Ἕως πότε ἀνοχή στήν παραβίαση τῆς ὑφαλοκρηπῖδος μας ἀπό τό Ὀρούτς Ρεΐς;- Ὥρα ἀποφάσεων
ΗΤΑΝ καί τότε Αὔγουστος. Γιά τήν ἀκρίβεια 6 Αὐγούστου τοῦ 1976. Ἡ Ἄγκυρα, δύο μόλις χρόνια μετά τόν Ἀττίλα, ἔθεσε αἰφνιδιαστικά σέ κίνηση τό παιχνίδι τῶν διεκδικήσεων στό ἑλληνικό ἀρχιπέλαγος, στέλνοντας τό ὑδρογραφικό πλοῖο «Χόρα», αὐτό πού ἀργότερα ὀνομάσθηκε «Σισμίκ 1», γιά ἔρευνες στήν καρδιά τοῦ Αἰγαίου. Δυτικά τῆς Χίου. Οἱ μεγαλοϊδεατισμοί γιά ἀνάπτυξη στήν Ἀνατολική Μεσόγειο δέν εἶχαν ἀκόμη διαμορφωθεῖ. Ἡ Τουρκία ἐκείνη τήν ἐποχή «κοίταζε» μόνο πρός τό Αἰγαῖο. Εἶχαν, βεβαίως, προηγηθεῖ οἱ πρῶτες ἑλληνικές ἐξορύξεις στόν Πρῖνο καί ὑπῆρχαν ἐλπίδες γιά μεγαλύτερα κοιτάσματα στήν περιοχή, γεγονός πού ἐρέθιζε τούς Τούρκους. Ὡστόσο, τά δεδομένα ἀπό τήν κρίση τοῦ 1976 ἀλλά καί τήν κρίση τῶν τριῶν ἡμερῶν τοῦ 1987, ὅταν τό «Σισμίκ» ἔφερε στά πρόθυρα τοῦ πολέμου τίς δύο χῶρες, διαφέρουν: ἡ ἀποκλιμάκωσις ὑπῆρξε ραγδαία. Ἔφθασε στίς τρεῖς ἡμέρες μάξιμουμ, ἐνῶ τό 1976 ἐντός μηνός εἶχε συνεδριάσει τό Συμβούλιο Ἀσφαλείας τοῦ ΟΗΕ. Σήμερα τό Ὀρούτς Ρεΐς ἔχει καταγράψει χρονικό ρεκόρ παραβιάσεως τῆς ἑλληνικῆς ὑφαλοκρηπῖδας: ποῦ τρεῖς μέρες καί ποῦ τριάντα; Ὥς πότε ἀνοχή; Ὁ πολιτικός κόσμος πρέπει νά ἀποφασίσει. Ἐκτός ἀπό τίς διαφορές μεταξύ 1974, 1987 καί 2020, ὑπάρχουν καί ὁμοιότητες: Γιά τήν Ἄγκυρα οἱ στόχοι ἦσαν πολύ εὐρύτεροι ἀπό τότε! Οἱ Τοῦρκοι διαχρονικῶς ἐπιζητοῦν ἐπιρροές καί κυριαρχία. Τά ὅποια οἰκονομικά ὀφέλη μπορεῖ νά εἶναι παρεπόμενα. Γιά αὐτό, δέν ἔχει νόημα νά καθίσουμε σήμερα σέ ἕνα τραπέζι διαπραγματεύσεων μαζί τους. Θά συζητήσουμε κάποιες γραμμές καί κάποιες ὁριοθετήσεις, ἀλλά ἀκόμη καί ἄν συμφωνήσουμε, τά προβλήματα δέν θά ἔχουν ἐπιλυθεῖ. Ἁπλῶς θά ἔχουμε ἀνοίξει τήν κερκόπορτα τοῦ Αἰγαίου καί πλέον καί τῆς εὐρύτερης καθ’ ἡμᾶς θάλασσας. Ὅ,τι καί ἄν κερδίσουν οἱ Τοῦρκοι θά εἶναι τό ἐφαλτήριο γιά κάτι περισσότερο. Γιά περισσότερες ἐπιρροές, γιά εὐρύτερη κυριαρχία. Στίς ἐποχές πού οἱ ἑλληνικές κυβερνήσεις εἶχαν συναίσθηση αὐτῆς τῆς πραγματικότητος, δέν ἀπέκλειαν τόν διάλογο, ἀλλά ἐντέχνως τόν ἀπέφευγαν. Ὅπως ἀπέφευγαν καί τήν προσφυγή στήν Χάγη. Ἔχουμε ἤδη μιά πικρή γεύση ἀπό τήν πρώτη μας προσπάθεια νά βροῦμε λύσεις στά ἑλληνο-τουρκικά μέ βάση τήν διεθνῆ νομιμότητα.
Ἤδη ἕναν χρόνο πρίν βγεῖ τό «Χόρα» στό Αἰγαῖο, τόν Μάιο τοῦ 1975, ὑπῆρξε ἕνα κοινό ἀνακοινωθέν τῶν Κ. Καραμανλῆ καί Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, οἱ ὁποῖοι συμφωνοῦσαν νά παραπεμφθεῖ τό ζήτημα τῆς ὁριοθετήσεως ὑφαλοκρηπῖδας μεταξύ τῶν δύο κρατῶν στήν Χάγη. Ἡ Τουρκία ἔδειξε ἀμέσως πόσο κακόπιστος συνομιλητής ἦταν, ἀφοῦ, παραβλέποντας τό κοινό ἀνακοινωθέν, ἔβγαλε στό Αἰγαῖο τό ὑδρογραφικό της. Ἕναν μῆνα ἀργότερα ἡ Ἑλλάς προεκάλεσε σύγκληση τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας τοῦ ΟΗΕ καί προχώρησε σέ προσφυγή στήν Χάγη, ζητώντας τουλάχιστον «προσωρινά μέτρα» γιά τήν ἄμεση διακοπή τῶν ἐρευνῶν τοῦ «Χόρα» καί ἔναρξη διαδικασίας γιά τήν ὁριοθέτηση ὑφαλοκρηπῖδος.
Θά ἐρωτήσει κανείς γιατί ἀνατρέχουμε σέ αὐτές τίς παλιές ἱστορίες. Διότι ἀπό ἐκεῖ θά ἀντλήσουμε συμπεράσματα γιά τό τί μπορεῖ καί τί δέν μπορεῖ νά γίνει καί ἴσως νά βοηθήσουμε νά διαλυθοῦν κάποιες ψευδαισθήσεις. Τό Διεθνές Δικαστήριο τῆς Χάγης ἀπέρριψε ἀπεριφράστως τήν πρόταση λήψεως «προσωρινῶν μέτρων» (Σεπτέμβριος 1976) καί τό 1978 ἀποφάνθηκε ὅτι εἶναι ἀναρμόδιο γιά τήν ἐκδίκαση τῆς διαφορᾶς, ὑποστηρίζοντας ὅτι αὐτή εἶχε ἐξαιρεθεῖ ἀπό τήν δικαιοδοσία του ἀπό τήν ἴδια τήν Ἑλλάδα. Τώρα πῶς γίνεται μιά χώρα νά προσφεύγει σέ ἕνα διεθνές δικαιοδοτικό ὄργανο χωρίς νά ἀναγνωρίζει τήν δικαιοδοσία του, εἶναι ἕνα ἀπό τά μυστήρια τά ὁποῖα ἐμβριθεῖς γνῶστες τῆς νομικῆς ἐπιστήμης δέν θά μποροῦσαν νά ἐπιλύσουν.
Ἡ οὐσία, ὅμως, εἶναι ὅτι δέν μποροῦμε νά περιμένουμε ἀπό τήν Χάγη νά ἐπιδείξει πνεῦμα δικαιοσύνης στήν ἐτυμηγορία πού μπορεῖ νά ἐκδώσει ὅσον ἀφορᾶ στήν ὁριοθέτηση θαλασσίων ζωνῶν μεταξύ Ἑλλάδος καί Τουρκίας.
Ἕνα ἄλλο σημεῖο πού πρέπει νά κρατήσουμε, εἶναι ὅτι ἕναν μῆνα μετά τήν ἔξοδο τοῦ «Χόρα» στό Αἰγαῖο, εἶχε συγκληθεῖ καί τό Συμβούλιο Ἀσφαλείας τοῦ ΟΗΕ. Τώρα ἔχει ἤδη περάσει ἕνας μῆνας (9 Αὐγούστου μέ 9 Σεπτεμβρίου) καί ἀκόμη τό τέλος τῆς παρούσης κρίσεως δέν διαφαίνεται. Ἀπεναντίας, περιμένουμε ἐντός τῶν ἀμέσως προσεχῶν ἡμερῶν τήν ἔκδοση νέων τουρκικῶν Navtex, πού θά φέρουν τίς ἔρευνες τοῦ Ὀρούτς Ρεΐς στό κατώφλι μας. Ἀκριβῶς ἕξι μίλια καί ἕνα μέτρο ἀπό τό Καστελλόριζο. Ἡ ἐφημερίς «Γένη Σαφάκ» τό ἔχει προαναγγείλει. Βλέπουμε, λοιπόν, ποῦ ἀκριβῶς ὁδηγεῖ ἡ ἀνοχή στήν παραβίαση κυριαρχικῶν δικαιωμάτων. Γιά τούς Τούρκους, ἡ ἀπόστασις ἀπό τήν ἀμφισβήτηση τῆς ὑφαλοκρηπῖδος μέχρι τήν εὐθεῖα παραβίαση τῆς ἐθνικῆς κυριαρχίας τῆς χώρας μας εἶναι ἐλαχίστη. Καί θά τό δοῦμε στίς ἀμέσως ἑπόμενες ἡμέρες.
Στά χρόνια πού πέρασαν ἀπό τό 1976, εἴχαμε πολλές φορές τήν εὐκαιρία νά διαπιστώσουμε ὅτι ἡ τουρκική ἀπειλή γιά τήν ἐθνική μας κυριαρχία οὐδέποτε ἀπεσύρθη. Μετασχηματίσθηκε, ἐπεκτάθηκε γιά νά φθάνει σήμερα καί στήν Ἀνατολική Μεσόγειο, ἀλλά εἶναι πάντα ἐδῶ. Καί ἕνας μόνον τρόπος ὑπάρχει γιά τήν ἀποτροπή της. Ἡ ἐπίδειξις ἰσχύος. Αὐτό τό εἴδαμε στήν δεύτερη μείζονα κρίση μετά τό 1974, τόν Μάρτιο τοῦ 1987. Τό γνωστό μας «Χόρα», μετονομασθέν σέ «Σισμίκ 1», ξαναβγῆκε στό Αἰγαῖο. Ἡ δυναμική ἀντιμετώπισίς του, μέ τόν Στόλο μας νά βγαίνει «πάση δυνάμει» καί νά λαμβάνει θέσεις μάχης, ἀπέτρεψε τά χειρότερα. Τότε δέν βγῆκαν τά πλοῖα μας νά παρακολουθήσουν τίς κινήσεις τοῦ «Σισμίκ». Ἔλαβαν θέσεις τέτοιες, ἀπό τίς ὁποῖες θά ἔπλητταν καθοριστικά τά τουρκικά πολεμικά ἄν ἔβγαιναν. Ταυτοχρόνως, πολιτικές καί διπλωματικές κινήσεις ἀνεδείκνυαν ἀποφασιστικότητα γιά νά φθάσουμε μέχρι τό τέλος. Γιά τούς Τούρκους, ἡ ἔκβασις ἦταν ἕνα σόκ. «Μαζεύτηκαν» καί δέν ἐπέστρεψαν, παρά στά Ἴμια, ὅμως μέ μιάν ἄλλη ἀφορμή καί μέ ἕνα ἄλλο σχέδιο. Πλέον οἱ στόχοι τους ἦταν πιό ξεκάθαροι. Δέν μιλοῦσαν γιά ὁριοθετήσεις.
Στό λεξιλόγιο τῶν ἑλληνο-τουρκικῶν σχέσεων μπῆκε ἡ ἔκφρασις «γκρίζες ζῶνες». Κάτι πού μέ τήν ἀνοχή μας, ὑπάρχει σήμερα. Τά ἐρευνητικά σκάφη –μέ τά χρόνια προστέθηκαν τό «Πιρί Ρεΐς» τό «Ὀρούτς Ρεΐς», τό «Μπάρμπαρος» καί τό «Φατίχ»– εἶναι ὄργανα ἀναπτύξεως τουρκικῆς ἐπιρροῆς στήν θάλασσα. Στήν τελευταία φάση –καί σέ ἀντίθεση μέ ὅ,τι ἔγινε τό 1987– ἐπιδεικνύουμε ἀνοχή. Ναί μέν τά πληρώματα τοῦ Στόλου ὀργώνουν τίς ἑλληνικές θάλασσες, διασφαλίζοντας τήν κυριαρχία μας, ἀλλά ἡ χώρα δέν προβαίνει σέ ἐπιδείξεις ἀποφασιστικότητος, πού θά ἀποθαρρύνουν τήν Τουρκία. Ἀπεναντίας, ἀνεχόμαστε ἀκόμη καί φωνές πού συνιστοῦν τόν «κατευνασμό», νά πᾶμε δηλαδή πέρα καί ἀπό τήν ἀνοχή ἀκόμη. Προφανῶς, ὅσοι τά ὑποστηρίζουν αὐτά, δέν ἔκαναν ποτέ τόν κόπο νά κοιτάξουν τά διδάγματα πού ἔχουμε ἀποκομίσει ἀπό τό πρόσφατο παρελθόν.
Ἄλλες φωνές ἐπικαλοῦνται νομικίστικες λεπτομέρειες γιά νά μᾶς ποῦν ἄν κάνουν ἤ δέν κάνουν οἱ Τοῦρκοι ἔρευνες. Ἄν ἀγγίζουν ἤ ὄχι τόν βυθό, γιά νά ποῦμε ὅτι παραβιάζουν ὑφαλοκρηπῖδα. Ὅλα αὐτά δίδουν στήν Τουρκία λάθος μήνυμα. Ὅτι τήν στιγμή πού τά πληρώματά μας καταβάλλουν ὑπεράνθρωπες προσπάθειες στό Αἰγαῖο, κάποιοι στήν Ἀθήνα ἀναζητοῦν τρόπους νά αἰτιολογήσουν τήν ἀποφυγή δυναμικῶν λύσεων. Αὐτῶν δηλαδή τῶν ἐξελίξεων τίς ὁποῖες φοβᾶται ἡ Τουρκία. Μόνο ἀποφασιστικότητα δέν δείχνει αὐτό. Ἄν, ἀπό τήν ἄλλη, κάποιοι νομίζουν ὅτι ἐνέργειες ὅπως ἡ προσφυγή τῶν εὐρωβουλευτῶν μας στήν ΕΕ κατά τοῦ γενικοῦ γραμματέως τοῦ ΝΑΤΟ μπορεῖ νά ἔχουν ἀπήχηση ἀπατῶνται. Τήν ἀποφασιστικότητα πρέπει νά τήν δείξει ἡ ἑλληνική Κυβέρνησις. Οὔτε ἡ ΕΕ οὔτε τό ΝΑΤΟ θά μᾶς σώσουν.
