Ο ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΣ λόγος τοῦ Προκόπη Παυλόπουλου ὡς μέλους τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν ἔβριθε μηνυμάτων γιά τήν πολιτική καί ὄχι μόνο ἐπικαιρότητα. Ὡς πρός τόν ρόλο μάλιστα τοῦ ἀνωτάτου πνευματικοῦ ἱδρύματος τῆς χώρας, ἐτόνισε ὅτι ἡ Ἀκαδημία πρέπει νά ἀποκτήσει δημόσιο λόγο.
Παρόντες στήν ἐκδήλωση ἦσαν ἐλάχιστοι πολιτικοί, δηλαδή μόνο ἐκεῖνοι πού ἤθελε νά ἔχει στό ἀκροατήριό του στήν ἱστορική αὐτή ὁμιλία του. Ἐκτός ἀπό τόν πρώην Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλῆ πού δέν παρευρέθη λόγῳ ἀνειλημμένης ὑποχρεώσεως, ἐκεῖ ἦσαν οἱ ὑπουργοί Ἐξωτερικῶν Νῖκος Δένδιας, Ἀμύνης Νῖκος Παναγιωτόπουλος, Παιδείας Νίκη Κεραμέως, ὁ ὑφυπουργός Ἄγγελος Συρίγος, ὁ ἀντιπρόεδρος τῆς Βουλῆς Νικήτας Κακλαμάνης, ἀλλά καί οἱ βουλευτές Ὄλγα Κεφαλογιάννη, Θοδωρῆς Ρουσόπουλος καί Κωνσταντῖνος Τζαβάρας. Παροῦσα ἐπίσης ἡ ἡγεσία τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων μέ τόν Ἀρχηγό ΓΕΕΘΑ καί τούς Ἀρχηγούς τῶν τριῶν Κλάδων, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν κ.κ. Ἱερώνυμος, ἀλλά καί οἱ Μητροπολῖτες Μεσογαίας Νικόλαος, Μεσσηνίας Χρυσόστομος, Φθιώτιδος Συμεών, Περιστερίου Γρηγόριος. Ἀπό τήν ἀρχή μίλησε γιά τήν κρίση τῆς Δημοκρατίας. «Ζοῦμε μιά ἐποχή βαθιᾶς κρίσης τῆς Ἀντιπροσωπευτικῆς Δημοκρατίας, ὄχι μόνο στήν Ἑλλάδα ἀλλά καί στό πλαίσιο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ὀφείλουμε, ἰδίως δέ ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, νά ὑπερασπιζόμαστε τούς βασικούς πυλῶνες τῆς Ἀντιπροσωπευτικῆς Δημοκρατίας, ἤτοι κυρίως τό Κράτος Δικαίου, τά Θεμελιώδη Δικαιώματα τοῦ Ἀνθρώπου, τό Κοινωνικό Κράτος Δικαίου καί τήν Κοινωνική Δικαιοσύνη.» εἶπε ὁ τέως Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας.
Ἐν συνεχείᾳ ὁμίλησε γιά τόν ρόλο πού πρέπει νά ἔχει ἡ Ἀκαδημία στήν σημερινή ἐποχή. Σέ αὐτούς τούς χαλεπούς καιρούς στόν Τόπο μας ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, ὡς τό Ἀνώτατο Ἐκπαιδευτικό Ἵδρυμα τῆς Χώρας μέ συνταγματική κατοχύρωση, πρέπει νά ἔχει δημόσιο λόγο. Ὄχι κομματικό οὔτε κἄν πολιτικό λόγο μέ τήν στενή τοῦ ὅρου ἔννοια. Πρέπει νά ἔχει δημόσιο λόγο, μέ τήν ἔννοια τοῦ λόγου πού ὑπερασπίζεται τήν Δημοκρατία καί τά Δικαιώματα τοῦ Ἀνθρώπου. Σέ αὐτό τό πλαίσιο πρέπει νά ὑπερασπίζεται καί τό Σύνταγμα «ὅκωσπερ τείχεος» κατά τόν Ἡράκλειτο. Καί σέ αὐτή τήν ἀποστολή της ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν πρέπει νά ἔχει πάντα κατά νοῦ τόν στίχο τοῦ Ἀνδρέα Κάλβου ἀπό τήν «Ὠδή εἰς Σάμον»: «Θέλει ἀρετήν καί τόλμην ἡ Ἐλευθερία».
Τό ἑπόμενο θέμα πού ἔθιξε ἦταν ἡ ἀστική εὐθύνη τοῦ Κράτους. «Ἡ ἀστική εὐθύνη τοῦ Κράτους εἶναι ἀνάχωμα ὑπέρ τῶν ἀδικουμένων ἀπό τήν κρατική αὐθαιρεσία. Γι’ αὐτό καί δέν νοεῖται κατά τό Σύνταγμα περιορισμός της μέ ἀντισυνταγματικά ἐπιχειρήματα. Ὅπως εἶναι π.χ. ἐπιχειρήματα σχετικά μέ τήν “ἀποσυμφόρηση” τῶν δικαστηρίων κατά τήν ἄσκηση τοῦ δικαιοδοτικοῦ τους ἔργου, καθώς καί ἡ, δῆθεν, ἀποφυγή τῆς ὑπέρμετρης δημοσιονομικῆς ἐπιβάρυνσης τοῦ Κράτους. Εἰδικῶς δέ τό τελευταῖο αὐτό ἐπιχείρημα εἶναι τόσο περισσότερο ἀπορριπτέο στήν προκείμενη περίπτωση, ὅσο στηρίζεται σ’ ἕνα εἶδος ἀνεπίτρεπτης ἀναγωγῆς τοῦ δημοσιονομικοῦ συμφέροντος σέ γνήσιο δημόσιο συμφέρον, ὅπως, δυστυχῶς, ἔγινε δεκτό στό πλαίσιο τῆς νομολογίας τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας (βλ. ἰδίως ΣτΕ [Ὁλ.] 668/2012) κατά τήν διάρκεια τῆς «μνημονιακῆς» περιόδου, ὅταν «ἄνωθεν» ἐπεβλήθη στή Χώρα μας ἡ ἄνευ ἑτέρου ἐπίτευξη ἐξαιρετικά ἐπαχθῶν γιά τήν κοινωνία τῶν πολιτῶν δημοσιονομικῶν στόχων. Καί τοῦτο, διότι κατά τήν νομική του ὑπόσταση τό δημοσιονομικό συμφέρον τοῦ Κράτους ταυτίζεται, κατά τό μέγιστο μέρος του, μέ τό ἀμιγῶς ταμειακό του συμφέρον. Δηλαδή μέ συμφέρον, τό ὁποῖο συνίσταται στήν ὠφέλεια πού προκύπτει μέσῳ τῆς εἴσπραξης χρημάτων ἀπό τούς ἑκάστοτε νομοθετημένους πόρους. Ἑπομένως ὠφέλεια, ἡ ὁποία δέν εἶναι θεσμικῶς σέ θέση ν’ ἀποτελέσει, ἀπό μόνη της, τόν πυρῆνα κανονιστικῶς γνήσιου δημόσιου συμφέροντος. Στήν ὡς ἄνω ἐπιχειρηματολογία πρέπει νά προστεθεῖ, καταληκτικῶς, καί τοῦτο: Κάθε ἀποδοχή τῆς ἀναγωγῆς τοῦ δημοσιονομικοῦ δημόσιου συμφέροντος σέ κανονιστικῶς γνήσιο δημόσιο συμφέρον ὑποδηλώνει, μάλιστα δέ ἀπροκαλύπτως, καί ἀποδοχή ἑνός εἴδους «ἐπικυριαρχίας» τοῦ «οἰκονομικοῦ» ἐπί τοῦ «θεσμικοῦ», ὑπό τήν ἐπιρροή οἰκονομικῶν κανόνων ἀπροσδιόριστης προέλευσης καί ἀνύπαρκτης δημοκρατικῆς νομιμοποίησης. Γεγονός τό ὁποῖο προσβάλλει εὐθέως θεμελιώδεις συντεταγμένες τῆς Δημοκρατικῆς Ἀρχῆς καί τοῦ Κράτους Δικαίου.
