Διεθνές ζήτημα Αἰγαῖο – Ἀν. Μεσόγειος – Παράθυρο γιά πολιτική διαπραγμάτευση μέ τήν Τουρκία μέ τήν μεσολάβηση τρίτων ἄνοιξε χθές στό Βίλνιους ὁ Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης – Διεργασίες γιά διμερῆ συμφωνία ὁριοθετήσεως
Aπό τό 1973 (ὅταν ἀνακαλύφθηκαν τά κοιτάσματα τοῦ Πρίνου), πού ἡ Τουρκία ἄρχισε νά διατυπώνει διεκδικήσεις γιά τήν ἐκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου, ἡ στάσις τῆς Ἑλλάδος ἦταν σταθερή. Θεωροῦσε τήν ὁριοθέτηση τῆς ὑφαλοκρηπῖδος (ἀκόμη τότε ἡ ἔννοια τῆς ΑΟΖ δέν ὑπῆρχε) καθαρῶς νομικό ζήτημα, πού, ὡς ἐκ τούτου, ἐνέπιπτε στήν ἁρμοδιότητα τοῦ Διεθνοῦς Δικαστηρίου τῆς Χάγης. Μάλιστα, στίς 27 Ἰανουαρίου 1975, ἡ Κυβέρνησις τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ εἶχε καλέσει τήν Ἄγκυρα σέ συμφωνία γιά παραπομπή τοῦ θέματος στήν Χάγη. Ἡ διελκυστίνδα πού ἀκολούθησε, κράτησε μέχρι τίς 17 Ἰουνίου τοῦ ἰδίου ἔτους, ὁπότε ἡ Τουρκία ὑπανεχώρησε. Ἡ Ἑλλάς, ὅμως, ἔμεινε ἀμετακίνητη, ἡ θέσις της, δέ, ἐνισχύθηκε μετά τήν Συμφωνία τοῦ Μοντέγκο Μπαίυ, πού ἐνέκρινε τό Δίκαιο τῆς Θαλάσσης, τό ὁποῖο προσδιορίζεται διά τῶν ἀρχικῶν UNCLOS. Γιά ὅλην αὐτήν τήν περίοδο, ἀλλά καί μέχρι σήμερα, ἡ Τουρκία διετύπωνε ἀπαιτήσεις, προετοιμάζοντας τό ἔδαφος γιά μιά πολιτική διαπραγμάτευση. Ἀλλά ἐμεῖς ἐπιμέναμε νά ἀντιμετωπίζουμε τό ζήτημα ὡς καθαρῶς νομικό. Παραλλήλως, διεξάγονταν «διερευνητικές συνομιλίες» καί ἐφαρμόζονταν Μέτρα Οἰκοδομήσεως Ἐμπιστοσύνης, πού, ὅμως, ἔπεφταν στό κενό, διότι ἡ Τουρκία ἐπέμενε νά τά ἐκτροχιάζει, προκειμένου νά τά φέρει στά μέτρα τῶν διεκδικήσεών της.
Καί ξαφνικά, τώρα ἡ Ἑλλάς ἀνακρούει. Τό ζήτημα παύει νά εἶναι νομικό καί γίνεται πολιτικό. «Γεωπολιτική διαφορά» ἐχαρακτήρισε ὁ Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, τά ζητήματα ὁριοθετήσεως ΑΟΖ καί ὑφαλοκρηπῖδος κατά τίς δηλώσεις του στό Βίλνιους. «Γεωπολιτική», κάτι πού σημαίνει ὅτι ἡ διαφορά καθίσταται διεθνής, ὄχι ἁπλῶς διμερής, κάτι πού ἀφήνει περιθώριο παρεμβάσεως τρίτων στίς σχετικές διαπραγματεύσεις. Ἐπίσης μαζί μέ τό «Διεθνές Δίκαιο», ἐπί τῇ βάσει τοῦ ὁποίου ζητούσαμε ὅλα αὐτά τά χρόνια νά ἐπιλυθεῖ τό ζήτημα τῆς ὁριοθετήσεως, τίθεται τώρα καί ἡ ἀόριστος ἀρχή τῆς «καλῆς γειτονίας». Τήν ἀρχή αὐτή ἔχει ἐπικαλεσθεῖ ἡ Τουρκία πολλές φορές τό τελευταῖο διάστημα, ἀλλά οὐδέποτε διευκρίνισε τί ἐννοεῖ μέ τήν φράση αὐτή. Θά μπορούσαμε, βεβαίως, νά ἐκλάβουμε ὡς «δεῖγμα γραφῆς» τό τουρκο-λιβυκό μνημόνιο καί τήν περιφρονητική ἀδιαφορία πού ἐπιδεικνύει ἡ Ἄγκυρα ὄχι μόνον ἀπέναντί μας ἀλλά ἀπέναντι στούς διεθνεῖς ὀργανισμούς, στούς ὁποίους τό ζήτημα ἔχει καταγγελθεῖ. Μέ ἔντονο σκεπτικισμό ἀντιμετωπίζουμε, ὅμως, καί τίς δηλώσεις τοῦ κ. Μητσοτάκη, ἀπό τίς ὁποῖες προκύπτει μία σταδιακή ἀναδίπλωσις τῆς Ἑλλάδος, καθώς σύν τῷ χρόνῳ ἀπομακρύνεται τόσο ἀπό τήν θέση ὅτι μοναδική διαφορά μας μέ τήν Τουρκία εἶναι ἡ ὁριοθέτησις τῶν θαλασσίων ζωνῶν ὅσο καί ἀπό αὐτήν πού θέλει τήν διαφορά νά εἶναι καθαρῶς νομική. Χθές στό Βίλνιους ὁ κ. Μητσοτάκης ἐδήλωσε: «Ἔχουμε προφανῶς σημαντικές διαφορές, μποροῦμε ὅμως νά συμφωνήσουμε ὅτι μέ γνώμονα τίς σχέσεις καλῆς γειτονίας ἀλλά καί τόν σεβασμό στό Διεθνές Δίκαιο θά χαράξουμε ἕναν ὁδικό χάρτη, ὥστε νά μπορέσουμε νά ἐπιλύσουμε τήν γεωπολιτική μας διαφορά, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν ὁριοθέτηση τῶν θαλάσσιων ζωνῶν, δηλαδή ΑΟΖ καί ὑφαλοκρηπῖδα, στό Αἰγαῖο καί στήν Ἀνατολική Μεσόγειο». Παραδέχεται ἀφ᾿ ἑνός ὅτι «ἔχουμε σημαντικές διαφορές» μέ τήν Τουρκία, ἐνῷ ὁμιλεῖ γιά «γεωπολιτική διαφορά» καί «ὁδικό χάρτη». Καί ὅμως, μόλις τόν περασμένο Μάϊο σέ συνέντευξη πού εἶχε δώσει πρός τόν Νῖκο Χατζηνικολάου εἶχε μιλήσει γιά «βασική διαφορά»: «Ἀκούω τήν δήλωση τοῦ κ. Erdoğan καί εἶμαι ὁ πρῶτος ὁ ὁποῖος θά τείνει χεῖρα φιλίας πρός τήν Τουρκία, ἔτσι ὥστε νά μπορέσουμε νά συζητήσουμε ἤρεμα καί πολιτισμένα καί πάντα μέ γνώμονα τό Διεθνές Δίκαιο τήν μία βασική διαφορά τήν ὁποία ἔχουμε, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν ὁριοθέτηση τῶν θαλασσίων ζωνῶν στό Αἰγαῖο καί στήν Ἀνατολική Μεσόγειο». Καί τίθεται, μάλιστα, καί ἡ διμερής διαπραγμάτευσις (πολιτική καί αὐτή;) ἐναλλακτικῶς πρός τήν Χάγη. Δηλαδή, ἀπό τήν μοναδική διαφορά πήγαμε στήν «βασική διαφορά» καί τώρα ὁ κ. Πρωθυπουργός ὁμίλησε γιά «σημαντικές διαφορές» (ξαφνικά ἔγιναν πολλές) καί μάλιστα ἀπέκτησαν καί γεωπολιτική διάσταση, ξεφεύγοντας ἀπό τό καθαρῶς νομικό πλαίσιο, πού ἀπετέλεσε ἐπί δεκαετίες τόν ἀκρογωνιαῖο λίθο τῆς πολιτικῆς μας.
