ΣΥΜΦΩΝΟΙ. Τό τελικό κείμενο τῆς Συμφωνίας ἀμυντικῆς συνεργασίας Ἑλλάδος – ΗΠΑ…
… δέν περιέχει αὐτά πού ἀκριβῶς ἐπιδιώξαμε κατά τήν διάρκεια τῆς μακρᾶς διαπραγμάτευσης. Τό ἰδανικό θά ἦταν νά ἔχουν δεχθεῖ οἱ ΗΠΑ νά ἀνοίξουν βάσεις στά Δωδεκάνησα γιά τά ὁποῖα οἱ Τοῦρκοι ἐγείρουν θέματα ἀποστρατιωτικοποίησης. Τό ἀπέφυγαν. Δέν κατέστη δυνατόν. Τό λογικό θά ἦταν νά εἶχαν δεχθεῖ τοὐλάχιστον τήν Σκῦρο ὡς τόπο δημιουργίας νέας ναυτικῆς βάσης. Θά ἐνίσχυαν πολύ τά ἐπιχειρήματά μας γιά τό νομικό καθεστώς τοῦ Αἰγαίου. Καί αὐτό τό ἀπέφυγαν στό τέλος. Στίς διμερεῖς ἀνεπίσημες ἐπαφές τους ἐδῶ στήν Ἀθήνα οἱ ἀξιωματοῦχοι τῶν ΗΠΑ ἀπαντῶντας σέ σχετικές ἐρωτήσεις διπλωματῶν ἐπίσης δέν δεσμεύονται γιά τίποτε: οὔτε γιά τό ἄν θά χαιρέτιζαν τήν ἐπέκταση τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων στά 12 μίλια σέ περιοχές τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου, οὔτε γιά ἄν θά καταγράφουν στό μέλλον τίς παραβιάσεις τοῦ ἐναερίου μας χώρου μεταξύ 6-10 μιλίων, οὔτε γιά τόν ἄν θά ἐπέμβουν σέ μιά νέα κρίση στά Ἴμια ἤ στό Φαρμακονῆσι, οὔτε ἄν «εὐλογοῦν» ἀσκήσεις τοῦ ΝΑΤΟ στήν Λῆμνο, οὔτε ἄν θά πάρουν τό μέρος μας σέ μιά διένεξη γιά τά κυριαρχικά μας δικαιώματα μεταξύ 6-12 μιλίων σέ τυχόν ἔρευνες πού θά πραγματοποιήσουμε ἐκεῖ. Πράγματι λοιπόν. Φτωχή ἡ σοδειά. Ὅταν ὅμως θέτουμε αὐτήν τήν προβληματική στήν βάση τῶν ἀνταλλαγμάτων πού ἀφοροῦν τό συνολικό εὖρος τῶν ἑλληνοτουρκικῶν σχέσεων, ξεχνᾶμε κάτι: δέν θά χρειαστεῖ νά ἀπαντήσουν ποτέ στήν πράξη σέ τέτοια ἐρωτήματα οἱ ΗΠΑ. Μέ τήν ἐξαίρεση νά προκαλέσουν οἱ Τοῦρκοι θερμό ἐπεισόδιο, ἡ Ἑλλάδα στήν οὐσία ἔχει ἀλλάξει πολιτική. Συζητοῦμε περί ὄνου σκιᾶς. Γιατί νά χρειαστεῖ νά ἐπέμβουν οἱ Ἀμερικανοί γιά διενέξεις μεταξύ 6-12 μιλίων ὅταν ἡ Ἑλλάς ἔχει ἐγκαταλείψει ἐπισήμως καί τό ἔχει διακηρύξει σέ ἐπίπεδο Ὑπουργῶν Ἐπικρατείας καί Δημοσίας Τάξεως, ὅτι τό εὖρος τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων εἶναι τά 6 μίλια καί κάθε σκέψη γιά ἐπέκτασή τους στά 12 θεωρεῖται «ἐθνικισμός»;
Ὅπως θά ἔλεγε καί ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς «οἱ ξένοι μποροῦν νά μᾶς ἀδικοῦν γιατί ἀξιοποιοῦν δικά μας σφάλματα»! Γιατί νά χρειαστεῖ νά προστατεύσουν τά κυριαρχικά μας δικαιώματα οἱ ΗΠΑ; Σάμπως θά ἀνακηρύξουμε ΑΟΖ; Θά ἐπεκτείνουμε ἄραγε χωρικά ὕδατα στά 12 μίλια στήν ἀνατολική Μεσόγειο; Νοτίως τῆς Κρήτης ἔστω; Ποῦ βασίζεται αὐτή ἡ αἰσιοδοξία; Ὅταν πρῶτος ὁ ἀρχηγός τῆς ἀξιωματικῆς Ἀντιπολίτευσης Ἀλέξης Τσίπρας ἀπεκήρυξε ἀμέσως μετά τίς ἐκλογές τό σχέδιο γιά ἔρευνες ὑδρογονανθράκων νοτίως τῆς Κρήτης, ὅταν ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Νῖκος Δένδιας διεκήρυξε ὅτι δέν θά γίνει ἡ Ἑλλάς κόλπος τοῦ Μεξικοῦ καί ὅταν ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ἀπό τό βῆμα τοῦ ΟΗΕ ὅτι ἔρευνες γιά ὑδρογονάνθρακες τέλος, διότι τό πετρέλαιο καί τό ἀέριο εἶναι καύσιμα ἄλλης ἐποχῆς, γιατί νά ζητᾶμε ἀπό τίς ΗΠΑ κάτι περισσότερο ἀπό ὅσα μᾶς ἔδωσαν μέ τήν συμφωνία ἀμυντικῆς συνεργασίας; Καί ὅταν βεβαίως εἶναι γεμᾶτες οἱ ἐφημερίδες κάθε σαββατοκύριακο ἀπό ἄρθρα συνεργατῶν τοῦ ΕΛΙΑΜΕΠ γιά τό πόσο ἄδικο ἔχουμε στίς θέσεις μας γιά τόν ἀέρα, γιά ποιό πρᾶγμα συζητᾶμε; Δέν ὑπάρχει κάτι πού νά διεκδικοῦμε μέ ἔνταση γιά νά μᾶς τό δώσουν ὡς ἀντάλλαγμα οἱ Ἀμερικανοί. Καί ὅταν τό κάνουμε καμμιά φορά –ἀναφέρομαι στήν ἀσυνήθιστα σκληρή γλῶσσα Δένδια στήν Ἄγκυρα ἐνώπιον τοῦ Τσαβούσογλου– τότε ἀντί νά χειροκροτήσουμε τόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν τῆς χώρας ὅτι κάνει καλά τήν δουλειά του, τόν κατηγοροῦμε ἀπό πάνω ὅτι ἔχει ἀρχηγικές φιλοδοξίες. Ἀντί γιά ἀνταλλάγματα ἀπό τίς ΗΠΑ πρέπει λοιπόν νά ζητᾶμε προηγουμένως τά «ρέστα» ἀπό ὁρισμένους μας ταγούς ἐδῶ προηγουμένως. Ἡ Ἀμερική δέν ἐξαιρεῖται ἀπό τήν κριτική, ἀλλά ἕπεται.
Τούτων δοθέντων, ἡ συμφωνία ἀμυντικῆς συνεργασίας Ἑλλάδος – ΗΠΑ πρέπει νά ἀξιολογηθεῖ ἀπό τρεῖς σκοπιές στήν βάση τῶν νέων δεδομένων. Πῶς τήν βλέπουν οἱ Τοῦρκοι, πῶς τήν βλέπει ἡ ἑλληνική κοινή γνώμη, ποιά ὀφέλη φέρνει γιά τίς ΗΠΑ καί ποιά γιά ἐμᾶς. Ὅσον ἀφορᾶ τό πρῶτο, ἀνεξαρτήτως τῶν πραγματικῶν ὠφελειῶν, ἡ Ἑλλάς μέ τίς συμφωνίες πού συνῆψε μέ ΗΠΑ-Γαλλία-Αἴγυπτο καί ἄλλες χῶρες τῆς εὐρύτερης περιοχῆς ἀπέδειξε στούς γείτονες ὅτι δέν εἶναι φτερό στόν ἄνεμο. Ἐκμεταλλεύεται τίς συγκυρίες καί βρίσκει ἀποκούμπι. Ἡ ἔξυπνη ἰσχύς καί οἱ συμμαχίες μας ἀνέκαθεν τρόμαζαν τούς γείτονες. Τρεῖς φρεγάτες, δεκαέξι Ραφάλ, μία κατ’ οὐσίαν μεγάλη βάση στήν Θράκη, σταθερή σχέση μέ τήν Αἴγυπτο («δέν πρόκειται νά ἀλλάξει βάρκα» μᾶς ἐλέχθη) σύν μία προχωρημένη σέ διατυπώσεις ἐπιστολή Μπλίνκεν, δέν εἶναι ἀμελητέα ἐξέλιξη. Φαντάζουν ἴσως ὀλίγα γιά ἐμᾶς, ἀλλά εἶναι πολλά γι’ αὐτούς. Ὅσον ἀφορᾶ τήν ἑλληνική κοινή γνώμη τώρα, οἱ συμφωνίες μέ τήν Αἴγυπτο, τήν Ἰταλία, τήν Ἀλβανία, τήν Γαλλία καί τίς ΗΠΑ συγκρινόμενες μέ τόν φτωχότατο ἀπολογισμό τοῦ ΣΥΡΙΖΑ (Πρέσπες) δημιουργοῦν κατ’ ἀρχάς ἕνα αἴσθημα ἀσφάλειας στόν ἑλληνικό λαό. Δέν εἶναι τέλειες, δέν ἀναγνωρίζουν τίς ἐπήρειες πού θέλουμε, ἀλλά εἶναι σημαντική ἡ σύναψή τους ὑπό τίς περιστάσεις. Μέ εὐθύνη τῆς Ἀριστερᾶς χάθηκε χρόνος, δυστυχῶς.
Ὅσον ἀφορᾶ, τέλος, τά πραγματικά ὀφέλη ἀπό τήν συμφωνία μέ τίς ΗΠΑ. Ἡ Ἀμερική ἀποκτᾶ βάσεις στήν Θράκη μέ ὀπτικό πεδίο τους τήν Μαύρη Θάλασσα. Ἀναβαθμίζουν τό λιμάνι τῆς Ἀλεξανδρούπολης γιατί θέλουν νά ὑποβαθμίσουν –σέ αὐτήν τήν φάση τοὐλάχιστον– τά Στενά καί τήν Τουρκία. Ἐμεῖς, γιά πρώτη φορά μετά τό 1920 (στρατηγός Ντ’ Ἐσπεραί, γαλλική δύναμη), ὑποδεχόμαστε ξένα στρατεύματα στήν Θράκη, ἡ παρουσία τῶν ὁποίων καί μόνο μπορεῖ νά ἀποθαρρύνει ἐξτρεμιστές στήν μειονότητα ἔχοντες ἀποσταθεροποιητικές βλέψεις. Ἡ ἐπιστολή Μπλίνκεν τέλος: Ναί, ἴσως στήν πράξη νά ἀποδειχθεῖ εὐχολόγιο ἄν καί εἶναι πιό προωθημένη ἀπό τήν ἐπιστολή Πομπέο στίς διατυπώσεις της. Ναί, τό ρῆμα «σέβομαι» πού συνοδεύει τίς διατυπώσεις γιά τήν κυριαρχία καί τά κυριαρχικά δικαιώματα δέν εἶναι ἐπαρκές. Θά θέλαμε τό «συμφωνῶ». Ἡ ἐπιστολή προστίθεται ὅμως στήν φαρέτρα τῶν νομικῶν ἐπιχειρημάτων τῆς χώρας ἐνώπιον τῆς διεθνοῦς δικαιοσύνης. Καταληκτικῶς: Ναί, συμφωνοῦμε μέ ὅσους λένε ὅτι δέν πήραμε ὅσα θέλαμε σέ ἀντάλλαγμα τῆς μετατροπῆς τῆς συμφωνίας σέ ἀορίστου χρόνου. Ἀλλά μέ βάση τήν συγκυρία –οἱ ΗΠΑ μελετοῦν νά ἀποχωρήσουν ἀκόμη καί ἀπό τό Ραμστάιν τῆς Γερμανίας– ἄς μήν διαμαρτυρόμαστε. Καί ἄν στήν πράξη κάτι δέν πάει καλά, ἐδῶ εἴμαστε γιά νά στηλιτεύσουμε. Ὡς γνωστόν, δέν χαριζόμαστε σέ κανέναν ὅταν πρόκειται γιά τήν πατρίδα.
