Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΣ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ἄνθιμος μοῦ εἶχε ἐκμυστηρευθεῖ σέ χρόνο ἀνύποπτο, τόν καιρό τῆς ποιμαντορίας του στήν Ἀλεξανδρούπολη, πώς «οὔτε ἐμᾶς συμφέρει ὁ χωρισμός Κράτους – Ἐκκλησίας μά οὔτε καί τό ἴδιο τό Κράτος».
Χαμογέλασε τότε, ἀλλά ἀρνήθηκε νά μοῦ δώσει περισσότερες πληροφορίες γιά τό τί μποροῦσε νά ἐννοεῖ. Διαβάζοντας τήν πρόταση ἀναθεώρησης τοῦ ΣΥΡΙΖΑ γιά τό ἄρθρο 3 τοῦ Συντάγματος ἀλλά ἀκούγοντας καί τό περιεχόμενο τῆς συμφωνίας Τσίπρα – Ἱερώνυμου γιά τήν μισθοδοσία τῶν ἱερέων καί γιά τήν ἐκκλησιαστική περιουσία, νομίζω ἀρχίζω νά καταλαβαίνω. Μά, εἶμαι πλέον βέβαιος, δέν καταλαβαίνουν καθόλου ὁ ἀδαής κ. Πρωθυπουργός καί οἱ συνεργάτες του, πού διάγουν τήν περίοδο «σπᾶμε αὐγά, φέρτε μας μιά μεταρρύθμιση νά τήν ἐξαγγείλουμε».
Εἰσαγωγικά ὀφείλω νά ἀναγνωρίσω ὅτι αὐτό πού ἀποπειρᾶται ὁ ΣΥΡΙΖΑ μέ τό θρησκευτικό καί τό ἐκκλησιαστικό φαινόμενο στήν Ἑλλάδα εἶναι πράγματι μία βαθειά δομική μεταρρύθμιση. Ὄχι πρός τήν σωστή κατεύθυνση ὅμως. Εἶναι βαθειά μεταρρύθμιση, γιατί ἀλλάζει ὁ τρόπος πού προσεγγίζει τό Κράτος τήν Θρησκεία. Υἱοθετεῖται τό ἀμερικανικό μοντέλο. Ἀπό τήν Ἐκκλησία πού ἀποτελεῖ χαλαρή προέκταση τῆς Πολιτείας μέ τήν μορφή Νομικοῦ Προσώπου Δημοσίου Δικαίου σταδιακά ὁδεύουμε πρός τήν Ἐκκλησία πού λειτουργεῖ αὐτόνομα, μακριά ἀπό τήν ἀγκάλη τοῦ Κράτους, μέ τήν μορφή τοῦ Νομικοῦ Προσώπου Ἰδιωτικοῦ Δικαίου. Καί αὐτή ἡ ἐπιλογή ἀργά ἤ γρήγορα θά συμπαρασύρει καί ἄλλες μορφές θρησκευτικῆς ὀργάνωσης ὅπως οἱ Μουφτεῖες τῆς Θράκης τῶν ὁποίων οἱ λειτουργοί (Μουφτῆδες-Ἰμάμηδες) μισθοδοτοῦνται ἀπό τό Κράτος ἐπίσης. Τό μοντέλο τῆς «δημόσιας Ὀρθοδοξίας» καί τοῦ «κρατικοῦ Ἰσλάμ» πέτυχε. Ἡ Ἐκκλησία πρωταγωνίστησε καί ὡς θεσμός ἐφαρμογῆς κοινωνικῆς πολιτικῆς μέ 10.000 σημεῖα ἐπαφῆς ἀνά τήν ἐπικράτεια, ἐνῶ τό κρατικό Ἰσλάμ δέν γέννησε οὔτε μισό τζιχαντιστή στήν Θράκη ἕναν αἰῶνα τώρα.
Τό πρόβλημα γιά τόν ΣΥΡΙΖΑ καί τίς ἀφόρητες συνιστῶσες του εἶναι πώς προσεγγίζουν τό ἐκκλησιαστικό φαινόμενο μέ κριτήρια ἰδεολογικά, ὄχι ἐθνικά. Θεωροῦν τούς ναούς προμαχῶνες τῆς συντηρητικῆς παράταξης καί στρατηγικό ἐχθρό τῆς Ἀριστερᾶς. Στήν ἀγωνία τους νά κατακτήσουν τήν ἐξουσία –ἄν ὡς ἐξουσία ὁρίζεται ὁ ἔλεγχος τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος, τῆς Δικαιοσύνης, τῆς Αὐτοδιοίκησης (ἀναλογική), προωθοῦν λοιπόν μιά δομική μεταρρύθμιση πού ὑπολογίζουν ὅτι θά ἀποδυναμώσει τήν Ἐκκλησία ὡς ἰδεολογικό ἐχθρό τῆς ἄθεης Ἀριστερᾶς. Μέ τί «φόντα» θά ἀντιπολιτεύεται ἡ Ἐκκλησία τόν ΣΥΡΙΖΑ χωρίς τήν ἀσφάλεια τοῦ Γενικοῦ Λογιστηρίου τοῦ Κράτους; Σκέπτονται ἀφελῶς. Καί παρασύρουν τόν κ. Τσίπρα.
Στήν πραγματικότητα ὁ Πρωθυπουργός διαπράττει ὀλέθριο στρατηγικό λάθος: Ἀγοράζει τόν «πονοκέφαλό» του. Διότι στήν πραγματικότητα αὐτό πού ἀλλάζει καί, ναί, εἶναι μεταρρύθμιση, δέν εἶναι ὁ τρόπος πού βλέπει ἡ Πολιτεία τήν Ἐκκλησία ἀλλά ὁ τρόπος πού ἡ Ἐκκλησία θά βλέπει ἐφεξῆς τό Κράτος! Ὡς …ξένο! Ὅσο καιρό πήγαιναν ἀντάμα οἱ Μητροπολῖτες διέθεταν κρατικό αὐτοκίνητο καί οἱ ἱερεῖς μισθό ἀπό τό δημόσιο ταμεῖο, οἱ Ἱεράρχες πλήν ἐξαιρέσεων ἐπεδείκνυαν αὐτοσυγκράτηση. Ἀπέφευγαν νά ἀναμειχθοῦν στό πολιτικό παίγνιο. Τό πολύ-πολύ νά μοίραζαν κανένα ψηφοδέλτιο τήν Κυριακή τῶν ἐκλογῶν καί ὄχι μόνο ἑνός κόμματος μάλιστα. Μά ἀπό τήν στιγμή πού τό κράτος τούς λέει «χωρίζουμε», γίνονται αὐτόνομοι, καί χωρίς τό ἄγχος τοῦ τίτλου τοῦ δημοσίου ὑπαλλήλου αὐξάνονται κατά πολύ οἱ πειρασμοί καί γιά τούς Μητροπολῖτες σήμερα, τούς Μουφτῆδες καί τούς Ραββίνους αὔριο, νά παρεμβαίνουν ἀνοικτά στήν πολιτική ζωή τοῦ τόπου. Χωρίς ἐνοχές καί μέ ἄλλοθι τήν αὐτονομία τους.
Τώρα λοιπόν καταλαβαίνω τί μοῦ ὑπαινίχθηκε πρίν ἀπό πολλά χρόνια ὁ Ἄνθιμος. Ἡ Ἐκκλησία θά ζήσει μέ τόν κίνδυνο νά μήν βρίσκει λεφτά στό μέλλον γιά νά πληρώνει τούς παπάδες, ἀλλά καί τό Κράτος θά ζήσει μέ τόν κίνδυνο νά ἀντιμετωπίσει τήν Ἐκκλησία ὡς πολιτική καί κοινωνική δύναμη πλέον. Γιά τήν Ἐκκλησία τό Κράτος θά εἶναι ξένος λοιπόν, μεγάλος ξένος. Ἄν ἔχουμε 10.000 ναούς στήν χώρα διερωτῶμαι: Ὑπάρχει πολιτικό κόμμα μέ 10.000 τοπικές ὀργανώσεις στήν Ἐπικράτεια; Ὁ ΣΥΡΙΖΑ τελικῶς νομοθετεῖ αὐτό πού θέλει νά ἀποφύγει: τήν μεγαλύτερη ἐμπλοκή μιᾶς Ἐθναρχούσας Ἐκκλησίας στά πολιτικά καί κοινωνικά θέματα τοῦ τόπου. Καί στό μέτρο πού ἐπαναφέρει τόν διχασμό καί τούς ἐπικείμενους αὐτοσχεδιασμούς Ἐκκλησίας – Πολιτείας στίς ἀκριτικές περιοχές, ὀλέθριο!
