«Κατάρα οἱ ἀνισότητες τῆς παγκοσμιοποίησης» – Ὁμιλία ἔκπληξις στήν Θεσσαλονίκη
Η ΟΜΙΛΙΑ πού ἀπηύθυνε στό Συμπόσιο τῆς Πολιτιστικῆς Ἑταιρείας Θεσσαλονίκης ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ἐσχολιάσθη κυρίως γιά δύο θέματα. Γιά τήν ἀποστροφή του «θά τιμήσω τό ἐθνόσημο» ὅταν ἔκανε ἀναφορά στήν Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν καί γιά τούς ὑπαινιγμούς του ἀναφορικά μέ τό ἐπεισόδιο στήν ταινία «Τζόκερ». Δέν ἔδειξε νά διαφωνεῖ ἀπολύτως μέ τήν ἐπέμβαση τῆς Ἀστυνομίας πού ἀπεμάκρυνε ἀνηλίκους ἀπό τήν αἴθουσα, ἐνῶ ἔδειξε μᾶλλον σκεπτικός μέ τήν ἀντίληψη «ποιοί εἴμαστε ἐμεῖς πού θά βάλουμε περιορισμούς στό τί θά δεῖ κάποιος στόν κινηματογράφο ἐπειδή ἔχει ἀπεριόριστη πρόσβαση σέ ὑλικό ἀπό τό κινητό του». Ὁ Πρωθυπουργός σωστά τόνισε ὅτι «ἡ δημόσια σφαῖρα διακατέχεται ἀπό ἰδιωτικούς κανόνες σέ σύγκριση μέ τήν ἰδιωτική σφαῖρα». Ὡστόσο, θά ἀδικοῦσε κανείς τήν ὁμιλία τοῦ κ. Μητσοτάκη στήν Πολιτιστική Ἑταιρεία, τῆς ὁποίας ἡγεῖται ὁ διακεκριμένος ἐπιχειρηματίας Σταῦρος Ἀνδρεάδης ἄν ἐστέκετο σέ αὐτά τά δύο σημεῖα.
Ἡ ὁμιλία τοῦ κ. Μητσοτάκη περιεῖχε πολύ σημαντικώτερες εἰδήσεις. Ἑβδομάδες μετά τήν ἐπίσκεψη τοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν τῶν ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στήν Ἑλλάδα, ὁ κ. Μητσοτάκης γιά τρίτη φορά σέ σύντομο χρονικό διάστημα ἄφησε προσωπικές αἰχμές κατά τοῦ Προέδρου Τράμπ, ἔρριξε γέφυρες πρός τήν Κίνα τήν ὁποία θά ἐπισκεφθεῖ προσεχῶς (παρά τίς συστάσεις Πομπέο), ἐνῶ ἔκανε ἐκτενῆ ἀναφορά στίς νέες ἀνισότητες τῆς παγκοσμιοποιήσεως, ἡ ὁποία ἐξελίσσεται ὅπως εἶπε σέ «κατάρα». Ειδικώτερα τόνισε:
«Σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τό πρῶτο –καί μέ βάση τά πρόσφατά μου ταξίδια στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες, ἀλλά καί στήν Εὐρώπη– δέν μπορῶ νά κρύψω τήν περίσκεψή μου γιά τήν περιπλοκότητα τῶν σχέσεων ἰσχύος σέ αὐτόν τόν κόσμο πού σήμερα εἶναι τόσο διαφορετικός ἀπό αὐτόν τόν ὁποῖον τουλάχιστον ἐμεῖς εἴχαμε γνωρίσει ὅταν τόν μελετούσαμε φορῶντας τό καπέλλο τοῦ κοινωνικοῦ ἤ τοῦ πολιτικοῦ ἐπιστήμονα. Οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες εἶναι, πιά, φανερό ὅτι σέ πολλά ἐπίπεδα βιώνουν ἕναν διχασμό. Ἀνάμεσα στά οἰκονομικά καί γεωστρατηγικά τους συμφέροντα, πού ἀνέκαθεν ἁπλώνονταν διεθνῶς, καί σέ ἐπιλογές ἀπομονωτισμοῦ πού ἀντανακλοῦν ἐσωτερικές ἀντιφάσεις. Αὐτό, πιά, ἐκδηλώνεται καί μέ τρόπους συχνά ἀπροσδόκητους, αἰφνιδιαστικούς, κάτι τό ὁποῖο μέ τή σειρά του ἀμφισβητεῖ ἀρκετές παγκόσμιες “σταθερές” ὅπως τίς ξέραμε.».
Εἶναι προφανές ὅτι μέ τά περί «διχασμοῦ» καί περί «ἀπομονωτισμοῦ» ὁ Πρωθυπουργός φωτογραφίζει εὐθέως τόν Πρόεδρο Τράμπ. Εἶναι ἄλλωστε ἡ τρίτη φορά πού τό κάνει. Τήν πρώτη ὅταν ἐκλήθη ἀπό ἀμερικανική ἐφημερίδα, κατά τήν πρόσφατη ἐπίσκεψή του στίς ΗΠΑ, νά πλέξει τό ἐγκώμιό του, ἐκεῖνος ἀπήντησε ξερά ὅτι θά συνεργασθεῖ «μέ ὅποιον Πρόεδρο καί ἄν ἐπιλέξει ὁ ἀμερικανικός λαός». Ἡ δεύτερη ἦταν τήν προηγουμένη ἑβδομάδα ὅταν μετά τήν Σύνοδο Κορυφῆς ὁ κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε «λανθασμένη ἀπόφαση» τήν ἀπόσυρση τῶν στρατευμάτων τῶν ΗΠΑ ἀπό τήν Συρία. Μετά τίς αἰχμές γιά τόν ἀπομονωτισμό Τράμπ καί τίς ἐπισημάνσεις γιά τήν εὐρωπαϊκή γραφειοκρατία πού θρέφει τόν λαϊκισμό, ὁ κ. Μητσοτάκης ἔκανε ἕνα προσεκτικό πλήν γενναῖο ἄνοιγμα πρός τήν Κίνα, ἐν ὄψει τῆς μεταβάσεώς του στήν Σανγκάη. Φωτογραφίζοντάς την καί αὐτήν. Εἶπε συγκεκριμένα:
«Καί βέβαια, σέ αὐτά τά νέα δεδομένα τοῦ παγκόσμιου χάρτη, σέ αὐτήν τήν διαφορετική ἰσορροπία πιά μεταξύ τῆς σταθερῆς σχέσης Εὐρώπης καί Ἀμερικῆς πού ἀποτελοῦσε τόν πυλῶνα τῆς σταθερότητας στό μεταπολεμικό σύστημα, προστίθενται καί νέες δυνάμεις, κράτη μέ πολύ μεγάλους πληθυσμούς, ἀντλοῦν τήν ἰσχύ τους ἀπό διαφορετικές πηγές. Διαθέτουν ὀργανωμένο, μακρόπνοο οἰκονομικό σχέδιο, τό ὁποῖο ὅμως ὑπηρετεῖται ἀπό μοντέλα κοινωνικοῦ ἐλέγχου τά ὁποῖα δέν εἶναι ἀποδεκτά, τουλάχιστον στίς δικές μας δημοκρατίες. Αὐτές οἱ ἐξελίξεις θά σφραγίσουν τόν 21ο αἰῶνα.».
Ἔκπληξη, τέλος, ἀπετέλεσαν καί οἱ ἀναφορές Μητσοτάκη στήν παγκοσμιοποίηση καί ἡ κριτική του πρός τό καπιταλιστικό σύστημα. Ἐπεσήμανε:
«Οἱ Εὐρωπαῖοι τῶν ἀνοιχτῶν ὁριζόντων κλείνονται, ἀρκετά συχνά, στόν πιό συντηρητικό ἑαυτό τους. Καί πολῖτες πού ἔζησαν καί ζοῦν καλύτερα ἀπό τούς γονεῖς τους ἀπαιτοῦν μερίδιο σ’ ἕναν πλοῦτο, ἀδιαφορῶντας συχνά γιά τό πῶς αὐτός θά παραχθεῖ. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι γιά ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια ἡ παγκοσμιοποίηση ἀποδείχθηκε μιά εὐχή. Οἱ οἰκονομικές συναλλαγές καί τό ἐμπόριο ἀναπτύχθηκαν, ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια πολιτῶν –εἰδικά σέ φτωχές χῶρες– βγῆκαν ἀπό τήν παγίδα τῆς φτώχειας, ἡ ἐπικοινωνία ἐκτοξεύτηκε, πολιτισμοί ἀπέκτησαν νέες γέφυρες. Ὅμως, οἱ στρεβλώσεις τῆς παγκοσμιοποίησης ἀποδεικνύονται κατάρα. Διότι ἀνοίχτηκαν καινούργια κοινωνικά ρήγματα μέ νέες ὄψεις, προέκυψαν ἄλλου εἴδους ἀνισότητες ἀπό αὐτές πού γνωρίζαμε καί τίς ὁποῖες δέν ἔχουμε κατ’ ἀνάγκη τά μεθοδολογικά ἐργαλεῖα νά ἀντιμετωπίσουμε. Ἀνισότητες μεταξύ πόλεων πού προκόβουν καί τῆς περιφέρειας ἡ ὀποία ἀπομονώνεται. Ἀνισότητες μεταξύ αὐτῶν οἱ ὁποῖοι μποροῦν καί ἀντιλαμβάνονται τή συμμετοχή τους καί ἔχουν τά ἐργαλεῖα νά συμμετέχουν στήν ψηφιακή ἐπανάσταση καί αὐτῶν πού βλέπουν τήν ψηφιακή ἐπανάσταση ὡς μία μεγάλη ἀπειλή. Καί βέβαια δυστυχῶς καί παλιές πολιτισμικές διαφορές ζωντάνεψαν.
Ἕνας ἐνάρετος κύκλος μοιάζει ἔτσι νά μετατρέπεται σέ φαῦλο, καί ἡ Πολιτική συχνά μοιάζει ἀδύναμη νά τόν κλείσει. Ἀλήθεια, γιατί συμβαίνει αὐτό; Μιλοῦσα τίς προάλλες μέ ἕναν φίλο μου μαρξιστή, ὁ ὁποῖος μοῦ ἔλεγε –θά χρησιμοποιήσω λίγο μιά ἄλλη φρασεολογία– ἡ πρόκληση τῶν καιρῶν ἦταν διπλή. Ἡ οἰκονομική «βάση» ἀλλάζει μορφή –ὁ πλοῦτος συγκεντρώνεται στά χέρια ὁλοένα καί λιγότερων. Τό «ἐποικοδόμημα» τῶν θεσμῶν καί τῶν ἐπιχειρημάτων θολώνει τήν ἑρμηνεία τῶν γεγονότων. Καί ὁ πρῶτος κίνδυνος εἶναι ὁ λαϊκισμός!».