ΣΑΣ παρουσιάζω εἰσαγωγικῶς ἀποσπάσματα ἀπό πέντε ἐπίσημα κείμενα γιά νά…
… καταστεῖ σαφές καί κατανοητό σέ ποιά φάση βρίσκονται σήμερα οἱ ἑλληνοτουρκικές σχέσεις. Τό πρῶτο προέρχεται ἀπό τήν ἐπίσημη ἱστοσελίδα τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν καί ἀναφέρεται στίς ἐξελίξεις πού ὁδήγησαν στό πρακτικό τῆς Βέρνης μεταξύ Καραμανλῆ – Ἐτζεβίτ τό 1976, τό ὁποῖο περιέγραφε συγκεκριμένο καί δεσμευτικό πλαίσιο γιά τήν ἔναρξη τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ διαλόγου. Μέ μόνο θέμα τήν ὑφαλοκρηπῖδα. Διάλογο στόν ὁποῖο οἱ Τοῦρκοι δέν προσῆλθαν ποτέ. Τό δεύτερο ἀποτελεῖ ἀπόσπασμα ἀπό τό πρακτικό τῆς Βέρνης τό ὁποῖο δείχνει τί συμφώνησαν νά πράξουν οἱ δύο χῶρες ΑΦΟΥ ἀρχίσουν οἱ διαπραγματεύσεις. Τό τρίτο κείμενο ἀποτελεῖ ἀπόσπασμα ἀπό τήν Συμφωνία τῆς Μαδρίτης πού δείχνει τί τό ἐθνικῶς ἐπιζήμιο ἀπεδέχθη ἡ Ἑλλάς μετά τά Ἴμια συγκριτικά μέ τήν Βέρνη. Τό τέταρτο εἶναι τμῆμα τῶν συμπερασμάτων τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Συμβουλίου Κορυφῆς τοῦ Ὀκτωβρίου, τό ὁποῖο περιέγραφε περιοριστικῶς τήν ἀτζέντα τοῦ διαλόγου μεταξύ Ἑλλάδος καί Τουρκίας. Καί τό πέμπτο εἶναι τμῆμα ἀπό τό τελευταῖο κείμενο τῶν Συμπερασμάτων τῆς Συνόδου τοῦ Δεκεμβρίου ἀπό τό ὁποῖο ἔχει διαγραφεῖ δυστυχῶς ἡ ἀτζέντα. Σᾶς παρουσιάζω τά κείμενα μέ χρονική ἀλληλουχία γιά νά δείξω ποιό εἶναι τό διακύβευμα στό παρασκήνιο αὐτήν τήν στιγμή καί ποιές οἱ προκλήσεις γιά τήν Κυβέρνηση. Δύο εἶναι τά θέματα: Θά περιοριστεῖ ὁ διάλογος ὅπως αὐτός θά περιγραφεῖ στό νέο πρακτικό στίς θαλάσσιες ζῶνες ἤ θά εἶναι ἐφ’ ὅλης τῆς τουρκικῆς ὕλης; Τό πρῶτο. Μέχρι νά φθάσουμε σέ νέο πρακτικό τύπου Βέρνης γιά τό πλαίσιο τοῦ διαλόγου καί διαρκουσῶν τῶν διερευνητικῶν ἐπαφῶν ἐπιτρέπεται νά «βγαίνει» τό Ὀρούτς Ρέις στό Αἰγαῖο γιά ἔρευνες, ναί ἤ ὄχι; Τό δεύτερο. Ἐμεῖς δηλαδή νά συζητᾶμε καί οἱ Τοῦρκοι νά «φωτογραφίζουν» τήν ὑφαλοκρηπῖδα μας; Ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τό ἀρνεῖται καί αὐτονοήτως ζητᾶ ἐγγυήσεις. Διερευνητικές καί διάλογος μέ τουρκικά ἐρευνητικά ἔξω δέν νοεῖται. Καί τώρα τά ἐπίσημα κείμενα. Κάθε λέξη τους ἔχει σημασία. Θά ἐπανέλθω:
1. Ἱστοσελίδα Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν
«Ἡ ἔναρξη τῆς διαφορᾶς σχετικά μέ τήν ὁριοθέτηση τῆς ὑφαλοκρηπίδας τοποθετεῖται χρονικά στόν Νοέμβριο τοῦ 1973, ὅταν ἡ τουρκική κρατική ἑταιρεία πετρελαίων χορήγησε ἄδειες γιά διεξαγωγή ἐρευνῶν ἐπί τῆς ἑλληνικῆς ὑφαλοκρηπίδας δυτικά τῶν ἑλληνικῶν νησιῶν τοῦ Ἀνατολικοῦ Αἰγαίου.
»Ἔκτοτε, οἱ ἐπανειλημμένες τουρκικές ἀπόπειρες παραβίασης τῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων τῆς Ἑλλάδας ἐπί τῆς ὑφαλοκρηπίδας της ἔχουν ἀποτελέσει σοβαρότατο σημεῖο τριβῆς στίς διμερεῖς σχέσεις, φέρνοντας τίς δύο χῶρες ἀκόμα καί στό χεῖλος ἔνοπλης σύγκρουσης.
Τό 1976 ἡ Ἑλλάδα ἔφερε τό θέμα στό Συμβούλιο Ἀσφαλείας, καί παράλληλα προσέφυγε μονομερῶς στό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης. Ἡ Τουρκία δέν τήν ἀκολούθησε, ἐπικαλούμενη τή μή ἀναγνώριση τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Δικαστηρίου ἀπό αὐτήν.
Οἱ δύο χῶρες ἄρχισαν διαπραγματεύσεις γιά τό θέμα τῆς ὑφαλοκρηπίδας τόν Νοέμβριο τοῦ 1976, συνυπογράφοντας τό γνωστό ὡς Πρακτικό τῆς Βέρνης, τό ὁποῖο ἔθετε τό πλαίσιο τοῦ διαλόγου. Ὁ διάλογος, ὅμως, τερματίσθηκε ἄπρακτος τό 1981, λόγω τῶν συνεχῶν παλινδρομήσεων καί τῆς ἀδιάλλακτης στάσης τῆς Τουρκίας, ὁπότε ἐξέπνευσε παράλληλα καί τό Πρακτικό τῆς Βέρνης».
2. Ἀπόσπασμα ἀπό πρακτικό τῆς Βέρνης:
«6. Τά δύο Μέρη ἀναλαμβάνουν τήν ὑποχρέωσιν ὅπως ἀπόσχουν πάσης πρωτοβουλίας ἤ πράξεως σχετικῆς πρός τήν ὑφαλοκρηπῖδα τοῦ Αἰγαίου, ἡ ὁποία θά ἠδύνατο νά παρενοχλήσῃ τήν διαπραγμάτευσιν. 7. Τά δύο Μέρη ἀναλαμβάνουν τήν ὑποχρέωσιν ὅπως, καθ’ ὅσον ἀφορᾷ εἰς τάς διμερεῖς των σχέσεις ἀπόσχουν πάσης πρωτοβουλίας ἤ πράξεως, ἡ ὁποία θά ἔτεινε νά μειώσῃ τό κῦρος τοῦ ἑτέρου».
3. Ἀπόσπασμα ἀπό τήν Συμφωνία Σημίτη – Ντεμιρέλ στήν Μαδρίτη τό 1997 μέ τήν ὁποία Ἑλλάς – Τουρκία συμφώνησαν:
«Σεβασμό στά νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα καί ἐνδιαφέροντα τῆς κάθε χώρας στό Αἰγαῖο, τά ὁποῖα ἔχουν μεγάλη σημασία γιά τήν ἀσφάλεια καί τήν ἐθνική κυριαρχία της.
»Δέσμευση ἀποφυγῆς μονομερῶν ἐνεργειῶν στή βάση τοῦ ἀμοιβαίου σεβασμοῦ καί τῆς ἐπιθυμίας, ὥστε νά ἀποτραποῦν συγκρούσεις ὀφειλόμενες σέ παρεξήγηση».
4. Ἀπόσπασμα ἀπό τά Συμπεράσματα τῆς Συνόδου Κορυφῆς τοῦ Ὀκτωβρίου
«Ἡ ΕΕ ἐκφράζει ἱκανοποίηση γιά τά πρόσφατα βήματα οἰκοδόμησης ἐμπιστοσύνης ἀπό τήν Ἑλλάδα καί τήν Τουρκία καθώς καί γιά τήν ἐξαγγελία ὅτι θά ἐπαναλάβουν τίς ἀπευθείας διερευνητικές συνομιλίες τους μέ στόχο τήν ὁριοθέτηση τῆς ὑφαλοκρηπίδας καί τῆς ἀποκλειστικῆς οἰκονομικῆς ζώνης τῶν δύο χωρῶν».
5. Ἀπόσπασμα ἀπό τά συμπεράσματα τῆς Συνόδου Κορυφῆς τοῦ Δεκεμβρίου:
«Τό Εὐρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε τήν ἀπόσυρση τοῦ τουρκικοῦ σκάφους Oruç Reis καί ἐνέμεινε στή θέση του γιά συνεχῆ ἀποκλιμάκωση ὥστε νά καταστεῖ δυνατή ἡ ταχεῖα ἐπανέναρξη τῶν ἄμεσων διερευνητικῶν συνομιλιῶν μεταξύ Ἑλλάδας καί Τουρκίας».
Τί προκύπτει ἀπό ὅλα αὐτά σέ συνδυασμό μέ τίς πληροφορίες πού θά σᾶς παρουσιάσω; Κατ’ ἀρχάς οἱ διερευνητικές θά καταλήξουν σέ μιά διευρυμένη «Βέρνη» μέ πιθανές παραπομπές ὅμως στήν Συμφωνία τῆς Μαδρίτης, στά
Συμπεράσματα τοῦ τελευταίου Συμβουλίου Κορυφῆς ὅπου συμφωνήθηκε διάλογος ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης (σέ ἀντίθεση μέ τήν προηγούμενη πού ἔγινε ἁπλῶς ἀναφορά σέ ὑφαλοκρηπῖδα καί ΑΟΖ) σέ Διεθνεῖς Συνθῆκες γιά τίς μειονότητες κ.λπ. Συγκρινόμενο μέ τήν Βέρνη ἀλλά καί τό Νταβός –δυστυχῶς– τό πλαίσιο διαπραγμάτευσης στίς μέρες μας ἔχει ἀλλάξει. Τά «νόμιμα καί ζωτικά συμφέροντα τῆς Τουρκίας στό Αἰγαῖο» μέ βάση τήν Μαδρίτη τοῦ κυρίου Σημίτη μᾶς κυνηγοῦν. Καί –δυστυχῶς– μετά τήν τελευταία Σύνοδο μᾶς κυνηγᾶ καί ἡ Εὐρώπη. Διάλογο ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης μᾶς ζητᾶ μέ τά συμπεράσματά της! Καί δεδομένης τῆς ἀπόσυρσής της ἀπό τήν περιοχή, διάλογο ὑπό τήν ἐπιδιαιτησία τῶν ΗΠΑ ἐννοεῖ. Ἡ νέα Γιάλτα θά κριθεῖ στήν πιθανή συνάντηση Μπάιντεν – Ἐρντογάν μέσα στό 2021.
Τό δεύτερο θέμα πού προκύπτει εἶναι τό ἑξῆς: Μέχρι νά φθάσουν σέ γραπτή συμφωνία οἱ δύο χῶρες γιά τό διευρυμένο πλαίσιο διαλόγου ἑνός πρακτικοῦ τύπου Βέρνης, τό Ὀρούτς Ρέις θά πλέει ἔξω ἀπό τήν Κρήτη, τήν Κάσο, τήν Κάρπαθο καί τό Καστελλόριζο καί θά ἐρευνᾶ ἐντός 12 μιλίων; Οἱ Τοῦρκοι εἶναι ἀπίστευτοι. Δέν τούς φθάνει πού ἡ ΕΕ δέν ἀποφάσισε κυρώσεις ἕως τόν Μάρτιο δίδοντας πράσινο φῶς γιά νά συνεχίσουν τίς προκλήσεις τους, δέν φθάνει πού οἱ ὅποιες μελλοντικές κυρώσεις στά συμπεράσματα συνδέονται μόνο μέ γεωτρύπανα (μέ ἀφορμή τήν Κύπρο) καί ὄχι μέ ἐρευνητικά –νέο κλείσιμο ματιοῦ ἀπό τήν Μέρκελ– τώρα πιέζουν ἐμᾶς νά δεχθοῦμε (!) ἔναρξη διερευνητικῶν μέ τό «Ὀρούτς Ρέις» …ἔξω. Ἡ πίττα ὁλάκερη καί ὁ σκύλος χορτᾶτος. Καί ἐπικαλοῦνται οἱ ἀπίθανοι τό ἐπιχείρημα, ὅτι ὁ Καραμανλῆς τό 1976 δέν ζήτησε ἀνάλογες ἐγγυήσεις–νά μήν κυκλοφορεῖ τό Χόρα στό Αἰγαῖο– ἕως ὅτου φθάσει στήν ὑπογραφή τοῦ πρακτικοῦ τῆς Βέρνης. Λησμονοῦν, βεβαίως, ὅτι τό Χόρα δέν βγῆκε ποτέ ξανά μετά τό «Βυθίσατε» γιατί ἡ ἑλληνική ναυτική ἰσχύς ἦταν τεραστία καί ἡ ἀποφασιστικότητα ὅλου τοῦ πολιτικοῦ κόσμου δεδομένη. Δέν χρειάσθηκε νά τό πεῖ ὁ Καραμανλῆς. Γι’ αὐτό καί οἱ Τοῦρκοι αὐτοβούλως ἀπεῖχαν ἀπό προκλήσεις στήν ὑφαλοκρηπῖδα μας καί ΠΡΙΝ ἀλλά καί μετά τήν Βέρνη. Λησμονοῦν ὅτι εἶχε χαλάσει ὁ ἀσύρματος τοῦ Χόρα καί δέν ἐπικοινωνοῦσε μέ τήν Ἄγκυρα, πῶς νά τό ξαναβγάλουν; Λησμονοῦν ὅτι ὁ τότε ἐκπρόσωπος τοῦ τουρκικοῦ ΓΕΝ δήλωσε δημοσίως ὅτι «ἄν δεχθεῖ ἐπίθεση δέν θά μπορέσουμε νά τό σώσουμε». Καί μᾶς πουλοῦν σήμερα –λές καί δέν θυμόμαστε– τήν ἀδυναμία τους γιά ἐπιχείρημα! Λησμονοῦν, ἐπίσης, ὅτι ἡ διαφορά ἦταν τότε μία, δέν μιλούσαμε γιά τόν οὐρανό τῶν γκρίζων ζωνῶν καί γιά τά ἄστρα τῆς ἀποστρατιωτικοποίησης. Λησμονοῦν τέλος ὅτι δέν χρειάστηκαν διευρευνητικές 18 ἐτῶν γιά νά συναφθεῖ ἡ ἀτζέντα. Αὔγουστο τοῦ 1976 βγῆκε τό Χόρα στό Αἰγαῖο, Νοέμβριο ὑπεγράφη ἡ Βέρνη.
Τώρα γιατί, λέτε, ζητοῦν νά πλέει ἐλευθέρως τό «Ὀρούτς» κατά τήν διάρκεια τῶν διερευνητικῶν ὅπου θά συμφωνηθεῖ ἡ ἀτζέντα τοῦ διαλόγου; Μά γιά νά μᾶς ἀσκήσουν πίεση ὑπό τό κράτος θερμοῦ ἐπεισοδίου ὥστε νά δεχθοῦμε ὅλη τους τήν ἀτζέντα. Γκρίζες ζῶνες, ἀποστρατιωτικοποίηση, Θράκη, κατάργηση τοῦ μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ, κατάργηση στρατιωτικῶν ἀσκήσεων κ.λπ. «Περίστροφο» στό τραπέζι τῶν διερευνητικῶν εἶναι τό Ὀρούτς Ρέις, ὄχι πλοῖο. Γι’ αὐτό ἡ Ἄγκυρα ἀπαιτεῖ νά βγοῦν καράβια στήν στεριά καί νά «δέσουν» δίπλα στό τραπέζι τοῦ διαλόγου. Γιά νά τά ἀτενίζουν οἱ διπλωμάτες πού θά διαπραγματεύονται. Δέν θέλω νά πῶ κάτι περισσότερο. Τά συμπεράσματα δικά σας. Ἡ Κυβέρνηση –νομίζω– ξέρει ἄριστα τί πρέπει νά κάνει.
