ΕIσαγωγική ἐπισήμανση πρίν ἔρθω στό κυρίως νομικό καί πολιτικό θέμα τοῦ σημερινοῦ σημειώματος.
Ὁ ἐφέτης ἀνακριτής Λαρίσης ἔκλεισε τήν ἀνάκριση. Κατά τήν πολύμηνη διερεύνηση τοῦ δυστυχήματος τῶν Τεμπῶν δέν ἐκλήθη ποτέ γιά μαρτυρία κάποιος ἐκπρόσωπος τῆς ἰταλικῆς ἑταιρείας σιδηροδρόμων Hellenic Train. Δέν ἐκλήθησαν ποτέ γιά μαρτυρία οἱ ἀνάδοχοι ἐκτελέσεως τῆς συμβάσεως 717. Μεταξύ τῶν ὁποίων ἐκπρόσωπος ἑταιρείας ἡ ὁποία ἔχει κανάλι καί τράπεζα. (Ἀντιθέτως, ἔχουν κληθεῖ ὡς ὕποπτοι σέ ἔρευνα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Εἰσαγγελίας.) Δέν ἐκλήθησαν ἐπίσης οἱ γενικοί γραμματεῖς τοῦ Ὑπουργείου Μεταφορῶν γιά μαρτυρία. Δέν ἐκλήθησαν οἱ ὑπεύθυνοι τῆς διευθύνσεως κυκλοφορίας τοῦ ΟΣΕ στήν Ἀθήνα, οἱ ὁποῖοι ἐκείνη τήν μοιραία βραδιά εἶχαν πλήρη εἰκόνα (πιθανόν καί εὐθύνες) γιά τό τί συνέβη μέ τό δυστύχημα. Δέν ἐκλήθησαν ἐκπρόσωποι τῆς ΓΑΙΟΣΕ, πού ἔχουν ἀντικειμενική εὐθύνη γιά τήν ὑπόθεση, οὔτε τοῦ Ὑπουργείου Ὑποδομῶν.
Ἔχοντας στήν κατοχή του ἕνα πόρισμα τῆς Πυροσβεστικῆς Ὑπηρεσίας, τό ὁποῖο συντάχθηκε ὄχι τήν ἑπομένη τοῦ δυστυχήματος ἀλλά δυόμισι ὁλόκληρα χρόνια μετά, γιά τό ζήτημα τῆς πυρόσφαιρας (καί χελώνα νά ἦταν ἡ Πυροσβεστική, πιό γρήγορα θά εἶχε κάνει), ὁ κύριος ἀνακριτής ἔκλεισε τήν ὑπόθεση. Παραθέτουμε γεγονότα, δέν κάνουμε σχόλια.
Στήν οὐσία τοῦ νομικοῦ καί πολιτικοῦ θέματος τώρα: ὁ κύριος ἀνακριτής ὅταν ἔστειλε τήν δικογραφία γιά τά πολιτικά πρόσωπα στό Κοινοβούλιο δέν ὀνομάτισε κάποιον οὔτε προχώρησε σέ ἀξιολόγηση ποινικῆς συμπεριφορᾶς προσωποποιημένα. Ἀναφέρθηκε σέ εὐθύνες ἀορίστως, πού θά μποροῦσαν νά εἶναι καί κακουργηματικοῦ χαρακτῆρα, ἀφήνοντας ὅμως στό Κοινοβούλιο τό ἐλεύθερο νά προσδιορίσει σέ ποιά πρόσωπα θά ἀποδοθοῦν, μέ ποιό κατηγορητήριο.
Τό ἀποτέλεσμα τό ξέρουμε. Ἡ Βουλή μᾶς εἶπε ὅτι τά Τέμπη εἶναι, κατά τήν ἄποψή της, πλημμέλημα. Τό ἴδιο πράττει καί τώρα ὁ κύριος ἀνακριτής καί γιά τούς γενικούς γραμματεῖς μέ τό πόρισμα πού διαβιβάζει στήν Εἰσαγγελία τοῦ Ἀρείου Πάγου. Δέν κατονομάζει. Ἄν καί αὐτοί δέν ὑπάγονται στόν νόμο περί εὐθύνης ὑπουργῶν. Μολονότι, ὅπως «ἐπικοινώνησε» στούς δημοσιογράφους, οἱ ἁρμοδιότητες πού τούς εἶχαν μεταβιβαστεῖ γιά τό θέμα τῆς ἀσφάλειας τῶν σιδηροδρόμων τούς… ἀναβαθμίζουν σέ πολιτικά πρόσωπα… Ὁ ἀνακριτής ζητεῖ καί ἐδῶ οὐσιαστικά ἀπό τό Δικαστικό Συμβούλιο νά προσδιορίσει ἐκεῖνο ποιοί γραμματεῖς ἔχουν ποιές ποινικές εὐθύνες μέ τήν μέθοδο τῆς συνάφειας. Μεταξύ αὐτῶν καί κάποιοι γραμματεῖς οἱ ὁποῖοι ἦταν παρόντες στό ἱστορικό τηλεφώνημα τοῦ γηραιοῦ ὑπουργοῦ τοῦ Μαξίμου μέσα στήν Περιφέρεια Θεσσαλίας, πού τούς καλοῦσε νά τελειώνουν γιά τό μπάζωμα γιατί ἀλλιῶς θά τούς… σκίσει.
Τήν ὥρα ὅμως πού ὁ ἀνακριτής, ὡς ἐκπρόσωπος τῆς ἑλληνικῆς Δικαιοσύνης, ἔχει διαβιβάσει δύο φορές στήν Βουλή δικογραφίες γιά ἐνεργοποίηση τοῦ νόμου περί εὐθύνης ὑπουργῶν, χωρίς νά προσωποποιεῖ ὅτι τίς ἀσκεῖ ἐναντίον συγκεκριμένων προσώπων, ἡ Εὐρωπαϊκή Εἰσαγγελία πράττει τό ἀκριβῶς ἀντίθετο. Μέ ἰσάριθμες δικογραφίες, ἡ πρώτη ἀφορᾶ στό θέμα τῆς συμβάσεως 717 γιά τά Τέμπη μέ τήν μορφή οἰκονομικοῦ ἐγκλήματος καί ἡ δεύτερη στήν ὑπόθεση τοῦ ΟΠΕΚΕΠΕ, εἶπε ὀνόματα. Προσωποποίησε ὑπουργικές εὐθύνες. Εἶπε σαφῶς πάνω σέ ποιούς ὑπουργούς «σκόνταψε». Δέν δείλιασε. Καί μέ τήν ἐπίκληση τοῦ ἐπιχειρήματος ὅτι πρόκειται γιά κοινοτικό χρῆμα καί κοινοτικό Δίκαιο καί ὄχι γιά ἑλληνικό δημόσιο χρῆμα καί ἑλληνικό Δίκαιο προχώρησε σέ ἀξιολόγηση ποινικῶν πράξεων γιά τούς κυρίους Βορίδη καί Αὐγενάκη. Μίλησε γιά ἠθική αὐτουργία στό ἀδίκημα τῆς ἀπιστίας. Ἀσχέτως τοῦ τί ἔκανε μετά τό Κοινοβούλιο. Τό ὁποῖο πάντως δέν διαμαρτυρήθηκε γιά τήν ποινική ἀξιολόγηση καί τήν προσωποποίηση σέ ἐπίπεδο ὑπουργῶν, ἁπλῶς ἔθεσε τήν κατηγορία σέ ψηφοφορία καί τήν ἀπέρριψε. Ἀποδέχτηκε ὅμως τό δικαίωμα τῶν εἰσαγγελέων νά κάνουν νομική ἀξιολόγηση πράξεων ὑπουργῶν καί δημιούργησε κατά τοῦτο προηγούμενο.
Ἡ Εἰσαγγελία αὐτή, πού ἱδρύθηκε τό 2021, εἶναι ἕνας εὐρωπαϊκός θεσμός. Ἀλλά οἱ εἰσαγγελεῖς πού ὑπογράφουν τά διαβιβαστικά πορίσματα πού ἀποστέλλονται στήν Δικαιοσύνη εἶναι Ἕλληνες, ἔχουν γραφεῖα στήν Ἀθήνα καί, σύμφωνα μέ νόμο πού ψηφίστηκε ἐπί αὐτῆς τῆς Κυβερνήσεως, ἀνήκουν στό σῶμα τῆς ἑλληνικῆς Δικαιοσύνης. Γι’ αὐτό ἄλλως τε ὁ περίφημος «φραπές», ὁ ὁποῖος φαίνεται ὅτι γνωρίζει ἄριστα τήν νομοθεσία, συζητοῦσε μέ κάποιον τό γεγονός ὅτι ὁ ὑπουργός Δικαιοσύνης Γιῶργος Φλωρίδης μποροῦσε νά ἀντικαταστήσει τήν εἰσαγγελέα Παπανδρέου ἀπό τήν θέση της. Τό συζητοῦσε γιατί γνώριζε ὅτι ἡ νομοθεσία τό… ἐπιτρέπει.
Ἐδῶ λοιπόν ὑπάρχει τό ἑξῆς ὀξύμωρο:
Ὁ ἐφέτης ἀνακριτής, πού εἶναι πλήρως ἐνσωματωμένος στήν ἑλληνική Δικαιοσύνη, μόλις σκοντάφτει ἐπάνω σέ πολιτικά πρόσωπα δέν προχωρᾶ σέ ποινική ἀξιολόγηση τῶν πράξεών τους ὅπως τοῦ ζητεῖ ὁ νόμος 3126/2003, ἀλλά καί ἀποφεύγει ὅπως ὁ διάολος τό λιβάνι νά προσδιορίσει τοὐλάχιστον ποιοί ὑπουργοί ἐλέγχονται γιά τυχόν παραβίαση τοῦ νόμου περί εὐθύνης ὑπουργῶν. Ἀποστέλλει στήν Βουλή δικογραφίες πού ἀναφέρονται σέ ἀδικήματα χωρίς πρόσωπα. Ἐνῶ, ὡς γνωστόν, τά ἀδικήματα τά διαπράττουν πρόσωπα, ὄχι τά ρομπότ τῆς Τεχνητῆς Νοημοσύνης. Ἀκόμη. Ἡ πρακτική του αὐτή μᾶλλον ἀντίκειται σέ αὐτές πού ἀκολούθησαν στό παρελθόν συνάδελφοί του πού ἐφάρμοσαν τόν νόμο περί εὐθύνης ὑπουργῶν ἀπό τό 2001, πού ἀναθεωρήθηκε τό Σύνταγμα, ἕως τίς μέρες μας σέ πλεῖστες ὅσες περιπτώσεις. Οὔτε αὐτοί ἔκαναν ἀξιολόγηση, ἀλλά ὀνομάτιζαν ὑπουργούς στίς περισσότερες περιπτώσεις.
Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, Ἕλληνες δικαστές ἐνσωματωμένοι στήν ἑλληνική Δικαιοσύνη, πλήρως ἐντεταγμένοι ὅμως στόν θεσμό τῆς Εὐρωπαϊκῆς Εἰσαγγελίας, προχωροῦν καί στήν προσωποποίηση τῶν ποινικά ἐλεγχόμενων προσώπων, ἀλλά καί σέ ποινική ἀξιολόγηση τῶν πράξεών τους.
Ἄν ἡ πατρίδα μας εἶχε συνταγματικό δικαστήριο, αὐτό τό παράδοξο, πού νομικά ὀνομάζεται «διάχυτος ἔλεγχος», ἐνδεχομένως νά εἶχε ἐπιλυθεῖ. Τώρα ὅμως ὄχι. Μέ συνέπεια νά σχηματίζεται στό εὐρύ κοινό ἡ ἐντύπωση ὅτι ἡ ἑλληνική Δικαιοσύνη κάνει τά πάντα γιά νά ἀποφύγει τίς εὐθύνες της καί δέν τολμᾶ, ἐνῶ ἡ εὐρωπαϊκή ὄχι καί τολμᾶ.
Τροφή γιά σκέψη, ἐν ὄψει καί τῆς ξεχασμένης αὐτή τήν στιγμή ἀναθεωρήσεως τοῦ Συντάγματος.
Μ.Η.Τ. 232122