Ἀναμνήσεις Ἀμερικανῶν πρέσβεων σέ βιβλίο πού κυκλοφορεῖ λίγο πρίν ἀνοίξουν οἱ κάλπες «Ὁ Σημίτης ἔκανε τό σωστό στά Ἴμια» – Αἰχμές κατά Καραμανλῆ γιά τήν στάση του στό σχέδιο Ἀννάν Ἱκανοποιημένοι στήν ΝΔ πού ἔλυσαν τό Σκοπιανό ἄλλοι ἀντί γι᾽ αὐτούς
ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ καί οἱ ἀποκαλύψεις Ἀμερικανῶν πρέσβεων γιά τήν Ἑλλάδα ἔχουν βαρύτητα ὄχι μόνον γιά τόν ἱστορικό τοῦ μέλλοντος, ἀλλά καί κυρίως γιά τόν πολιτικό τοῦ παρόντος. Πόσῳ μᾶλλον ὅταν ἕνας ἀπό αὐτούς, ὁ Τζέφφρυ Πάυαττ, εἶναι ἐν ἐνεργείᾳ ὑφυπουργός στήν Κυβέρνηση Μπάιντεν. Ἰδιαίτερα ἐάν βλέπουν τό φῶς τῆς δημοσιότητος λίγες μόλις ἡμέρες πρίν ἀπό τίς ἐκλογές, ὅπως συμβαίνει μέ τό βιβλίο τοῦ διπλωμάτου Ρίτσαρντ Τζάκσον, πού περιέχει τίς μαρτυρίες τῶν πρέσβεων Τόμας Μίλλερ, Τσάρλς Ρής καί Τζέφφρυ Πάυαττ γιά τήν θητεία τους στήν Ἀθήνα. Τό βιβλίο ὑπό τόν εὔγλωττο τίτλο «Μακριά κι ἀγαπημένοι» ἐξεδόθη αὐτές τίς ἡμέρες ἀπό τόν οἶκο «Ἑστία». Ἀναδεικνύεται ἀπό τίς μαρτυρίες αὐτές ἡ ἀντίληψις τῶν ΗΠΑ γιά τήν Ἑλλάδα καί οἱ διαφορετικές ἐκτιμήσεις πού ὑπάρχουν πέρα ἀπό τόν Ἀτλαντικό γιά τά γεγονότα πού συμβαίνουν ἐδῶ, ἀλλά καί ἡ ἐμμονή τῶν Ἀμερικανῶν στίς δικές τους ἀπόψεις τίς ὁποῖες θέλουν γενικῶς νά ἐπιβάλλουν.
Ἀναδεικνύεται ἐπίσης τό «ἄλλο» πρόσωπο ἀνθρώπων ὅπως ὁ Τζέφφρυ Πάυαττ πού δέν ἐκδηλώνεται τόσο φιλικά γιά τήν Ἑλλάδα ὅσο νόμιζαν οἱ συνομιλητές του στήν Ἀθήνα ὅταν ἦταν πρέσβυς.
Τώρα ὁμιλεῖ μᾶλλον περιφρονητικῶς καί σάν νά ἀναφέρεται σέ ἀποικία.
Ἔτσι ὁ Ἀλέξης Τσίπρας χαρακτηρίζεται «πρόθυμος» γιά τήν στάση του νά ἀναλάβει πολιτικό κόστος γιά τήν Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν, τήν ὁποία ὁ Τζέφφρυ Πάυαττ ἐξαίρει ἄν καί ἀναγνωρίζει ὅτι ἐπεισόδια στήν Θεσσαλονίκη μέ δακρυγόνα ἔδειχναν «πόση δυσαρέσκεια εἶχε προκαλέσει ἡ συμφωνία.» Ἀναφέρει συγκεκριμένως: «Νομίζω ξανακοιτῶντας την ὅτι ἡ Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν ἦταν ἐπαναστατική πράξη στήν ἑλληνική ἐξωτερική πολιτική, καί, ὅπως ἐπιμένω νά λέω σέ ὅλους, ἀκόμα καί σέ φίλους στή Νέα Δημοκρατία, λαμπρό παράδειγμα τοῦ ὁράματος πού προσπαθοῦσα νά προωθήσω ἐπί δύο χρόνια, τοῦ ὁράματος τῆς Ἑλλάδας ὡς πυλῶνα σταθερότητας. Αὐτή ἡ Ἑλλάδα μπορεῖ νά εἶναι πηγή λύσεων, ὄχι μόνο προβλημάτων. Αὐτό ἀπέδειξαν οἱ Πρέσπες καί ἡ προθυμία τοῦ Πρωθυπουργοῦ νά ἀναλάβει τό πολιτικό κόστος γιά τή συμφωνία. Γιά μένα ἦταν μιά περιφανής στιγμή ἀποτελεσματικῆς ἀμερικανικῆς διπλωματίας. Δίνω πολλά εὔσημα στούς Ζάεφ καί Ντιμιτρώφ ἐνῷ ἀπό ἑλληνικῆς πλευρᾶς ἦταν στήν πραγματικότητα ἕνα σχέδιο τοῦ Κοτζιᾶ μέχρι τήν τελευταία πράξη, ὅταν χρειάστηκε νά πάρει τήν εὐθύνη ὁ Τσίπρας.
»Καί ὁ Τσίπρας πρός μεγάλη του τιμή ἀναγνώρισε πώς ἦταν θέμα ἱστορικῆς κληρονομιᾶς καί πώς ἔβαζε τήν Ἑλλάδα στόν σωστό δρόμο μακροπρόθεσμα.
»Δέν εἶχε ἀπήχηση ἡ συμφωνία στή Νέα Δημοκρατία, ἀλλά ξέρω πώς σχεδόν ὅλοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀρκετά ἱκανοποιημένοι πού τό ἔλυσαν ἄλλοι τό θέμα γι’ αὐτούς».
Καί κλείνει τήν ἀναφορά του στόν Ἀλέξη Τσίπρα μέ τόν διάλογο πού εἶχε μέ τόν Μπαράκ Ὀμπάμα, ὁ ὁποῖος σχετικά μέ τό Κυπριακό εἶπε: «Ὅποια διαμάχη ξεκίνησε πρίν γεννηθῶ νομίζω πώς πρέπει πραγματικά νά λυθεῖ πιά». Κλασσική ἀμερικανική προσέγγισις πού ἀγνοεῖ τό παρελθόν.
Χαρακτηρίζει ἐξ ἄλλου ὁ κ. Πάυαττ τόν Κυριάκο Μητσοτάκη «ἀγγελιαφόρο» μιλῶντας γιά τήν ἐπικοινωνία του μέ τόν Πρόεδρο Τράμπ, λίγες ἡμέρες μετά τήν ἐκλογή του. Εἶχε προηγηθεῖ ἀναφορά σέ τηλεφώνημα μέ τόν Ἀντιπρόεδρο Πένς καί ὁ πρέσβυς γράφει: «Μόνο νά φανταστῶ μπορῶ τή συνέχεια: πῶς ὁ Ἀντιπρόεδρος βγῆκε μέσα ἀπ’ τό γραφεῖό του, μπῆκε στό Ὀβάλ Γραφεῖο καί εἶπε στόν Πρόεδρο Τράμπ: μόλις μίλησα μέ τό Μητσοτάκη, φαίνεται πολύ καλός, νά τοῦ μιλήσεις κι ἐσύ. Ἡ συμβουλή μου ἦταν, μήν ἀνησυχεῖτε, ὁ Πρόεδρος Τράμπ θά πεῖ ἔτσι κι ἀλλιῶς ὅ,τι θέλει καί δέν ἔχετε καλύτερο ἀγγελιοφόρο ἀπό τόν Κυριάκο Μητσοτάκη, ὁπότε δῶστέ του τό τηλέφωνο καί τά ὑπόλοιπα θά ἔρθουν μόνα τους».
Ὁ Τζέφφρυ Πάυαττ ἀνεφέρθη ἐκτενῶς σέ αὐτά πού θεωρεῖ ἐπιτεύγματα τῆς θητείας του καί πού σχετίζονται μέ τήν ἐνίσχυση τῆς παρουσίας τῶν ΗΠΑ καί τῶν στρατιωτικῶν δυνάμεών τους στήν Ἑλλάδα. Ἀναφέρει: «Φτάσαμε νά μή ζητᾶμε πιά συγγνώμη γιά τή Σούδα ὅπως εἴχαμε συνηθίσει, ἀλλά νά ἐνισχύουμε τίς στρατιωτικές συνεργασίες μας. Εἶμαι πολύ περήφανος τόσο γιά τό πῶς δουλέψαμε μέ πολλές ἑλληνικές κυβερνήσεις πάνω σέ αὐτό, ὅσο καί γιά τό πῶς ἀναβαθμίσαμε τή διευρυμένη Συμφωνία Ἀμοιβαίας Ἀμυντικῆς Συνεργασίας, ὥστε νά συμπεριλάβει διευρυμένες ἀσκήσεις, κυλιόμενες μεταθέσεις στό Στεφανοβίκειο καί ἐπιχειρήσεις πού κάνουμε στή Λάρισα.
»Κομβικές συνομιλίες εἶχα μέ τόν στρατηγό Στεφανῆ, τότε διοικητή τοῦ Γ΄ Σώματος Στρατοῦ καί μέ τόν Περιφερειάρχη Τζιτζικώστα. “Ποῦ βρίσκονται οἱ Ἀμερικανοί; Πῶς κι ἐξαφανιστήκατε ἐσεῖς ἀπό τή βόρεια Ἑλλάδα;” ρωτοῦσαν.»
Καί ὁ πρέσβυς συνεχίζει: «Εἶμαι πολύ περήφανος πού, στήν τετραετία μου, φτάσαμε στήν ἱστορική πρώτη ἐπίσκεψη Ἀμερικανοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν στή Θεσσαλονίκη. Τώρα διευρύνουμε τήν παρουσία τοῦ Στέιτ Ντιπάρτμεντ στή Θεσσαλονίκη. Προσθέτουμε κι ἄλλους Ἀμερικανούς.
Εἶπαν στόν Ἔβαν Καλπαδάκη στό Γραφεῖο Πρωθυπουργοῦ: Θέλω νά προσκληθοῦν οἱ ΗΠΑ ὡς τιμώμενη χώρα τό 2018. Πῆγα στό Ἑλληνοαμερικανικό Ἐπιμελητήριο καί εἶπα τί ἀηδίες εἶναι αὐτές;
Εἶναι δυνατόν ἡ Κίνα καί ἡ Ρωσία νά τή βγαίνουν στίς ΗΠΑ στή βόρεια Ἑλλάδα; Θέλω νά ἔρθουν οἱ καλύτερες ἑταιρεῖες μας στήν Ἔκθεση τοῦ 2018».
Τό Σχέδιο Ἀννάν ἦταν τό ζήτημα στό ὁποῖο ἀνεφέρθη ὁ πρέσβυς Τσάρλς Ρής, ὁ ὁποῖος θεωρεῖ τήν ἀπόρριψή του πλῆγμα στήν στρατηγική τῆς Ἑλλάδος νά εὐθυγραμμίζεται μέ τίς ἀποφάσεις τοῦ ΟΗΕ. Ἀναφέρει: «Ἡ ἀποτυχία τοῦ Σχεδίου Ἀνάν στήν Κύπρο τό 2004 ἦταν πλῆγμα γι’ αὐτή τή στρατηγική. Πρακτικά ὡστόσο οἱ Ἕλληνες δέν ἐκμεταλλεύτηκαν τούς διαύλους πού εἶχαν ἀνοίξει μέ τή διπλωματία τῶν σεισμῶν γιά νά ἐπιλύσουν τά ζητήματα τοῦ ἐναέριου χώρου καί τῆς ὑφαλοκρηπίδας στό Αἰγαῖο. Θεωροῦσαν ὅτι ἔπρεπε νά λυθεῖ πρῶτα τό Κυπριακό. Κι ἔτσι ἔχασαν τήν εὐκαιρία».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τῆς ρηχότητος μέ τήν ὀποία ἀντιμετωπίζει τό Σταίητ Ντηπάρτμεντ τά γεγονότα. Μᾶλλον τό σχόλιο αὐτό πείθει ὅτι ἡ Ἑλλάς ἐκείνη τήν ἐποχή ἤσκησε ἀποτελεσματική ἐθνική πολιτική. Ἦταν τότε ἡ Κυβέρνησις τοῦ Κώστα Καραμανλῆ, ἡ ὁποία συνέχισε τήν ἐθνική της στάση καί ἀργότερα στό Βουκουρέστι.
Στά Ἴμια καί τούς Ὀλυμπιακούς Ἀγῶνες τοῦ 2004 ἐπικεντρώνεται ὁ Τόμας Μίλλερ, ὁ διπλωμάτης μέ τήν μακρότερη θητεία στήν Ἑλλάδα καί τήν Κύπρο. Αὐτός δηλώνει εὐχαριστημένος ἀπό τήν τακτική Σημίτη: «Ὁ Σημίτης ἔκανε τό σωστό. Μᾶς εὐχαρίστησε, καί ἐπικρίθηκε σφόδρα στήν Ἑλλάδα γι’ αὐτό. Μόλις εἶχε ἀναλάβει καθήκοντα καί εἶπε ἁπλῶς: “Εὐχαριστοῦμε γιά τή βοήθειά σας”.
Καί φυσικά ὁ φίλος μου, ὁ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, δέν παρέλειψε νά πεῖ κάτι τοῦ τύπου “ἄλλο ἕνα παράδειγμα” πού ἐνόσω ἡ Εὐρώπη κοιμόταν, οἱ ΗΠΑ ἔκαναν ἐπιθετική διπλωματία κι ἔλυσαν τό πρόβλημα. Οἱ Εὐρωπαῖοι ἔγιναν ἔξω φρενῶν, ἀλλά ὁ Χόλμπρουκ ἔλεγε τέτοια γιά χρόνια».
Ὅσο γιά τόν «λογαριασμό» τοῦ 2004 γράφει: «Ὑποψιαζόμασταν χωρίς νά τό ξέρουμε τά διπλά βιβλία (πού εἶχε ἡ Ἑλλάς καί) πού φανερώθηκαν ἀργότερα. Τό σύνολο τοῦ λογαριασμοῦ γιά τούς Ὀλυμπιακούς ἦταν κάπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Καί ξέραμε πώς δέν ἦταν ὅλα ἰσοσκελισμένα, ὑπῆρχαν πολλές κρατικές ἐπιχειρήσεις. Ξαναλέω, ἦταν οὐσιαστικά σοσιαλιστικό κράτος ἡ Ἑλλάδα. Καί τό βασικό ἦταν νά σώζονται οἱ θέσεις ἐργασίας, ὄχι νά βγαίνει κέρδος».
Μετά τήν ἀνάγνωση τῶν μαρτυριῶν αὐτῶν, συμπεραίνουμε ἀβιάστως πρός ποίαν κατεύθυνση θέλει τό Σταίητ Ντηπάρτμεντ νά καθοδηγήσει τήν κατάσταση. Πρός μιά κυβέρνηση εὐρείας συμμαχίας πού νά ἀποδεχθεῖ ἐπώδυνους συμβιβασμούς. Καί γιά τήν δημιουργία τῆς ὁποίας ἀνοίγει τόν δρόμο ἡ ἁπλή ἀναλογική τοῦ κ. Τσίπρα, τήν ὁποία καί ὁ κ. Μητσοτάκης ἄφησε, γιά τό τέλος τῆς τετραετίας…
