Ἕνα βιβλίο, ἀπαραίτητο ἐργαλεῖο γιά τήν ἐθνική μας αὐτογνωσία…
…παρουσιάστηκε προχθές στήν ὑποβλητική αἴθουσα τῆς Παλαιᾶς Βουλῆς.
Πρόκειται γιά τήν ἐργασία τῆς Οὐκρανῆς ἱστορικοῦ Λίλας Μπιλοούσοβα, καρπός μίας ἐπίπονης ἐργασίας δεκατεσσάρων ἐτῶν. Τό βιβλίο πού ἐκδόθηκε μέ χορηγό τόν ἄοκνο πρόεδρο τοῦ Μουσείου τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας Ἰωάννη Πολυχρονόπουλο, σέ συνεργασία μέ τό Ἑλληνικό Ἵδρυμα Πολιτισμοῦ, περιλαμβάνει σπάνια, πρωτοεμφανιζόμενα ἔγγραφα καί ντοκουμέντα τά ὁποῖα δίνουν τήν πραγματική εἰκόνα γιά ὅσα συνέβησαν –καί ὅσα δέν εἶχαν μέχρι σήμερα ἀποκαλυφθεῖ– κατά τήν περίοδο τῆς δημιουργίας καί τῆς ἀνθήσεως τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Ἔχουν ἐπιλεγεῖ 250 ἔγγραφα ἀπό χιλιάδες φύλλα. Μέσα ἀπό αὐτά, ὅπως τόνισε ἡ συγγραφεύς, «ἀντικρίσαμε τό πῶς χιλιάδες ἄνθρωποι ἀπό διαφορετικά κράτη, ἔθνη, ἐπαγγέλματα καί κοινωνικές καταστάσεις, χωρίς καμμία σύνδεση μεταξύ τους, βρέθηκαν στήν τροχιά ἑνός τόσο μεγαλειώδους φαινομένου ὅπως ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση.»
Οἱ ἀρχειακές πηγές τῆς Ὀδησσοῦ τίς ὁποῖες ἀξιοποίησε ἡ συγγραφέας καλύπτουν χρονολογικῶς τά ἔτη 1821-1823. Ἐδαφικῶς δέ, τήν Βεσσαραβία, τήν ὁποία κατέκτησε τό 1812 ἡ ρωσσική αὐτοκρατορία ἀπό τήν ὀθωμανική, μέ σύνορα κατά μῆκος τοῦ Προύθου, στό ἔδαφος τῆς σύγχρονης δημοκρατίας τῆς Μολδαβίας καί τῆς Οὐκρανίας. Θά ἀναφέρω ἕνα μόνο σημεῖο: Στίς 17 Ἰουνίου τοῦ 1821 διεξήχθη ἡ τραγική μάχη τοῦ Σκουλενίου. Μοναδικό ντοκουμέντο ἀποτελεῖ ὁ ὀνομαστικός κατάλογος ὅσων συμμετεῖχαν σέ ἐκείνη τήν κίνηση οἱ ὁποῖοι κατεγράφησαν ἀπό τίς ρωσσικές ἀρχές ὡς «Φιλικοί», καί κρατήθηκαν ἀπό τόν Ἰούνιο τοῦ 1821 στό φρούριο τῆς πόλεως Ὀργίεβ.
Καταγράφονται χίλια ἄτομα, τά προσωπικά τους στοιχεῖα, ἐθνικότητα καί ὑπηκοότητά τους. Καί τώρα κρατῆστε ἀριθμούς: στό κίνημα τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντη συμμετεῖχαν ἐκπρόσωποι 23 ἐθνῶν καί ὑπήκοοι ἐννέα κρατῶν: Ὀθωμανική αὐτοκρατορία, Μεγάλη Βρεταννία, Ρωνσία, Αὐστρία, Γαλλία, Σαξονία, Πρωνσία, Μαυροβούνιο καί Βασίλειο τῆς Νεαπόλεως. Δηλαδή, σήμερα 23 χῶρες ὅπως: Ἑλλάς, Μολδαβία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Οὐκρανία, Ρωσσία, Μεγάλη Βρεταννία, Τουρκία, Μαυροβούνιο, Βοσνία, Σκόπια, Κροατία, Ἀλβανία, Αὐστρία, Οὑγγαρία, Πολωνία, Γερμανία, Ἰταλία, Γαλλία, Ἱσπανία, Μάλτα καί Κύπρος. Ἡ μεγαλύτερη ὁμάδα ἦταν οἱ Ἕλληνες (530), ἀκολουθοῦσαν οἱ Μολδαβοί καί οἱ Βλάχοι (203), οἱ Βούλγαροι (69), οἱ Σέρβοι (69), Οὐκρανοί (27), Τσιγγᾶνοι (6), Πολωνοί (4), Ἀρναούτηδες (4), Σκλαβούνιοι (4), Ρῶσσοι (4), Οὖγγροι (3), Γερμανοί (3), Ἀλβανοί (3), Ἰταλοί (3), Γάλλοι (3), Ἑβραῖοι (3), Τοῦρκοι (3), Μαυροβούνιοι καί Βόσνιοι (2). Σκεφθεῖτε λοιπόν, πόσο «διεθνές» ἦταν τό κίνημα τοῦ Ἀλέξανδρου Ὑψηλάντη, ἀλλά καί πόσο εἶχε ἀγγίξει τίς ψυχές τῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης ὁ ἑλληνικός ξεσηκωμός κατά τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. «Κάθε λαϊκός πόλεμος ἔχει τά σύμβολα καί τούς ἥρωές του. Ἡ Ἑλλάδα ἔχει 100 θρυλικούς ἥρωες τῆς Ἐπανάστασης. Σήμερα ἔχουμε καί ἐμεῖς στήν Οὐκρανία τά δικά μας σύμβολα, τούς δικούς μας ἥρωες καί τούς δικούς μας “ἱερούς λόχους”. Ἐλευθερία ἤ Θάνατος. Αὐτό ἦταν τό σύνθημα τῶν ἱδρυτῶν τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας τό 1814. Σήμερα, ἐμεῖς, οἱ Οὐκρανοί, ἐκπληρώνουμε τό καθῆκον μας πρός τό κράτος μέ θάρρος καί τιμή» κατέληξε καταχειροκροτούμενη ἡ συγγραφεύς. Ἦταν μία πραγματικά μοναδική βραδιά. Τό δέ βιβλίο ἀποτελεῖ καταγραφή γεγονότων τά ὁποῖα θά ἔπρεπε νά ἔχουμε πληροφορηθεῖ ἐδῶ καί πολλά χρόνια. Ὡστόσο, ποτέ δέν εἶναι ἀργά.
