειρήσει νά ἀποστείλει γεωτρύπανο νοτίως τοῦ Καστελλορίζου καί πρίν ἀρχίσει νά μᾶς κατηγορεῖ (ἀναμένοντας τήν ἀντίδρασή μας) ὅτι ἐμποδίζουμε τήν ἐφαρμογή… νόμιμης διεθνοῦς συμφωνίας.

Ἡ βασική μου ἐκτίμηση εἶναι ὅτι οἱ Τοῦρκοι ὑπολογίζοντας ὅτι τρέμουμε τόν πόλεμο καί πώς εἴμαστε ἕνα γονατισμένο καί ἀλλοτριωμένο Ἔθνος νομίζουν πώς θά σπεύσουμε νά καθίσουμε στό τραπέζι νά συζητήσουμε τίς διεκδικήσεις τους. Γι’ αὐτό, κατά τήν γνώμη μου, ἡ Συμφωνία μέ τήν Λιβύη εἶναι μία μεγάλη καί πειστική μπλόφα γιά νά καθίσουμε ἑκόντες ἄκοντες στό τραπέζι. Παραπομπή στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης ἤ ἄλλο διαιτητικό δικαστήριο μέ δικαστές ἐπιλογῆς μας γιά τήν συγκεκριμένη Συμφωνία δέν ἐπιθυμοῦν. Χάνουν χρόνο. Παραπομπή γιά τό σύνολο τῶν κατ’ αὐτούς ἑλληνοτουρκικῶν διαφορῶν (γκρίζες ζῶνες κ.λπ.) δέν πρέπει νά ἀποκλείεται. Ἔστω καί ἄν δέν εἶναι ἡ πρώτη τους ἐπιλογή. Τρία εἶναι τά κορυφαῖα ζητήματα λοιπόν ἐν προκειμένω: τό φρόνημά μας. Ἄς τούς ἐκπλήξουμε ἀκόμη μία φορά. Μᾶς ὑποτιμοῦν. Ἔχουν ἰσχύ, ἀλλά παραμένουν μπουνταλάδες. Ἔπειτα ἡ στρατηγική. Νά ἀντέξουμε ψυχικά στίς προκλήσεις τῶν κανονιοφόρων ὅπως ἄντεξε καί ἡ Κύπρος. Θά μᾶς προκαλέσουν νά τούς χτυπήσουμε γιά νά τό «παίξουν» καί θύματα. Καί ἐδῶ θά παίξει ρόλο ἡ ἑνότητα λαοῦ καί ἡγεσίας. Καί τέλος οἱ Ρῶσσοι καί οἱ Ἀμερικανοί. Θά τούς ἀρέσει (εἰδικῶς στούς πρώτους) ἡ ἀλλαγή τοῦ διεθνοῦς status quo στό Αἰγαῖο; Δέν εἶμαι βέβαιος. Ἡ ἱστορία δείχνει (1987) τί πρέπει νά κάνουμε ἄν κάποιοι σηκώσουν τούς ὤμους τους ἀδιάφορα, καί πάλι. Εἰδικῶς ἄν παίζεται ἡ μορφή τῆς πατρίδας μας γιά τά ἑπόμενα ἑκατό χρόνια. Πᾶμε νά βάλουμε τά πράγματα κάτω λοιπόν καί ἄς ἐκπλήξουμε γιά μία ἀκόμη φορά φίλους καί ἐχθρούς. Πολύ δέ περισσότερο τούς ἑαυτούς μας. Μποροῦμε.