ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ στήν περιφέρεια ἀποπνέουν ἕναν ἄλλο ἀέρα. Ἔτσι τοὐλάχιστον συνέβαινε στό παρελθόν.
Ἡ ἐπίσκεψή μου στήν Λάρισα, ἡ δεύτερη σέ ὀκτώ μῆνες, αὐτήν τήν φορά γιά τήν παρουσίαση τοῦ ἐξαιρετικοῦ βιβλίου τοῦ συναδέλφου Γιώργου Χαρβαλιᾶ Γιαβόλ ἀνέτρεψε ἐν μέρει αὐτή μου τήν πεποίθηση. Οἱ ἐκλογές στόν κάμπο διεξάγονται μέσα σέ ἕνα βουβό κλῖμα. Τά ἐκλογικά κέντρα τῶν ὑποψηφίων εἶναι πολύ μικρά σέ σύγκριση μέ τό παρελθόν, οἱ ὑποψήφιοι βουλευτές πηγαίνουν ἀπό κοινωνική ἐκδήλωση σέ κοινωνική ἐκδήλωση, φανατισμός ὁρατός δέν ὑπάρχει, περισσότερο ἀδιαφορία, ὁ διχασμός πού φοβηθήκαμε ἄγνωστος. Μοῦ ἔκαναν ἐξαιρετική ἐντύπωση δύο γεγονότα.
Τό πρῶτο: καταλύσαμε στό ξενοδοχεῖο Divani Palace τό ὁποῖο βρίσκεται σέ ἕνα πεζόδρομο στήν ἄκρη τοῦ ὁποίου βρίσκεται τό Ἀρχαῖο θέατρο τῆς Λάρισας. Ὡραῖο στενό πεζόδρομο. Τήν ὁδό Παπαναστασίου. Ὅταν φτάσαμε στό ξενοδοχεῖο τό ἀπόγευμα τῆς Δευτέρας ὁ πεζόδρομος ἦταν γεμᾶτος ἀπό βάν καί φορτηγά, ἀπό μικρά ἰκριώματα, ἀπό μικροφωνικές καί ἠχεῖα στά ὁποῖα ἔπαιζε διαπασῶν μουσική. Καταλάβαμε ἀμέσως ὅτι τίς ἑπόμενες ὧρες θά μιλοῦσε ἐκεῖ ὁ πρόεδρος τοῦ ΠΑΣΟΚ Νῖκος Ἀνδρουλάκης. Οἱ ἐργαζόμενοι τῆς ἐπιχείρησης ἤχου «Παπαθανασίου» τέσταραν τά μικρόφωνα μέ τόν γνωστό τρόπο ὅπως κάνουν καί οἱ ὀρχῆστρες στά πανηγύρια. «Τέστ, τέστ ἕνα-δύο/ἕνα-δύο» καί λοιπά. Κατά τήν 6η ὥρα ἄρχισε νά ἀκούγεται ἀπό τά μικρόφωνα στήν διαπασῶν τό: καλημέρα ἥλιε, καλημέρα. Πρόσεξα τόν στίχο του, καί ὅτι ἄν δέν εἶχε ταυτιστεῖ τόσο μέ τήν ἱστορία τοῦ ΠΑΣΟΚ, θά ἦταν ἕνα πολύ ὄμορφο τραγούδι γιά τίς παρέες, ἀκόμη καί σήμερα.
Βγαίνοντας ἀπό τό ξενοδοχεῖο γιά νά μεταβοῦμε στό «Χατζηγιάνειο Ἵδρυμα» τοῦ Δήμου Λαρισαίων ὅπου καί ἡ ἐκδήλωση, ἔστρεψα τό βλέμμα μου πρός τόν χῶρο τῆς συγκέντρωσης 10 μέτρα πιό μακριά. Εἶχε ἤδη στηθεῖ ἡ ἐξέδρα, ἡ πλάτη της, μερικοί μικροί πυλῶνες γιά τίς ἀνάγκες τίς τηλεοπτικῆς μετάδοσης τῆς ΕΡΤ καί μπροστά 50 μετρημένες ἄσπρες καρέκλες. Εἶχαν ἀρχίσει σιγά-σιγά νά καταφθάνουν οἱ πρῶτοι ὀπαδοί τοῦ ΠΑΣΟΚ, γραβατοφορεμένοι καί καλοντυμένοι. Ἀστοί. Δέν ἔμοιαζαν μή προνομιοῦχοι. Μετά τό τέλος τῆς παρουσίασης τοῦ βιβλίου Χαρβαλιᾶ ἔρριξα μιά ματιά στά τοπικά site, μερικά ἐκ τῶν ὁποίων μιλοῦσαν γιά …λαοθάλασσα.
Λαοθάλασσα σέ στενό πλάτους τριῶν μέτρων ὅταν ἑκατό μέτρα ἀπ’ τό στενό ἦταν μιά μεγάλη ὡραία πλατεῖα, δύσκολα θά μποροῦσαν νά εἶναι λαοθάλασσα, ἀλλά ἐν πάσῃ περιπτώσει …ἔτσι εἶναι, ἄν ἔτσι νομίζετε. Ἄλλως τε δέν εἶναι μόνο τό ΠΑΣΟΚ σ’ αὐτές τίς ἐκλογές πού κάνει τίς συγκεντρώσεις του μέσα σέ στενά.
Τίς κάνουν καί τά μεγάλα κόμματα. Ἀλλά στήν κάποτε ΠΑΣΟΚομάνα Λάρισα (σήμερα ψηφίζει καθαρά Νέα Δημοκρατία αὐτή ἡ περιφέρεια) εἶναι κάπως στενάχωρο νά βλέπει κανείς ἀνοικτές συγκεντρώσεις ἐντός ὀλίγων τετραγωνικῶν.
Ἡ πλατεῖα Ἐλευθερίας τῆς Λάρισας ἦταν στό παρελθόν τό μέτρο τῆς ἐκλογικῆς νίκης τῶν κομμάτων. Ὅποιος τήν γέμιζε, κέρδιζε τίς ἐκλογές. Ἐκεῖ κάποτε εἶπε ὁ Γεώργιος Παπανδρέου τό περίφημο «λαέ τοῦ Βόλου ἔλα νά δεῖς τό λαό τῆς Λάρισας!» Οἱ τοπικές πηγές μοῦ χαμογελοῦσαν ὅταν τούς μίλησα γιά τήν λαοθάλασσα. Μοῦ ἔδειξαν καί φωτογραφίες τοῦ πλήθους ἀπό ψηλά, ἀπό μπαλκόνια, πειστήρια. Πρέπει νά ἦταν κοντά στά 800 ἄτομα, βαριά βαριά, μοῦ ἐξήγησαν. Φίλοι πού εἶχαν ἔρθει ἀπό τήν Ἀθήνα γιά ἐπαγγελματικό σκοπό ἀνέβασαν τόν ἀριθμό στούς 1.200. Καί 1.200 νά ἦταν σέ ἕναν νομό πού τό κόμμα ἔχει βουλευτή ἡ ὁποία μάλιστα ἐξελέγη σέ δύσκολες περιόδους, δέν εἶναι πλῆθος. Δέν εἶναι μέγεθος. Ρώτησα τήν ἐκτίμηση τοπικῶν παραγόντων γιά τήν ἐκλογική ἐπιρροή τοῦ ΠΑΣΟΚ στήν περιφέρεια. Μοῦ μίλησαν μετά βεβαιότητος γιά διψήφιο νούμερο, καθώς τό ψηφοδέλτιό του, ὅπως μοῦ ἐλέχθη χαρακτηριστικά, δέν εἶναι ὅ,τι τό καλύτερο, ὡστόσο ὑποψήφιοί του εἶναι «πολύ δραστήριοι.»
Αὐτή ἦταν ἡ πρώτη εἰκόνα ἀπό τήν προεκλογική Λάρισα ἡ ὁποία ἔχει συνέλθει πλήρως ἀπό τό δυστύχημα τῶν Τεμπῶν. Μετά τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου παρακαθήσαμε σέ δεῖπνο μέ τοπικούς παράγοντες, εἷς ἐκ τῶν ὁποίων μοῦ διηγήθηκε ὅτι ἀθηναϊκή ἐφημερίδα ἔστειλε στό καφενεῖο συνταξιούχων πού συχνάζει ἀπεσταλμένη, γιά νά διερευνήσει τό κλῖμα στήν περιφέρεια. Ἀπ’ ὅσα διηγήθηκε μοῦ ἔκανε ἰσχυρή ἐντύπωση τό γεγονός ὅτι σέ μιά ὁμάδα 8-9 συνταξιούχων μεταξύ τῶν ὁποίων ἦταν ψηφοφόροι τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, ἐκεῖνοι ἀρνήθηκαν νά τῆς ἀπαντήσουν ὅταν ἔμαθαν σέ ποιά ἐφημερίδα θά δημοσιευθοῦν οἱ σκέψεις τους. Ἐξήγησαν ὅτι δέν ἔχουν καθόλου ἐμπιστοσύνη σέ συστημικά μέσα. Συμπεριφορά, πού ἐπαναλαμβάνεται καί στίς δημοσκοπήσεις στίς ὁποῖες ἀποκρύπτουν τήν ταυτότητά τους καί ἀρνοῦνται νά συμμετάσχουν. Καί ἐδῶ οἱ προβλέψεις μας γιά ἐκλογές τύπου 1985 εὐτυχῶς διαψεύδονται. Ὁ κόσμος πιό ὥριμος ἀπό ὅλους μας ἀποφεύγει τόν καβγᾶ. Δέν συμμετέχει στήν συζήτηση. Κάπως ἔτσι καταφέραμε νά δημιουργήσουμε ὅμως δύο Ἑλλάδες σέ αὐτήν τήν ἀναμέτρηση: τήν Ἑλλάδα πού ὑποστηρίζει τήν Νέα Δημοκρατία μέ τό ἐπιχείρημα «ποιά εἶναι ἡ ἐναλλακτική;», τό ὁποῖο ἄκουσα δεκάδες φορές στήν παρέα τό βράδυ, καί τήν Ἑλλάδα πού ἁπλῶς σιωπᾶ καί δέν ἔχει διάθεση νά δώσει μάχη γιά νά πείσει ὅτι εἶναι ἡ ἐναλλακτική.
Ἴσως γιατί δέν εἶναι. Ξυπνῶντας τό πρωί τῆς ἑπόμενης ἡμέρας προκειμένου νά ἀναχωρήσουμε γιά τήν Ἀθήνα, στά δωμάτια τοῦ ξενοδοχείου μας ἔφτανε ὁ ἦχος ἀπό τήν ἀνάκρουση τοῦ ἐθνικοῦ ὕμνου. Περίεργο ἀλλά αἰσιόδοξο. Ἀπό ποῦ ἐρχόταν ὁ ἐθνικός ὕμνος; Ἀπό ποῦ οἱ ὄμορφες μουσικές πού παιάνιζε κάποιο ἄγημα;
Χθές ἦταν ἡ μέρα τῆς Εὐρώπης, καί ὁ περιφερειάρχης Κώστας Ἀγοραστός βράβευσε νέα παιδιά στό φρούριο τῆς πόλης…
