Ἐπειδή «τηροῦνται πρακτικά» καί δέν εἶναι «συνταγματικῶς κατοχυρωμένο» – «Μικραίνει» ἡ Προεδρία ἐπί Σακελλαροπούλου
Ο ΘΕΣΜΟΣ τοῦ Συμβουλίου Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν καθιερώθηκε ἐπί Προεδρίας Κωνσταντίνου Καραμανλῆ τό 1991, ὅταν ἀνέκυψε τό Σκοπιανό. Ἦταν τόσο μεγάλο καί τόσο ἱστορικό τό ἐθνικό διακύβευμα, ὥστε ὁ τότε Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας ἀξιοποιώντας τό κῦρος του ἐπέβαλε καί καθιέρωσε τήν λειτουργία ἑνός ἄτυπου πράγματι ὀργάνου, στό ὁποῖο μέ τήν συμμετοχή ὅλων τῶν ἀρχηγῶν κομμάτων τοῦ Κοινοβουλίου ἐσυζητοῦντο ἐφ’ ἑξῆς καί ἐλαμβάντο ἀποφάσεις γιά τά ἐθνικά θέματα. Καί ὄχι μόνο. Τό Συμβούλιο συνεκάλεσαν κατά καιρούς καί οἱ διάδοχοι τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ –ὅσες φορές παρέστη ἀνάγκη– εἴτε γιά τό Κυπριακό, εἴτε γιά τό Μακεδονικό, εἴτε γιά τό προσφυγικό, εἴτε (τό 2015) γιά τήν παραμονή τῆς Ἑλλάδος στό Εὐρώ.
Ὁ τελευταῖος Πρόεδρος πού τό συνεκάλεσε ἦταν ὁ Προκόπης Παυλόπουλος. Σέ ὑβριδική μορφή Συμβούλιο συνεκάλεσε καί ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης στό γραφεῖο του τό 1990 κατά τήν διάρκεια τῶν διερευνητικῶν ἐντολῶν γιά τήν συγκρότηση Οἰκουμενικῆς Κυβερνήσεως μέ ἐπί κεφαλῆς τόν Ξενοφῶντα Ζολώτα. Ἀπό τά πρακτικά τῆς συσκέψεως τῶν τεσσάρων (Μητσοτάκης, Παπανδρέου, Κύρκος, Φλωράκης) διαφαίνεται ὅτι ἡ συζήτησις εἶχε διεξαχθεί ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης καί εἶχε ἐπεκταθεῖ στά ἐθνικά θέματα. Τά πρακτικά τῶν Συμβουλίων Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν παραμένουν ἕως καί σήμερα ἀπόρρητα. Ἀκόμη καί αὐτά πού διεξήχθησαν τήν δεκαετία τοῦ 1990. Οἱ πρωταγωνιστές τους ἔχουν ἀποδεσμεύσει ἀποσπάσματα (Ὁ Κ. Καραμανλῆς μέσω τῶν Ἀρχείων του, ὁ Κ. Μητσοτάκης μέσω τῶν ἀφηγήσεών του), ποτέ ὅμως τό σύνολό τους. Ἄν καί πειρασμοί ὑπῆρξαν πλεῖστοι. Ὅπως λοιπόν προκύπτει ἀπό τήν προϊστορία τοῦ ἄτυπου αὐτοῦ θεσμοῦ –ἄτυπο εἶναι καί τό Eurogroup, μήν τό ξεχνᾶμε– δέν ὑπῆρξε ποτέ κρίσιμη ἐθνική καμπή πού νά μήν συνεδρίασε τό Συμβούλιο τῶν Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν.
Ὡς φαίνεται ἀπό τήν τοποθέτηση τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη στήν ΔΕΘ, εἰσερχόμεθα σέ μία νέα ἐποχή. Τό Συμβούλιο τῶν Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν ὁδεύει ταχέως πρός τό χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας. Μέ δυσκολία ἔκρυψε ὁ Πρωθυπουργός τήν δυσφορία του ἀπό τήν ἐμπειρία τῆς συμμετοχῆς του σέ αὐτό τό 2016, ἐποχή πού ἡ Βουλή ἦταν ἑπτακομματική καί ἔπρεπε νά καθίσει στό ἴδιο τραπέζι διαλόγου μέ τόν Πάνο Καμμένο καί τόν Βασίλη Λεβέντη. Ὡστόσο, ὅπως εἶναι γνωστό εἰς τούς παροικοῦντες τήν Ἱερασουλήμ, δύο εἶναι οἱ βασικοί λόγοι πού τό Συμβούλιο Ἀρχηγῶν δέν συγκαλεῖται αὐτήν τήν ἐποχή, ἀλλά καί ἄν συγκληθεῖ ὁ ρόλος του θά εἶναι διεκπεραιωτικός, ἁπλῶς ἐπικυρωτικός. Γιά νά νά ἐπικυρωθεῖ ἡ παραπομπή τῶν ἑλληνοτουρκικῶν «διαφορῶν» στήν Χάγη, ἀφοῦ ἔχει ὑπογραφεῖ τό συνυποσχετικό. Τόν πρῶτο λόγο τόν εἶπε ἀνοικτά ὁ Πρωθυπουργός στήν συνέντευξη Τύπου: «Μήν ξεχνᾶτε ὅτι κρατιοῦνται πρακτικά». Αὐτός βεβαίως θά ἔπρεπε νά εἶναι λόγος συγκλήσεως τοῦ Συμβουλίου, ὄχι ἀναστολῆς τῶν ἐργασιῶν του. Δικαιοῦνται οἱ μελλοντικές γενεές Ἑλλήνων νά γνωρίζουν. Εἶναι χρέος τῶν ἀρχηγῶν ἀπέναντι στήν ἱστορία νά καταγραφοῦν οἱ ἀπόψεις τους γιά τόν χειρισμό τῆς ἑλληνοτουρκικῆς κρίσεως. Ἀλλά ἀπό ὅ,τι φαίνεται, οὔτε ὁ Πρωθυπουργός οὔτε καί οἱ λοιποί ἀρχηγοί ὅμως, γιά νά εἴμεθα δίκαιοι, ἐπιθυμοῦν –μολονότι ὑποκριτικά τό ζητοῦν– νά μετάσχουν σέ μιά συνεδρίαση στήν ὁποία θά ποῦν ἀνοικτά τίς ἀπόψεις τους γιά τά ἑλληνοτουρκικά. Ἄγνωστο τί εἶναι αὐτό πού τούς ἀπασχολεῖ, ὑποθέσεις μπορεῖ νά γίνουν βεβαίως.
Στήν πραγματικότητα οἱ πολιτικοί ἀρχηγοί διευκολύνονται μέ τίς κατά μόνας συναντήσεις μέ τόν Πρωθυπουργό (ὅπου μιλοῦν ἀνοικτά χωρίς πρακτικά καί μάρτυρες), μέ τήν λειτουργία συνδέσμων ἐπικοινωνίας (συνεργατῶν τους), μέ τήν διπλωματική σύμβουλο τοῦ Πρωθυπουργοῦ καί βεβαίως μέ τήν τακτική σύγκληση τοῦ Ἐθνικοῦ Συμβουλίου Ἐξωτερικῆς Πολιτικῆς. Ὁ δεύτερος λόγος πού ὁ κύριος Μητσοτάκης δέν συγκαλεῖ τό Συμβούλιο, πέραν τῆς ἐπικλήσεως τοῦ ἐπιχειρήματος ὅτι δέν εἶναι συνταγματικῶς κατοχυρωμένο ἄρα δέν ὑποχρεοῦται τυπικῶς, εἶναι ἡ ἀπειρία τῆς Προέδρου.
Ἡ Κυβέρνησις δέν ἔχει ἐμπιστοσύνη ὅτι ἡ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας μπορεῖ νά φέρει εἰς πέρας μία τόσο μεγάλης καί ἱστορικῆς σημασίας συνεδρίαση. Ἐάν καί κανείς δέν πρέπει νά ὑποτιμᾶ τίς ἱκανότητες μιᾶς γυναίκας πού διηύθυνε τό Συμβούλιο Ἐπικρατείας, ἕναν θεσμό ἀπαιτητικό, αὐτή ἡ ἄποψις ἐπικρατεῖ στά ἐνδότερα τοῦ Μαξίμου. Ὁ ἀρχηγός τοῦ κράτους μένει ἔτσι ἐντελῶς ἐκτός κάδρου στόν χειρισμό τῶν ἐθνικῶν θεμάτων περιοριζόμενος στήν ἐνημέρωση πού τοῦ κάνει ὁ Πρωθυπουργός. Μετά ἀπό σχεδόν ἕξι μῆνες στό ἀξίωμα, τά συμπεράσματα εἶναι πλέον καθαρά: ἐπί ἡμερῶν Σακελλαροπούλου καί εὐθύνῃ τῆς Προέδρου «μικραίνει» ὁ θεσμός τῆς Προεδρίας καί μεγεθύνεται συνταγματικῶς ὁ ρόλος τοῦ Πρωθυπουργοῦ. Ἡ κυρία Πρόεδρος ἄκουσε τήν ἄποψη τοῦ Πρωθυπουργοῦ γιά τό Συμβούλιο Ἀρχηγῶν καί συνέχισε τήν περιοδεία της στό Καστελλόριζο κάνοντας κήρυγμα …γιά τίς μάσκες. Γιά τήν ἱστορία, ἡ θέσις τοῦ Πρωθυπουργοῦ γιά τήν σύγκληση τοῦ Συμβουλίου Ἀρχηγῶν ὅπως διετυπώθη στήν ΔΕΘ ἔχει ὡς ἑξῆς:
Κυριάκος Μητσοτάκης (…): «Ἡ δική μου προσωπική ἐμπειρία ἀπό τά Συμβούλια Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν στά ὁποῖα συμμετεῖχα δέν εἶναι ἡ καλύτερη. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι δέν ἐξακολουθεῖ νά εἶναι μία ἐπιλογή τήν ὁποία ἐνδέχεται νά πρέπει νά χρησιμοποιήσουμε ὅταν θά φτάσουμε –μπορεῖ, δέν τό ξέρω αὐτό– στό σημεῖο νά πρέπει νά ἐπικυρωθοῦν κάποιες ἀποφάσεις πού ἔχουν παρθεῖ. Πρός τό παρόν δέν εἴμαστε σέ αὐτό τό σημεῖο. Ἔχω ἀπολύτως ἥσυχη τή συνείδησή μου ὅτι ἔχω κρατήσει πλήρως ἐνήμερη τήν Ἀντιπολίτευση γιά τίς κινήσεις μας, σέ πολύ μεγαλύτερο βαθμό τοὐλάχιστον ἀπό τήν ἐνημέρωση πού εἶχα ἐγώ, ὅταν ἐγώ ἤμουν Ἀρχηγός τῆς Ἀντιπολίτευσης.
Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ἡ ἐπιλογή τοῦ Συμβουλίου Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν ὑπάρχει πάντα. Ἐφ’ ὅσον κρίνω ὅτι αὐτή πρέπει νά ἐνεργοποιηθεῖ, ἔτσι ὥστε νά ὑπάρξει καί μία κατάληξη –θέλω νά θυμίσω ὅτι αὐτό εἶναι ἕνα ἄτυπο ὄργανο, δέν εἶναι ἕνα ὄργανο τό ὁποῖο εἶναι συνταγματικά καί ἰσχυρά κατοχυρωμένο– ἐφ’ ὅσον κρίνω ὅτι εἶναι ἀπαραίτητο, ἡ ἐπιλογή αὐτή ὑπάρχει πάντα στό τραπέζι. Καί βέβαια μήν ξεχνᾶμε ὅτι στό Συμβούλιο Πολιτικῶν Ἀρχηγῶν κρατιοῦνται καί πρακτικά».
