Σάν χθές, τό 1963, ἡ Σουηδική Ἀκαδημία ἀπένειμε τό Νομπέλ τῆς Λογοτεχνίας στόν Γιῶργο Σεφέρη καί…
… ὁλόκληρη ἡ Ἑλλάδα μάθαινε ὅτι διέθετε ἕναν σπουδαῖο ποιητή. Καί ὁ Σεφέρης, μιλώντας στά γαλλικά, ἐνώπιον τῆς Ἐπιτροπῆς καί πλήθους ὑψηλῶν προσκεκλημένων, χαρακτήρισε «ἀντιφατικό» τό γεγονός καί πρόσθεσε: «… ἡ Σουηδική Ἀκαδημία ἔκρινε πώς ἡ προσπάθειά μου σέ μία γλῶσσα περιλάλητη ἐπί αἰῶνες, ἀλλά στήν παροῦσα μορφή της περιορισμένη, ἄξιζε αὐτή τήν ὑψηλή διάκριση. Θέλησε νά τιμήσῃ τή γλῶσσα μου, καί νά ἐκφράζω τώρα τίς εὐχαριστίες μου σέ ξένη γλῶσσα. Σᾶς παρακαλῶ νά μοῦ δώσετε τή συγγνώμη πού ζητῶ πρῶτα-πρῶτα ἀπό τόν ἑαυτό μου…».
Καί ὁ ποιητής ὁλοκλήρωσε τήν ὁμιλία του ὡς ἑξῆς: «Σ᾿ αὐτό τόν κόσμο, πού ὁλοένα στενεύει, ὁ καθένας μας χρειάζεται ὅλους τούς ἄλλους. Πρέπει ν᾿ ἀναζητήσουμε τόν ἄνθρωπο, ὅπου καί νά βρίσκεται.
»Ὅταν στό δρόμο τῆς Θήβας, ὁ Οἰδίπους συνάντησε τή Σφίγγα, κι αὐτή τοῦ ἔθεσε τό αἴνιγμά της, ἡ ἀπόκρισή του ἦταν: ὁ ἄνθρωπος. Τούτη ἡ ἁπλή λέξη χάλασε τό τέρας. Ἔχουμε πολλά τέρατα νά καταστρέψουμε. Ἄς συλλογιστοῦμε τήν ἀπόκριση τοῦ Οἰδίποδα»! Μεταξύ μας, μέχρι τότε δέν τόν γνώριζαν οἱ περισσότεροι Ἕλληνες. Δέν εἶχε ἀκόμη κατακτήσει τήν θέση πού τῆς ταίριαζε ἡ ποίησή του στήν ἑλληνική κοινωνία. Καί εὐτυχῶς πού ὑπῆρξε ὁ Μίκης Θεοδωράκης, πού τήν ἐνέδυσε μέ τήν ἐξαίσια λαϊκή μουσική του, μετατρέποντάς την αὐτομάτως σέ κτῆμα τοῦ συνόλου σχεδόν τῶν Ἑλλήνων. Φυσικά, ὑπῆρξε μία μικρή «στραβοτιμονιά», καθώς ἡ προσαρμογή τῶν στίχων στό πεντάγραμμο ἀλλοίωσε τό νόημα στήν «Ἄρνηση» (γνωστή ὡς «Στό περιγιάλι τό κρυφό».) Ἐκεῖ, λοιπόν, ὁ ποιητής ἔγραψε: «Mε τί καρδιά, μέ τί πνοή, τί πόθους καί τί πάθος, πήραμε τή ζωή μας· λάθος! κι ἀλλάξαμε ζωή»…
Ὁ ποιητής, δηλαδή, ἀποφαίνεται ὅτι ἦταν λάθος, πού «πήραμε τήν ζωή μας» μέ «καρδιά, ψυχή, φόβους καί πάθος». Ὁ μουσικός, ὅμως, γιά νά προσαρμόσει τόν στίχο στήν δική του ἰδέα, ἄφησε νά ἐννοηθεῖ ὅτι «πήραμε τή ζωή μας λάθος», δηλαδή ζήσαμε μέ λάθος τρόπο. Θά πεῖτε «καί τί σημασία ἔχει μιά “ἄνω τελεία” ὅταν τελικῶς “ἀλλάξαμε ζωή”; Μεγάλη, καθ’ ὅτι ἀλλοιώνεται τό χρῶμα καί τό «αἷμα» τοῦ ἔργου. Ὅμως, καλύτερα χωρίς μιάν ἄνω τελεία παρά νά παρέμενε ἄγνωστη, στό εὐρύτατο κοινό, ἡ ποίηση τοῦ μέγιστου Σεφέρη! Τήν ἴδια ἡμέρα, 10 Δεκεμβρίου, ἀλλά στό 1893, εἴχαμε ἄλλη μία «παραφθορά». Ὁ Χαρίλαος Τρικούπης «ἐν τῇ ρύμῃ τοῦ λόγου του», ἀναφερόμενος στούς δανειστές πού μᾶς πίεζαν κατά τρόπον ἐπονείδιστο (τό συνήθιζαν ἀπό τότε), εἶπε ὅτι «πρέπει νά λαλήσωμεν πρός αὐτούς, ἐπτωχεύσαμεν δυστυχῶς». Τί ἦταν νά τό πεῖ; Τό ἅρπαξε ἡ τότε ἀντιπολίτευση τό «τσιτάτο» καί τό ἔκανε «Δυστυχῶς ἐπτωχεύσαμεν»! Ἕνα «σλόγκαν» πού παραμένει ἔκτοτε στά συρτάρια ὅλων ἡμῶν, τῶν ὑπηρετῶν τῆς ἐνημερώσεως καί τό ξεφουρνίζουμε σέ κάθε δυνατή εὐκαιρία! Ὅμως δέν εἶναι ἀπολύτως ἔτσι τά πράγματα. Ὁ Τύπος παρουσίασε τό ρηθέν ὡς ἐπίσημη διακήρυξη Πτωχεύσεως. Κάτι πού δέν συνέβη, παρά τό ὅτι ἐλέχθη, ἀλλά μέ διαφορετική πρόθεση καί νόημα…
