Οι γκριμάτσες εναντίον του δεν είναι Πολιτισμός! – Δεν είναι εχθροί ούτε σημαία ευκαιρίας οι καλλιτέχνες
Ο Σταύρος Ξαρχάκος ανήκει στους μεγάλους μας συνθέτες. Το σπουδαίο έργο του τον κατατάσσει στους κορυφαίους μαζί με τον Μάνο Χατζηδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Γιάννη Μαρκόπουλο. Με τις συνθέσεις του έχει αφήσει αποτύπωμα στην ιστορία του τόπου. Με την ” Απονη Ζωή” την ” Φτωχολογιά” την ”Άσπρη Μέρα” το ”’Ητανε μια φορά” και τις συνεργασίες του με τον Νίκο Γκάτσο, τον Νίκο Ξυλούρη , τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Βίκυ Μοσχολιού απέδωσε τα συναισθήματα μιας ολόκληρης εποχής. Και τα έχουμε εμείς σήμερα στην διάθεσή μας για να γνωρίζουμε από που ερχόμαστε, τι παραλαμβάνουμε, από ποια γενιά. Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι όμως και κάτι ακόμη. Ένας άνθρωπος που έχει το θάρρος της γνώμης του. Δεν έκρυψε ποτέ την ιδεολογική και πολιτική του ταυτότητα. Αν και ο ίδιος δραστηριοποιείται στον Πολιτισμό όπου ανέκαθεν η Αριστερά ήταν κυρίαρχη δύναμις και η αντίθετη άποψις καταδιωκτέα (ας θυμηθούμε τι υπέστη ο Μάνος Χατζηδάκις όταν τόλμησε να γράψει σε άρθρο του στο ”Τέταρτο ” τον όρο κεντροδεξιά παράταξη), ο Ξαρχάκος δραστηριοποιήθη εμφανώς και ανεμείχθη στα δημόσια πράγματα υπέρ της ΝΔ με διαδοχικές ηγεσίες. Διετέλεσε αντιδήμαρχος Αθηναίων και δημοτικός σύμβουλος επί Δημαρχίας Μιλτιάδη Έβερτ. Πολιτεύθηκε με την ΝΔ και εξελέγη βουλευτής της Α’ Αθηνών μεταξύ Ιουνίου 1989 και Μαρτίου 1990 επί ηγεσίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Πολιτεύθηκε στις ευρωεκλογές του 1999 και εξελέγη ευρωβουλευτής της ΝΔ έως το 2004 υπό την ηγεσία του Κώστα Καραμανλή. Του προετάθη από τον Αντώνη Σαμαρά να αναλάβει Διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου αλλά δεν εδέχθη. Πολιτεύθηκε όμως και πάλι με την ΝΔ στις δύσκολες ευρωεκλογές του 2014 και μολονότι δεν εξελέγη (το κόμμα προωθούσε τότε υποψηφιότητες του Mega ) έβαλε γερή “πλάτη” για να αντέξει το ποσοστό της ΝΔ.
Αυτόν τον άνθρωπο, λοιπόν, με την διπλή προσφορά στην πατρίδα και στην παράταξη τόλμησε να ειρωνευθεί σε επίσημη συνέντευξη Τύπου με γκριμάτσα, που έτσι και αλλιώς είναι απαράδεκτη για δημόσιο πρόσωπο, πόσω μάλλον για υπουργό Πολιτισμού, η κ. Λίνα Μενδώνη. Η διορισμένη, μηδέποτε εκλεγείσα και προερχόμενη από το ΠΑΣΟΚ του κ. Βενιζέλου κ. Μενδώνη. Συμφώνως προς την λαϊκή παροιμία ”ήρθαν τα άγρια να διώξουν τα ήμερα”. Και προς τι παρακαλώ η αντίδρασις της κ. Μενδώνη; Επειδή ο Σταύρος Ξαρχάκος σχολίασε μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό ότι ”οι καλλιτέχνες δεν είναι επαίτε ”. Η δήλωσις αυτή ετέθη υπ’ όψιν της κ. υπουργού. Εκείνη θα μπορούσε να απαντήσει κάλλιστα ότι ”σεβόμαστε την άποψη του κορυφαίου μας συνθέτη αλλά διαφωνούμε διότι…” Αντί αυτού συννέφιασε, έδωσε μια κοφτή θυμωμένη απάντηση και όταν ετέθη εκ νέου ερώτημα προς τον παριστάμενο κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέλιο Πέτσα για άλλο απόσπασμα δηλώσεων του Ξαρχάκου η κάμερα την συνέλαβε να κάνει γκριμάτσες με τις παριές της δεξιά αριστερά εν είδει αποδοκιμασίας προς τις δηλώσεις του μεγάλου μας συνθέτη.
Δυστυχώς δεν είναι επίπεδο αυτό για την Λίνα Μενδώνη. Την γνωρίζουμε χρόνια, ξέρουμε ότι αγαπά την Αρχαιολογία περισσότερο από τους δημιουργούς, αναγνωρίζουμε την συνεισφορά της στην ανακάλυψη της Αμφιπόλεως, ήταν άριστη Γενική Γραμματέας Πολιτισμού –το αναγνώρισε ο Ξαρχάκος- αλλά ως υπουργός διακρίνεται για αυτό που της κατελόγισε ο μεγάλος μας συνθέτης και την εξενεύρισε:” Βλαπτική έπαρση”. Με τις γκριμάτσες της δικαίωσε πλήρως αυτό που της κατελόγισε ο Σταύρος Ξαρχάκος.
Εδώ υπάρχει πρόβλημα: Οι άνθρωποι του Πολιτισμού δεν μπορεί να είναι εχθροί για μια παράταξη που είχε κόσμημα στην βιτρίνα της τον Χατζηδάκι, τον Τσάτσο, τον Κανελλόπουλο, την Συνοδινού και τον Χορν. Ούτε σημαία ευκαιρίας για τις εκλογές! Θυμίζουμε ότι προεκλογικώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνηντήθη με ανθρώπους του Πολιτισμού όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο Νίκος Πορτοκάλογλου, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Φίλιππος Πλιάτσικας. Και φθάσαμε σήμερα οι μισοί από αυτούς να είναι ενοχλημένοι με την Κυβέρνηση. Γιατί; Έπρεπε; Χρειαζόταν; Δεν καταλαβαίνει η κ. Μενδώνη πως με τον τρόπο που χειρίζεται τα πράγματα δημιουργεί πολιτικό πρόβλημα στον Πρωθυπουργό ο οποίος, στην θέση που είναι η χώρα, το τελευταίο που θα επιθυμούσε είναι αυτό; Ήμαρτον! Για την ιστορία δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα των δηλώσεων Ξαρχάκου που οδήγησαν στο ατόπημα Μενδώνη με τις γκριμάτσες. Δήλωσε ο μεγάλος μας συνθέτης:
”Ξέρετε, ξαναδιάβασα τους περίφημους 16 προεκλογικούς πυλώνες της Νέας Δημοκρατίας, και με θλίψη μου διαπίστωσα ότι δεν είχα κάνει λάθος. Δηλαδή, δεν υπήρχε ούτε μία λέξη για τον πολιτισμό. Δηλαδή καμμία πρόνοια για τους ανθρώπους της τέχνης.
Δεύτερον, άκουσα με μεγάλη προσοχή τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στην Βουλή. Διαπίστωσα γενικότητες, προχειρότητα, μου φάνηκε σαν κάποιος ή κάποια να τον ανάγκασε τελευταία στιγμή να κάνει και μιαν αναφορά για τους επαίτες καλλιτέχνες.
Τρίτον, διάβασα με μεγάλη προσοχή τη συνέντευξη που έδωσε η κυρία Μενδώνη. Μια συνέντευξη άνευ ουσίας, άκρως τεχνοκρατική. Και έβγαλα το συμπέρασμα λοιπόν ότι αυτή η κυρία διακατέχεται από ένα σύνδρομο, το σύνδρομο αυτό ίσως δεν υπάρχει, ίσως αποτελεί δική μου έμπνευση. Το σύνδρομο αυτό το αποκαλώ «βλαπτική έπαρση». Και ξέρετε κάτι, δικαίωμα στην έπαρση έχει μόνο η σημαία. Και ένας υπουργός, και μάλιστα σε αυτό το ταλαίπωρο υπουργείο, πρέπει να είναι και λίγο υπερβατικός. Γιατί για να λύσει θέματα που αφορούν την τέχνη, πρώτον πρέπει να έχει πλήρη αντίληψη του φαινόμενου Τέχνη, και δεύτερον να μπορεί να κάνει υπερβάσεις. Όλα τα άλλα μπορούν να τα κάνουν κάλλιστα οι Γενικοί Γραμματείς και Φαρισαίοι. Και η κυρία Μενδώνη μπορώ να ομολογήσω ότι υπήρξε, και είναι, μια πολύ αποτελεσματική Γενική Γραμματέας. Τον Υπουργό αναζητάμε. Τον εμπνευσμένο Υπουργό αναζητάμε.
Και δύο λόγια για την Τέχνη. Η λειτουργία της Τέχνης, δεν εξυπηρετεί ξέρετε απλώς ιδεολογικές ανάγκες, αλλά είναι και αναπόσπαστο στοιχείο της παραγωγής μιας χώρας.. Και τώρα πάμε σε μια πιο ποιητική ένσταση. Η δημιουργική Τέχνη είναι άχρονη, ενώ η πολιτική είναι έρμαιο του χρόνου. Και τέλος, η Τέχνη είναι παρηγοριά της αιωνιότητας.
Ζούμε σε εποχές πολιτισμικής αναιμίας. Γιατί έχουμε πλήρη έλλειψη ενιαίου εθνικού ψυχισμού. Και πώς θα έπρεπε να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα ο πρωθυπουργός; Αυτός θα έπρεπε να ήτανε από τους εξαγγελθέντες πυλώνες.
Έχω δύο μηνύματα. Το πρώτο είναι ότι προτείνω την άμεση δημιουργία ταμείου ανεργίας. Προσωπικά ο κ. Πρωθυπουργός θα πρέπει να απευθυνθεί στα δύο ιδρύματα τα οποία τροφοδοτούνται από καλλιτέχνες, δηλαδή Νιάρχου και Ωνάσης τα οποία έχω την αίσθηση ότι ευχαρίστως θα χορηγήσουν αυτό το ταμείο.
Το δεύτερο το οποίο θα πω για τον κύριο Πρωθυπουργό είναι ότι οφείλει να προσέχει. Γιατί η τέχνη είναι σαν το κάρβουνο. Όταν είναι αναμμένο και το πιάνεις καίγεσαι, κι όταν είναι σβηστό και το πιάνεις μουτζουρώνεσαι.
Θα μου επιτρέψετε και μία υστερολογία. Θα σας πω ένα γεγονός που συνέβη στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, στο Λονδίνο. Κάποιοι επιτελείς του Ουίνστον Τσώρτσιλ, του εισηγήθηκαν να κόψει οποιαδήποτε οικονομική σχέση είχε το κράτος με τους καλλιτέχνες και, γενικά, με την Τέχνη. Η απάντησή του ήταν αποστομωτική και βέβαια ιστορική. «Μα, γιατί τότε κάνουμε πόλεμο;”
