Τραγική μειοψηφία οἱ τριαντάρηδες, οἱ γυναῖκες καί οἱ ἐκπρόσωποι τῆς ἐπιχειρηματικῆς καί τῆς ἐργατικῆς τάξεως – 255 στούς 300 βουλευτές ἀνήκουν στήν ἀνώτερη τάξη – 66 δικηγόροι, 31 ἰατροί, 29 τεχνοκράτες, 29 καθηγητές ΑΕΙ, 20 κομματικά στελέχη καί 19 δημοσιογράφοι
Νέοι, γυναῖκες, ἐπιχειρηματίες καί ἐργατική τάξη εἶναι οἱ μεγάλοι ἀπόντες ἀπό τό σημερινό Κοινοβούλιο. Τήν συντριπτική πλειονότητα τῶν μελῶν του ἀποτελοῦν ἄντρες ἄνω τῶν 60 ἐτῶν, πανεπιστημιακῆς ἤ μεταπτυχιακῆς μορφώσεως, ἀπό ἀνώτερη κοινωνική τάξη καί μέ ἐμπειρία στήν Τοπική Αὐτοδιοίκηση. Τά προαναφερθέντα εὑρήματα περιλαμβάνονται σέ μελέτη τοῦ Ἰνστιτούτου «Friedrich Ebert Stiftung» «Ελλάδα: Ποιός (δέν) ἔχει ἕδρα στή Βουλή;».
Συμφώνως πρός τήν ἔρευνα, στίς σύγχρονες δημοκρατίες, ἡ ἀντιπροσώπευσις ἔχει ἀναχθεῖ σέ κρίσιμο ζήτημα, διότι ἡ ἰσορροπία μεταξύ κοινοβουλευτικῆς συνεχείας καί ἀλλαγῆς σέ ἐπίπεδο πολιτικοῦ προσωπικοῦ θεωρεῖται παράμετρος ἡ ὁποία μπορεῖ νά ἐπηρεάσει τήν ποιότητα τῆς Δημοκρατίας. Τό φαινόμενο τῆς κοινοβουλευτικῆς συνεχείας συμβάλλει στήν ἀποτελεσματικότητα τῶν νομοθετικῶν καί ἐκτελεστικῶν λειτουργιῶν, ἀλλά ταυτοχρόνως θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ καί ὡς ἀπειλή γιά τήν εὔρυθμη λειτουργία τῆς Δημοκρατίας λόγῳ τῆς ὑποβαθμίσεως τῆς ἀξιοπιστίας τῶν βουλευτῶν καί τῆς συνεπακόλουθης συρρικνώσεως τῆς ἀποτελεσματικότητος τῶν δημοσίων πολιτικῶν.
Στήν ἑλληνική πραγματικότητα, στίς πρόσφατες ἐθνικές ἐκλογές κατεγράφη ἡ ἀπουσία ἐκλογῆς βουλευτῶν κάτω τῶν 30 ἐτῶν. Εἰδικώτερα, βάσει τῆς ἐπεξεργασίας τῆς βάσεως δεδομένων «Βουλευτές τοῦ Ἑλληνικοῦ Κοινοβούλιου (1989-2019)», προκύπτει ὅτι αὐτό τό μοτίβο ἐπαναλαμβάνεται ἤδη ἀπό τό 1989, καθώς ἡ ἐκπροσώπησις τῆς ἡλικιακῆς ὁμάδος κάτω τῶν 30 ἐτῶν ἐκυμαίνετο ἀπό ἀποῦσα ἕως ἀμελητέα. Ἐπί πλέον, τά εὑρήματα ἐπιβεβαιώνουν πώς τό φαινόμενο τῆς ὑπο-εκπροσωπήσεως ἐπηρεάζει καί τήν ἡλικιακή ὁμάδα μεταξύ 30 καί 39 ἐτῶν, καθώς ἀποτελεῖ τήν μειοψηφία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κοινοβούλιου μέ μόλις 25 κοινοβουλευτικούς. Ἀξίζει ἐπίσης νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ ἐκπροσώπησις τῆς ἡλικιακῆς ὁμάδος 30-39 παρέμεινε σέ χαμηλά ἐπίπεδα ἀπό τό δεύτερο ἥμισυ τῆς δεκαετίας τοῦ 1990 ἕως καί τίς βουλευτικές ἐκλογές τοῦ 2009.
Σέ ὅτι ἀφορᾶ στήν ἡλικιακή ὁμάδα 40-49 ἐτῶν, ἀποτελεῖται ἀπό 81 βουλευτές (28,8%). Τό νέο ὡστόσο δεδομένο ἑστιάζεται στό ὅτι οἱ βουλευτές ἡλικίας ἄνω τῶν 60 ἐτῶν ἀποτελοῦν τήν πλειοψηφία τοῦ σημερινοῦ Ἑλληνικοῦ Κοινοβούλιου, ἀνατρέποντας τήν κυριαρχία τῆς ἡλικιακῆς ὁμάδος 50-59 ἐτῶν, ὅπως αὐτή ἴσχυε ἀπό τίς βουλευτικές ἐκλογές τοῦ 2000 ἕως καί τοῦ 2019.
Ἡ ὑπερ-εκπροσώπησις τῆς ἡλικιακῆς ὁμάδος τῶν 60 ἐτῶν καί ἄνω σέ συνδυασμό μέ τήν ἀνεπαρκῆ ἤ καί μηδαμινή ἐκπροσώπηση τῶν νεωτέρων ἡλικιακῶν ὁμάδων καταδεικνύουν ὅτι τό ἑλληνικό Κοινοβούλιο ἀντιμετωπίζει μιά μακροχρόνια ἀνισορροπία στήν ἐκπροσώπηση ὅσον ἀφορᾶ στήν ἡλικιακή διάσταση. Σημειώνεται δέ ὅτι ἡ Νέα Ἀριστερά καί τό ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ παρουσιάζουν τά ὑψηλότερα ποσοστά σέ νεωτέρους βουλευτές (ἡλικιακή ὁμάδα 30-39 ἐτῶν), 18,2% καί 14,3% ἀντιστοίχως, ἐν συγκρίσει πρός τίς ὑπόλοιπες Κοινοβουλευτικές Ὁμάδες. Ἐπί πλέον, τά εὑρήματα τῆς μελέτης καταδεικνύουν τήν ἀπουσία βουλευτῶν ἡλικίας 30-39 ἐτῶν ἀπό τήν Κοινοβουλευτική Ὁμάδα τόσο τῆς Πλεύσεως Ἐλευθερίας ὅσο καί τῆς Νίκης. Ἐπιπροσθέτως, κάτι παραπάνω ἀπό τό ἕνα τρίτο τῆς κοινοβουλευτικῆς δυνάμεως τοῦ ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ καί τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ἀνήκει στήν ἡλικιακή ὁμάδα 40-49 ἐτῶν, ἐνῶ τό 34% τῶν βουλευτῶν τῆς ΝΔ ἀνήκει στήν ἡλικιακή ὁμάδα 50-59 ἐτῶν. Ἀξίζει δέ νά ἀναφερθεῖ ὅτι ἕνας σημαντικός ἀριθμός βουλευτῶν τοῦ ΚΚΕ καί τῆς Νέας Ἀριστερᾶς ἀνήκουν στήν ἡλικιακή κατηγορία τῶν 60 ἐτῶν καί ἄνω.
Ἀναφορικά μέ τήν σύνθεση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κοινοβούλιου μέ βάση τό φῦλο, ἡ ἔρευνα καταδεικνύει ὅτι οἱ βουλευτικές ἐκλογές τοῦ 2023 συνοδεύτηκαν ἀπό τήν ἐκλογή 69 γυναικῶν (23%). Τό γεγονός αὐτό ἔρχεται σέ πλήρη ἀντιδιαστολή μέ τήν διάταξη τοῦ ἐκλογικοῦ νόμου περί ποσοστώσεως, ἡ ὁποία ὑποχρεώνει τά πολιτικά κόμματα νά συμπεριλάβουν τοὐλάχιστον 40% τῶν γυναικῶν στά ψηφοδέλτιά τους σέ μιά προσπάθεια ἀντιμετωπίσεως ἐνδεχομένων διακρίσεων λόγῳ φύλου.
Ἐπίσης παρατηρεῖται ὅτι οἱ Κοινοβουλευτικές Ὁμάδες κομμάτων μέ ἀριστερόστροφο ἤ καί κεντρο-αριστερό ἰδεολογικό προσανατολισμό χαρακτηρίζονται ἀπό ὑψηλότερα ἐπίπεδα ἔμφυλης ἰσορροπίας.
Συγκεκριμένα, τό 50% τῶν βουλευτῶν τῆς Πλεύσεως Ἐλευθερίας εἶναι γυναῖκες, ἐνῶ ἀκολουθοῦν ἡ Νέα Ἀριστερά μέ 45,5%, ὁ ΣΥΡΙΖΑ μέ 29,6%, τό Κομμουνιστικό Κόμμα Ἑλλάδας μέ 28,6% καί τό ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μέ 25,8%. Ὅσον ἀφορᾶ στό κυβερνῶν κόμμα τῆς ΝΔ, παρατηρεῖται ὅτι ἡ Κοινοβουλευτική του Ὁμάδα περιλαμβάνει μόλις 30 γυναῖκες (19,3%), ἀριθμός πού ἀπέχει κατά πολύ ἀπό τόν στόχο τῆς ἰσορρόπου ἐκπροσωπήσεως τῶν δύο φύλων.
Ἑστιάζοντας στό ἐκπαιδευτικό ἐπίπεδο, τά εὑρήματα τῆς μελέτης ἀναφέρουν ὅτι ἡ συντριπτική πλειονότης τοῦ κοινοβουλευτικοῦ προσωπικοῦ χαρακτηρίζεται ἀπό ἀνώτατα ἀκαδημαϊκά προσόντα, δηλαδή παρατηρεῖται τό φαινόμενο τῆς «δημοκρατίας τῶν διπλωμάτων».
Συγκεκριμένα, μόλις 5 βουλευτές (1,8%) ἔχουν ὁλοκληρώσει ἕναν κύκλο μετα-δευτεροβάθμιας ἐκπαιδεύσεως, ἐνῷ τό 98,2% διαθέτει ἀνώτατη ἀκαδημαϊκή ἐκπαίδευση. Σέ ἀριθμούς, 80 βουλευτές (28,8%) διαθέτουν πτυχίο, 138 βουλευτές (49,6%) ἔχουν ἀποκτήσει μεταπτυχιακό, ἐνῶ 55 βουλευτές (19,8%) ἔχουν ὁλοκληρώσει καί διδακτορικές σπουδές. Ὡστόσο, προχωρῶντας στήν ἀνάλυση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἐπιπέδου μέ βάση τό φῦλο, καταδεικνύεται ὅτι παρουσιάζονται ἀμελητέες διαφοροποιήσεις.
Ἀναφορικά μέ τήν κοινωνική σύνθεση τῶν μελῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Κοινοβούλιου, ἡ συντριπτική πλειονότης τῶν βουλευτῶν ἀνήκει στήν ἀνώτερη τάξη. Εἰδικώτερα, τά εὑρήματα τῆς ἐρεύνης καταδεικνύουν την ὑπερ-εκπροσώπηση τῆς ἀνωτέρας τάξεως μέ 255 βουλευτές (87%) , καθώς καί τήν ὑπο-εκπροσώπηση τόσο τῆς κατωτέρας μέ 20 βουλευτές (6,9%) ὅσο καί τῆς ἐργατικῆς μέ 18 βουλευτές (6,1%) .
Ἡ πλειονότης τῶν βουλευτῶν τῆς ἐργατικῆς τάξεως ἀνήκει σέ πολιτικά κόμματα τά ὁποῖα εὑρίσκονται στά φάσματα τῶν πολιτικῶν ἄκρων, εἴτε ἀριστερά (ΚΚΕ) εἴτε ἀκροδεξιά (Ἑλληνική Λύσις). Ἐν κατακλεῖδι, 255 ἀπό τούς 300 βουλευτές (87%) προέρχονται ἀπό τήν ἀνωτέρα τάξη, ἀλλά δέν ἀνήκουν ἀποκλειστικῶς σέ Κοινοβουλευτικές Ὁμάδες κομμάτων μέ κεντροαριστερό (ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ) ἤ καί κεντροδεξιό (ΝΔ) ἰδεολογικό πρόσημο. Ἑστιάζοντας στήν διερεύνηση τῆς ἐπαγγελματικῆς συνθέσεως τῆς ἀνωτέρας τάξεως, καταδεικνύεται ὅτι ἡ πλειονότης τῶν βουλευτῶν εἶναι δικηγόροι (66), ἰατροί (31), τεχνικοί ἐμπειρογνώμονες (29), καθηγητές πανεπιστημίου (29), κομματικά καί πολιτικά στελέχη (20) καθώς καί δημοσιογράφοι (19).
Συμπερασματικῶς, ἡ μελέτη καταλήγει ὅτι κρίνεται ἀπαραίτητος ἡ λῆψις μέτρων πρός τήν ἐπίτευξη τῆς λεγομένης περιγραφικῆς ἀντιπροσωπεύσεως. Τά μέτρα θά μποροῦσαν νά περιλαμβάνουν καί τήν θέσπιση ποσοστώσεως στόν ἐκλογικό νόμο καί γιά τίς νεώτερες ἡλικιακές ὁμάδες, σέ μιά προσπάθεια ἐπαρκέστερης ἐκπροσωπήσεως τῶν πολιτῶν πού ἀνήκουν σέ αὐτές.
Μ.Η.Τ. 232122