Τό πρόβλημα εἶναι κρίσιμο
καί κάτω ἀπό αὐτό ἐλλοχεύουν
μύριοι ὅσοι κίνδυνοι
γιά τήν οἰκονομία καί τή δημοκρατία
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ὡρολογιακή βόμβα γιά τήν ἑλληνική κοινωνία καί τήν οἰκονομική της κατάσταση δέν εἶναι τόσο τό δημόσιο χρέος τῆς χώρας ὅσο τό ἀντίστοιχο ἰδιωτικό. Αὐτό τό τελευταῖο, μάλιστα, κρύβει ἀμέτρητες παγίδες καί ἀποτελεῖ πραγματική πληγή σέ μιά κοινωνία ἀντιπαραγωγική καί ἔντονα ἀποπροσανατολισμένη. Μιά κοινωνία πού πολύ σωστά υἱοθέτησε τό δυτικό καταναλωτικό πρότυπο, ἀφήνοντας ὅμως κατά μέρος τήν παραγωγική του διάσταση.
Στό πλαίσιο αὐτό, ὁ ἐκλεκτός συνάδελφος Ἀνέστης Ντόκας, σέ τελευταῖο ἄρθρο του στό Reporter.gr, φέρνει στό προσκήνιο καί μίαν ἄλλη διάσταση τοῦ ἰδιωτικοῦ χρέους, τήν ὁποία οἱ πολιτικοί γιά εὐνόητους λόγους κάνουν «γαργάρα». Κάνει λόγο γιά τό κρυφό ἰδιωτικό χρέος, τό ὁποῖο εἶναι ἴσως πολύ χειρότερο ἀπό τό ἐπίσημο ἰδιωτικό.
«Μέχρι σήμερα» γράφει ὁ συνάδελφος «γνωρίζουμε ὅτι 2 ἑκατομμύρια Ἕλληνες ἔχουν ληξιπρόθεσμες ὀφειλές ἀπό καταναλωτικά δάνεια καί κάρτες, ὕψους 15 δισ. εὐρώ. Ἄλλοι 420.000 ἔχουν «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια ὕψους 26 δισ. εὐρώ καί 305.000 ἐπαγγελματίες καί πολύ μικρές ἐπιχειρήσεις ἔχουν μή ἐξυπηρετούμενα δάνεια 15 δισ. εὐρώ. Ὅλοι χρωστοῦν σέ ὅλους καί φυσικά ὅλοι μαζί στό Δημόσιο, οἱ ληξιπρόθεσμες ὀφειλές πρός τό ὁποῖο ἀθροίζουν πρόσθετα χρέη 90 δισ. εὐρώ. Ἐάν σέ αὐτά προστεθεῖ καί ὁ δανεισμός τῶν μεσαίων καί μεγάλων ἐπιχειρήσεων, πού ἀθροίζει «κόκκινα» δάνεια ὕψους 45 δισ. εὐρώ, τότε οἱ ὀφειλές τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα ὑπερβαίνουν τό ΑΕΠ τῆς χώρας καί φθάνουν τά 200 δισ. εὐρώ, ἕνα νούμερο πού δέν θά μποροῦσε νά ἀποπληρωθεῖ στό ὁρατό μέλλον.
Παράλληλα, ὑπάρχουν καί τά κρυφά χρέη, πού δέν καταγράφονται πουθενά, ὅμως εἶναι ἐξίσου σημαντικά. Πρόκειται γιά ἀπλήρωτους μισθούς, πού δέν ἔχουν καταβληθεῖ, ἀπλήρωτα ἐνοίκια πού δέν ἔχουν εἰσπραχθεῖ καί φυσικά ἀπλήρωτα τιμολόγια. Ἐπίσης, τά τελευταῖα στοιχεῖα δείχνουν ὅτι γύρω στά 3 δισ. εἶναι οἱ ὀφειλές τοῦ δημοσίου πρός τούς ἰδιῶτες.
Ὅλα αὐτά τά χρέη δημιουργήθηκαν τά ὀκτώ χρόνια τῶν μνημονίων. Εἶναι χρέη πού μπορεῖ νά ξεπερνοῦν καί τό ἐπίσημο δημόσιο χρέος (323,4 δισ.), ἀφοῦ ἀρκετοί τά ὑπολογίζουν πάνω ἀπό 400 δισ. Ἀπειλοῦν, ἔτσι, ὄχι μόνο τήν ἑλληνική οἰκονομία ἀλλά καί τήν ἑλληνική κοινωνία, ἀφοῦ πάνω ἀπό τό 50% τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν χρωστοῦν εἴτε στό δημόσιο εἴτε στίς τράπεζες».
Εἶναι, δηλαδή, οἱ πολῖτες αὐτοί ὅμηροι τοῦ κράτους καί τοῦ τραπεζικοῦ συστήματος, γεγονός πού τούς ἀφαιρεῖ ἀποταμίευση ἀφ’ ἑνός καί ἐλευθερία ἀφ’ ἑτέρου.
Ἔχουμε νά κάνουμε, δηλαδή, μέ μία κρατικοποιημένη στήν οὐσία κοινωνία, ἡ ὁποία στήν κατάσταση πού βρίσκεται ἀποτελεῖ δῶρο γιά τόν σημερινό πρωθυπουργό. Διότι ὅσο πιό μίζερη καί φτωχοποιημένη εἶναι ἡ κοινωνία αὐτή, τόσο περισσότερο θά περιμένει ἡ ἐξουσία νά τῆς πετάξει κάποια ξεροκόμματα ἐν εἴδει «κοινωνικῆς εὐαισθησίας». Ἄς διαβάσει κανείς τόν «Σοβιετικό Ἄνθρωπο» τοῦ Μισέλ Χέλλερ (1923-1999) καί θά καταλάβει ἀμέσως γιατί οἱ αὐταρχικές ἐξουσίες θέλουν φτωχούς ἀπέναντί τους, καί εὔπορους ἀνθρώπους.
Κατά τά ἄλλα ὅμως, τό πρόβλημα τοῦ ἰδιωτικοῦ χρέους, κρυφοῦ καί φανεροῦ, ὀξύνεται καί τελικά ἀφαιρεῖ ἀπό τήν οἰκονομία πόρους ἀλλά καί παραγωγικό δυναμικό. Καί αὐτό εἶναι σήμερα τό σοβαρότερο πρόβλημα. Διότι χωρίς ἐσωτερική ἀποταμίευση καί μέ τίς τράπεζες στό κόκκινο, μόνον κάποιοι ἀφελεῖς θά μποροῦσαν νά περιμένουν μεσομακροπρόθεσμες παραγωγικές ἐπενδύσεις. Ἰδιαίτερα, δέ, σέ συνθῆκες μιᾶς γενικότερης διεθνοῦς ἀβεβαιότητας. Ἀβεβαιότητα πού γίνεται ἀκόμα πιό ἔντονη στήν παροῦσα φάση τῆς παγκόσμιας οἰκονομίας καί τῶν στείρων ἀνταγωνισμῶν πού ἐκδηλώνονται στούς κόλπους της.
Ἄς μήν ξεχνᾶμε, ἐπίσης, ὅτι στό μάτι τοῦ κυκλῶνα βρίσκεται καί ἡ εὐρωζώνη, ἰδιαίτερα μετά τά γεγονότα στή Γαλλία μέ τά «κίτρινα γιλέκα». Ἡ πιθανολογούμενη διόγκωση τοῦ γαλλικοῦ χρέους ἀνησυχεῖ τίς ἀγορές, περισσότερο ἴσως ἀπό τά διάφορα «σκέρτσα» τῆς ἰταλικῆς κυβέρνησης.
Ὑπό παρόμοιες συνθῆκες, τό 2019 θά εἶναι μία πολύ δύσκολη χρονιά γιά τήν Ἑλλάδα, μέ τό πρόβλημα τῆς γενικῆς ρευστότητας τῆς οἰκονομίας νά προσλαμβάνει διαστάσεις μέ ἀπρόβλεπτες ἐπιπτώσεις.
Τό γεγονός, δέ, ὅτι θά διανύσουμε ἔτος πολλῶν καί κρίσιμων ἐκλογῶν δίνει στό ὅλο πρόβλημα ἀκόμα πιό ἐπικίνδυνες διαστάσεις. Ἴσως, δέ, ἀπό τήν ἄποψη αὐτή οἱ βομβιστικές ἐνέργειες κατά μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης νά μήν εἶναι διόλου τυχαῖες.
Ἀντιθέτως, αἴσθηση μᾶς προκαλεῖ ὅτι περιεῖχαν μηνύματα, τά ὁποῖα μέ τό χρόνο θά γίνονται ὅλο καί πιό σαφῆ. Ἄς τό ἔχουν ὑπ’ ὄψιν τους οἱ φύλακες, ἄν ὑπάρχουν.
*Ἐπίτιμος Διεθνής Πρόεδρος
Ἕνωσης Εὐρωπαίων Δημοσιογράφων
[email protected]
