Δένδιας: Νά βάλουμε πλάτη στήν Ἄγκυρα γιά τήν ΕΕ, ἀκόμη καί τεχνική βοήθεια – Ὅμως, δέν θά γίνουμε ὑποτελεῖς
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ οἱ διεθνεῖς σχέσεις πεδίον ἀσκήσεως ἠθικῆς ἤ ἀρετῆς. Εἶναι ἀρένα κυνικῶν ἀντιπαραθέσεων, ὅπου οἱ ἀποφάσεις λαμβάνονται μέ ἀποκλειστικά κριτήρια τήν ἰσχύ καί τήν ἐξυπηρέτηση συμφερόντων. Δέν πρόκειται λοιπόν νά ἐξετάσουμε τήν ἐπιδεινούμενη κατάσταση στίς σχέσεις τῆς Ἑλλάδος μέ τήν Οὐκρανία καί τό Ἰσραήλ, ὑπό τό πρῖσμα τοῦ τί «θά ἔπρεπε» αὐτές οἱ δύο χῶρες νά πράττουν ἀπέναντί μας, ἀλλά θά θέσουμε τά πράγματα ἐπί πραγματικῆς βάσεως. Πολύ ἁπλά, ἡ πολιτική μας ἔχει ἀποτύχει νά πείσει τίς δύο αὐτές χῶρες γιά τά ὀφέλη πού ἔχει ἡ συνεργασία τους μαζί μας. Ἔτσι, τόσο ἡ Οὐκρανία ὅσο καί τό Ἰσραήλ εἴτε δέν ἔχουν κρίνει ἱκανοποιητική τήν συνεργασία πού ἔχουν μέ τήν Ἑλλάδα, εἴτε ἡ Ἀθήνα δέν ἔχει ἐπιδείξει τήν πυγμή πού ἀπαιτεῖται, ὥστε νά ἀντιληφθοῦν τό Κίεβο καί τό Τέλ Ἀβίβ πώς ἡ στροφή τους πρός τήν Ἄγκυρα θά σημάνει ἀπώλεια πλεονεκτημάτων πού τούς δίδει ἡ συνεργασία τους μέ τήν χώρα μας. Τό πλέον βασικό ὅμως εἶναι ὅτι ἡ φοβική στάσις τῆς Ἑλλάδος κάνει τήν Τουρκία νά φαίνεται ὅτι εἶναι ὁ ἰσχυρός. Καί ὡς ἐκ τούτου προσελκύει τίς χῶρες νά συνασπισθοῦν μέ αὐτήν καί ὄχι μέ τήν αἰωνίως κλαυθμιρίζουσα Ἑλλάδα.
Μέ τήν Οὐκρανία, τά πράγματα εἶναι ἐξόφθαλμα. Οἱ ἐπανειλημμένες ἐπισκέψεις τοῦ Νίκου Δένδια στό Κίεβο καί στίς ζῶνες ἐπιχειρήσεων ἀπέφεραν μία φιλική δήλωση τοῦ Ντμίτρο Κουλέμπα καί μίαν ὑπόμνηση τοῦ συνθήματος «Ἐλευθερία ἤ Θάνατος» τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως. Πέραν αὐτοῦ, ἐνῶ ὁ Ἕλλην ὑπουργός Ἐξωτερικῶν παραλλήλιζε τήν Ρωσσία μέ τήν Τουρκία τοῦ Ἐρντογάν, ὁ Οὐκρανός ὁμόλογός του ἔπλεκε τό ἐγκώμιο τῆς πολιτικῆς τῆς Ἀγκύρας: «Δέν πιστεύουμε ὅτι ἡ Τουρκία υἱοθετεῖ οὐδέτερη στάση, ἀλλά μᾶλλον ὑποστηρίζει τήν Οὐκρανία» εἶπε ὁ Ντμίτρο Κουλέμπα στήν κοινή συνέντευξη πού ἔδωσε μέ τόν Νῖκο Δένδια καί, συνέχισε: «Αὐτό μπορεῖ νά τό διαπιστώσει κανείς στά ἀποτελέσματα τῶν ψηφοφοριῶν στά Ἡνωμένα Ἔθνη σχετικά μέ τήν Οὐκρανία. Ἡ Τουρκία ὑποστηρίζει τίς οὐκρανικές θέσεις. Ἐμεῖς ἀντιμετωπίζουμε τήν τουρκική ἐξωτερική πολιτική μέ κατανόηση. Συνεργάζονται μέ τήν Οὐκρανία σέ τομεῖς πού εἶναι σημαντικοί γιά ἐμᾶς, ἐνῶ τήν ἴδια στιγμή, ἔχουν οἰκονομικές συναλλαγές μέ τήν Ρωσσία. Ἡ Τουρκία μᾶς ὑποστηρίζει σέ ζητήματα ζωτικῆς σημασίας. Σέ ζητήματα ζωῆς ἤ θανάτου»…
Καί ἐνῶ αὐτά ἐλέγοντο, ὁ Βολόντυμυρ Ζελένσκυ συνομιλοῦσε στό τηλέφωνο μέ τόν Ἐρντογάν, ὁ ὁποῖος ἐτόνιζε ὅτι πρέπει νά κρατηθεῖ ζωντανή ἡ προοπτική μιᾶς διπλωματικῆς λύσεως καί ἔσπευδε νά διαβεβαιώσει ὅτι ἡ Ἄγκυρα εἶναι ἕτοιμη νά πράξει ὅ,τι εἶναι ἀπαραίτητο προκειμένου νά τελειώσει ὁ πόλεμος μέ διαπραγματεύσεις.
Ὁ Ἐρντογάν βεβαίως μπορεῖ νά τά λέγει αὐτά, διότι διατηρεῖ ἀνοικτούς διαύλους πρός ὅλες τίς πλευρές. Κάτι πού δέν κάνει ἡ Ἑλλάς, ἡ ὁποία ἔχει ἐγκλωβισθεῖ σέ μονοδιάστατη πολιτική. Ὁ Ἐρντογάν ἐπίσης στηρίζει (ἔναντι ἁδροῦ οἰκονομικοῦ ἀνταλλάγματος) τήν Οὐκρανία μέ τουρκικῆς κατασκευῆς πολεμικό ὑλικό. Κάτι πού δέν μπορεῖ νά κάνει ἡ Ἑλλάς, ἡ ὁποία ἔχει ἀπαξιώσει τήν ἀμυντική βιομηχανία της καί ἔχει καταστρέψει τίς παραγωγικές δυνατότητές της. Πράγματι πάντως ἡ Τουρκία δέν εἶναι «οὐδέτερη» χώρα (χαρακτηρισμό πού ἀπέρριψε ὁ Κουλέμπα), εἶναι «ἐπιτηδείως οὐδέτερη» χώρα. Ὅπως ἦταν πάντα, βγαίνοντας, ἐν τέλει, κερδισμένη.
Ὅσο γιά τό Ἰσραήλ, πρίν ἀπό ἕνα μῆνα, ὁ Πρωθυπουργός Γιαΐρ Λαπίντ συνηντήθη μέ τόν Ἐρντογάν στό περιθώριο τῆς Γενικῆς Συνελεύσεως τοῦ ΟΗΕ. Ἦταν ἡ πρώτη συνάντησις μετά 14 χρόνια. Ὁμίλησαν γιά ἀποκατάσταση σχέσεων. Ἡ κίνησις αὐτή μπορεῖ νά μήν σήμανε ἀνατροπή τῶν συνεργασιῶν Ἑλλάδος – Ἰσραήλ, ἀλλά ἦταν ἕνα βῆμα πού ἔμελλε νά ἔχει συνέχεια. Τήν προσεχῆ Τετάρτη ὁ Ἰσραηλινός ὑπουργός Ἀμύνης Μπέννυ Γκάντζ πρόκειται νά ἐπισκεφθεῖ τήν Ἄγκυρα καί νά ἔχει συνομιλίες μέ τόν ὁμόλογό του Χουλουσί Ἀκάρ. Ὁ Μπέννυ Γκάντζ ἐπρόκειτο νά ἔλθει στήν Ἑλλάδα χθές καί νά μεταβεῖ μαζί μέ τόν ὁμόλογό του Νῖκο Παναγιωτόπουλο στήν Καλαμάτα, ὅπου ἰσραηλινή ἑταιρεία ἔχει ἀναλάβει τήν ὀργάνωση κέντρου ἀεροπορικῆς ἐκπαιδεύσεως (λές καί ἡ Ἑλληνική Πολεμική Ἀεροπορία δέν μποροῦσε νά τό κάνει!) Προτίμησε νά στείλει ἀντ’ αὐτοῦ τόν Διευθυντή Διεθνοῦς Ἀμυντικῆς Συνεργασίας (SIBAT) τοῦ Ὑπουργείου Ἀμύνης τοῦ Ἰσραήλ, Γιαΐρ Κουλάς. Ὁ ἴδιος φαίνεται νά ἔχει προετοιμάσει τήν συνάντηση μέ τόν Ἀκάρ. Τό γεγονός ὅτι ὁ Ἕλλην ὑπουργός Ἐθνικῆς Ἀμύνης συνομίλησε τηλεφωνικῶς μέ τόν Λαπίντ δέν ἀλλάζει τήν κατάσταση. Ἄν μάλιστα ἡ συνομιλία ἔγινε μέ πρωτοβουλία τῆς ἑλληνικῆς πλευρᾶς, δέν θά λέγαμε ὅτι ἦταν ἐνέργεια ἰδιαίτερα τιμητική γιά τήν χώρα μας.
Ὅσο γιά τήν «ἰδιαίτερη στρατηγική σχέση» μεταξύ τῶν δύο κρατῶν, τό Ἰσραήλ ἔχει κερδίσει πολύ περισσότερα ἀπό ὅ,τι ἐμεῖς. Καί θά μιλήσουμε μόνον γιά τήν Καλαμάτα πού πληρώθηκε ἀπό τήν χώρα μας σέ τιμές κατά ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια εὐρώ ἀκριβώτερα ἀπό τί θά ἐκόστιζε ἄν ἐτίθετο σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἑταιρεία (καί μέ τά ἴδια ἀκριβῶς ἐκπαιδευτικά ἀεροπλάνα.) Πολιτικῶς καί διπλωματικῶς τά κέρδη τοῦ Ἰσραήλ ἦσαν κολοσσιαῖα.
Ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Νῖκος Δένδιας πάντως «βλέπει» μόνον τήν «διαδικασία συνεχῶν ἐκλογικῶν ἀναμετρήσεων» στό Ἰσραήλ ὡς αἰτία τοῦ κακοῦ. «Δέν θά διάβαζα κάτι ἄλλο πίσω ἀπό αὐτό» συμπληρώνει.
Ἔτσι τοποθετεῖ τήν ἐπανέναρξη συζητήσεως γιά τό Ἰσραήλ μετά τίς ἐκλογές τῆς 1ης Νοεμβρίου. Ὑπάρχει βεβαίως ἡ προϋπόθεσις νά ὑπάρξει βιώσιμη κυβέρνησις μετά τίς ἐκλογές αὐτές, ἐνῶ –θά πρέπει νά σημειώσουμε– σέ ἀντίθεση μέ ὅ,τι συμβαίνει στόν ὑπόλοιπο κόσμο, στήν Ἱερουσαλήμ, οἱ ὑπηρεσιακές κυβερνήσεις ἀσκοῦν ἐξουσία ὅπως ἀκριβῶς καί οἱ ἐκλεγμένες. Εἶναι ἀκατανόητο ἄν θά πρέπει νά περιμένουμε μέχρι τόν Νοέμβριο. Πάντως ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν σημείωσε: «Ἀλλά ἄν μοῦ ἐπιτρέψετε, ἀπό τή δική μου προσωπική ἐμπειρία, οἱ σχέσεις τῆς Ἑλλάδος μέ τό Ἰσραήλ εἶναι σχέσεις πού ἔχουν πιά ἕνα στρατηγικό βάθος. Τό Ἰσραήλ δέν θά “παίξει”, τοὐλάχιστον στήν παροῦσα γενιά πολιτικῶν, μέ ἄλλο τρόπο. Ἔχει μιά ἐμπειρία ἀπό τήν προηγούμενη ἐπιλογή του, θυμίζω ὅτι οἱ σχέσεις τοῦ Ἰσραήλ μέ τήν Τουρκία πρίν ἀπό τά γνωστά ἐπεισόδια μέ τό πλοῖο κ.λπ. ἦταν ἐξαιρετικά στενές, ἦταν πιό στενές ἀπό τίς σχέσεις μέ τήν Ἑλλάδα».
Ὡς πρός τήν Τουρκία ὅμως, ὁ κ. Δένδιας ἐπανέλαβε τήν ἀκατανόητη θέση, ὅτι ἡ Ἑλλάς «θά συνεχίσει νά βάζει πλάτη» γιά τήν εὐρωπαϊκή προοπτική τῆς Τουρκίας: «Καί θά συνεχίσει νά βάζει, ἄν ἡ Τουρκία τό ἐπιθυμεῖ, ἀλλά ὅταν λέμε “ἄν ἡ Τουρκία τό ἐπιθυμεῖ”, δέν ἐννοοῦμε νά τό ἐπιθυμεῖ διά λόγου. Ὅταν παραδείγματος χάρη ἡ Τουρκία ἀκολουθεῖ τήν πολιτική –ἀφῆστε τά ἑλληνοτουρκικά– στά θέματα τῶν δικαιωμάτων τῶν γυναικῶν, πῶς νά βοηθήσει ἡ Ἑλλάδα, μέ ποιό τρόπο; Ὅταν ἡ ἀντίληψη περί κράτους δικαίου ἀπό τήν ἄλλη πλευρά τοῦ Αἰγαίου εἶναι τελείως διαφορετική ἀπό τήν εὐρωπαϊκή, πῶς νά βοηθήσει ἡ Ἑλλάδα; Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἡ μόνη χώρα, ἡ ὁποία ἀνοιχτά στηρίζει ἕνα εὐρωπαϊκό μέλλον γιά τήν Τουρκία, βεβαίως ὑπό τίς αἱρέσεις πού ἰσχύουν γιά ὅλους καί ἐφ’ ὅσον ἡ ἴδια ἡ Τουρκία τό ἐπιθυμεῖ».
Εὐτυχῶς πάντως ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ἐτόνισε ὅτι ἡ Ἑλλάς δέν πρόκειται ποτέ νά γίνει ὑποτελής. Εἶπε συγκεκριμένα: «Ἡ Ἑλλάδα ἔχει προσπαθήσει μέ κάθε τρόπο νά τείνει χεῖρα συνεργασίας πρός τήν Τουρκία. Καί ἄν ἡ Τουρκία χρειαστεῖ τεχνική βοήθεια γιά μία εὐρωπαϊκή πορεία, ἀπό τήν Ἑλλάδα, ἡ Ἑλλάδα ὅπως ἔχει χορηγήσει τέτοια βοήθεια στά Δυτικά Βαλκάνια, εἶναι ἀπολύτως ἕτοιμη νά τή χορηγήσει καί στήν Τουρκία. Ἡ Ἑλλάδα ἔχει κάνει ὅ,τι μπορεῖ πραγματικά, καί ἄν μοῦ ἐπιτρέπετε νά πῶ καί ἀνεξαρτήτως κυβερνήσεων σέ αὐτόν τόν τομέα. Τί ὅμως δέν θά κάνει ὁποιαδήποτε ἑλληνική κυβέρνηση, ὄχι μόνο ἡ κυβέρνηση Μητσοτάκη: δέν πρόκειται νά μετατρέψει τήν Ἑλλάδα σέ ὑποτελῆ. Αὐτό δέν πρόκειται νά γίνει ποτέ. Ἐάν ἡ Τουρκία ὀνειρεύεται μιά τέτοια σχέση, τότε κάνει πολύ μεγάλο λάθος. Νά εἴμαστε καθαροί καί ἐξηγημένοι».
Καλόν εἶναι νά λέγεται αὐτό, ἀλλά ἀκόμη καλύτερο νά ὑποστηρίζεται ἐμπράκτως. Μέ ἐνέργειες πού ἰσχυροποιοῦν τήν χώρα καί ἀναδεικνύουν ἀέρα ὑπεροχῆς στίς διεθνεῖς σχέσεις μας. Μόνον τότε χῶρες ὅπως τό Ἰσραήλ καί ἡ Οὐκρανία θά γνωρίζουν ὅτι δέν ἔχουν περιθώριο νά «μᾶς γυρίζουν τήν πλάτη.»
