ΣΤΙΣ 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, μία ἡμέρα μετά τήν ἀνακοίνωση τοῦ Κώστα Καραμανλῆ, ὅτι ἀποσύρεται ἀπό τά ψηφοδέλτια τῆς Νέας Δημοκρατίας, προσεκλήθην στήν ἐκπομπή τοῦ Γιώργου Παπαδάκη καί τῆς Μαρίας Ἀναστασοπούλου στόν ΑΝΤ1.
Ὅταν ἔφτασα στό studio Κappa, ρώτησα ποιοί πολιτικοί θά ἦταν στό πάννελ. Μέ ἐνημέρωσαν ὅτι θά ἔχουμε διάλογο μέ τόν Μάκη Βορίδη, τόν Εὐκλείδη Τσακαλῶτο καί τήν Σοφία Νικολάου, πρώην γενική γραμματέα Ἀντεγκληματικῆς Πολιτικῆς καί ὑποψήφια μέ τήν Νέα Δημοκρατία στόν νομό Εὐβοίας. Διάβασα, πρίν κατέβω στό στούντιο, ὁλόκληρο τό πόρισμα τοῦ ΣΔΟΕ πού ἀφοροῦσε τήν κυρία Νικολάου, γιά νά εἶμαι πλήρως ἐνήμερος.
Ἔξω ἀπό αὐτό συνάντησα τήν ὑποψήφια τῆς Νέας Δημοκρατίας, ἡ ὁποία συνοδευόταν ἀπό τόν σύζυγό της (πολύ τό ἐκτίμησα αὐτό) Κωνσταντῖνο Δαυλό, συνάδελφο δημοσιογράφο. Ἦταν συνεσταλμένη. Πιάσαμε συζήτηση γιά τήν ὑπόθεσή της. Μέ ρώτησε ποιά εἶναι ἡ γνώμη μου. Ἦταν ἡ ἐποχή πού ὁ Σύριζα καί ἡ ἐφημερίδα Documento εἶχαν ἐξαπολύσει ἐπίθεση ἐναντίον της, μέ ἀφορμή τό γεγονός ὅτι ἐπίσημο πόρισμα τοῦ ΣΔΟΕ τῆς καταλογίζει εὐθῦνες γιά ἀπ’ εὐθείας θέσεις ὕψους 2 ἑκατομμυρίων εὐρώ στήν πανδημία. Τῆς εἶπα ξεκάθαρα ὅτι στήν θέση της ἀντί νά δίνω μία μάχη ὀπισθοφυλακῆς σέ τηλεοπτικούς σταθμούς γιά νά ὑπερασπίσω τήν ὑποψηφιότητά μου μετά ἀπό ἕνα τέτοιο ἐπίσημο κείμενο, θά ἦταν προτιμώτερο νά λάβω τήν ἀπόφαση νά ἀποσυρθῶ. Τῆς ἐξήγησα πώς γνωρίζω ὅτι δέν ἀποφάσιζε μόνη της καί ὅτι ἀσκοῦσε κεντρική κυβερνητική πολιτική στόν τομέα τῶν ἀπ’ εὐθείας ἀναθέσεων.
Χαμογέλασε γιατί συνεννοηθήκαμε. Τῆς ἐξήγησα ὅμως καί κάτι ἀκόμα: ὅτι ὅποιος γνωρίζει στοιχειωδῶς τόν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ξέρει ὅτι καλύπτει τούς συνεργάτες του, ἀλλά, ἄν τυχόν διαπιστώσει ὅτι ἡ πολιτική ζημιά φτάνει στήν δική του αὐλή, τότε δέν διστάζει νά τούς θυσιάσει, ἔστω καί ἀδίκως. Ἀκόμη κι ἄν πρόκειται γιά τόν ἀνιψιό του Γρηγόρη Δημητριάδη.
Ὡς γνωστόν, ὁ Πρωθυπουργός δέν φταίει γιά …τίποτε. Μόνον οἱ ἄλλοι. Ὅποιος τό γνωρίζει λοιπόν αὐτό, ἀντί νά περιμένει νά τόν θυσιάσουν, ἀποσύρεται οἰκειοθελῶς καί ἀξιοπρεπῶς. Δέν εἶμαι βέβαιος ὅτι τῆς ἄρεσε ἡ ἀπάντησή μου, ἀλλά ἐπειδή ἀπό κοντά ἡ κυρία Νικολάου ἦταν πιό συμπαθής ἀπ’ ὅσο εἶναι ἀπό μακριά (τό μόνο ἔγκλημα πού διέκρινα στό βλέμμα της ἦταν ἡ …φιλοδοξία), ἀποφάσισα νά τῆς πῶ τήν ἀλήθεια.
Οἱ πρίγκηπες, γενικῶς, δέν ἐπιτρέπουν σέ κανέναν νά τούς πιέζει. Οἱ πρίγκηπες δέν θεωροῦν ὅτι ἔχουν ὑποχρέωση σέ κανέναν πού ἔλαβε ἀποφάσεις στό ὅριο τοῦ νόμου καί πέρα ἀπό αὐτόν γιά χάρη τους. Πόσῳ μᾶλλον, δέν ἐπιτρέπουν σέ κανέναν νά σκέφτεται ὅτι μπορεῖ νά τούς κρατᾶ. Ἀκόμα κι ἄν τυχόν ἔχει τά στοιχεῖα γιά νά τούς κρατᾶ. Οἱ κοινοί θνητοί εἶναι ἀναλώσιμοι στήν πολιτική. Αὐτά πού συγχωροῦνται στούς πρίγκηπες, δέν συγχωροῦνται σέ μιά δικηγόρο ἀπό τήν Χαλκίδα.
Μπήκαμε στό στούντιο χωρίς νά ἔχω ἄγριες διαθέσεις ἀπέναντι στήν κυρία Νικολάου. Ὡστόσο, ὁ χλευαστικός τρόπος μέ τόν ὁποῖο μιλοῦσε γιά ἕνα δημόσιο ἔγγραφο πού ἔφερε τό ἐθνόσημο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, ἦταν μᾶλλον ἐνοχλητικός. Τήν ρώτησα μέ βάση τά στοιχεῖα πού ἀναφέρει τό πόρισμα τοῦ ΣΔΟΕ ἄν πράγματι ἀγόραζε μάσκες γιά τίς φυλακές σέ τιμές ὑψηλότερες ἀπό αὐτές πού ἀγόραζε γιά τό προσωπικό του τό Ἀρχηγεῖο τῆς Ἑλληνικῆς Ἀστυνομίας. Τό παραδέχτηκε, ἀλλά τό ἀπέδωσε στίς …χρηματιστηριακές τιμές. Καί ἐπιτέθηκε στούς ὑπαλλήλους τοῦ ΣΔΟΕ.
Κάποια στιγμή τήν ρώτησα ἄν θά σκεφτόταν νά ἀποσύρει τήν ὑποψηφιότητά της σέ περίπτωση πού ἀντιλαμβανόταν ὅτι ἔκανε κακό στήν Νέα Δημοκρατία. Μοῦ ἀπάντησε ὅτι μᾶλλον ἐγώ σκέφτομαι ὅτι ἡ παρουσία της στά ψηφοδέλτια κάνει κακό στήν Νέα Δημοκρατία. Ἐπέμεινα ὑπενθυμίζοντάς της ὅτι ἡ δική μου ἡ ἄποψη δέν ἔχει καμμία ἀξία, ἡ ἀπάντησή της ἔχει. «Μόνο ἄν μοῦ τό ζητήσει ὁ Πρωθυπουργός» ἦταν τό σχόλιό της. Ἤξερε τί ἔλεγε, ἀλλά ὁ ὑπολογισμός της ἦταν κακός. «Μοῦ κάνετε ἀντιπολίτευση, ἔ;» μοῦ εἶπε χαμογελαστή μόλις πήγαμε σέ διάλειμμα.
Μετά τήν συνέντευξή της καί γιά ἀρκετές μέρες ἡ ἐπίσημη Νέα Δημοκρατία, μέ ἀνακοίνωση τοῦ γραφείου Τύπου, στήριζε τήν κυρία Νικολάου. Τό περασμένο Σάββατο, ἀμέσως μετά τό δυστύχημα τῶν Τεμπῶν καί τίς δραματικές ἐκλογικές συνέπειες πού ἔχει στήν ἐπιρροή τῆς Νέας Δημοκρατίας, κορυφαῖο στέλεχος τοῦ κόμματος ἐπικοινώνησε μέ τήν κυρία Νικολάου καί τῆς ἐξήγησε ὅτι τίθεται ἐκτός ψηφοδελτίων. Δέν μοῦ ἀρέσει νά εἶμαι μάντης κακῶν, προτιμῶ νά εἶμαι κακός μάντης. Ἀλλά μετά 30 χρόνια ρεπορτάζ στό πολιτικό σφαγεῖο τῶν Ἀθηνῶν καί ἔχοντας τίς στοιχειώδεις γνώσεις γιά τήν μενταλιτέ τῶν προσώπων –στήν προκειμένη περίπτωση τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη, δέν εἶχα καμμία ἀμφιβολία γιά τό τί θά συνέβαινε στό τέλος τῆς διαδρομῆς. Ἡ κυρία Νικολάου εἶναι ἡ τρίτη ὑποψήφια στήν σειρά μετά τόν κύριο Πάτση καί τόν κύριο Χειμάρα, ἡ ὁποία δέν θά περιληφθεῖ στά ψηφοδέλτια τῆς Νέας Δημοκρατίας. Ἡ περίπτωσή της διαφέρει ἀπό τούς δύο βουλευτές τῆς Νέας Δημοκρατίας, καθώς ἀποτελεῖ ἀντιπροσωπευτικό δεῖγμα τοῦ κρατικοῦ ἀξιωματούχου πού ὑπηρετεῖ τήν Νέα Δημοκρατία σέ στρατηγικές θέσεις, λαμβάνει δύσκολες ἀποφάσεις μέ κεντρική καθοδήγηση, ἀλλά στήν πρώτη στραβή ἀδειάζεται.
Ὅσο ὑπογράφεις, εἶσαι καλός, ἀλλά μόλις ἀρχίσουν οἱ ἀποκαλύψεις, δέν σέ ξέρουν, δέν σέ εἶδαν. Αὐτή εἶναι ἡ πολιτική. Τό σχόλιο θά μποροῦσε νά σταματᾶ ἐδῶ, ἀλλά, ὅπως σημείωσα, ἡ κυρία Νικολάου εἶναι ἕνα αὐθεντικό παράδειγμα τῆς μεθόδου τῆς διακυβέρνησης τῆς Νέας Δημοκρατίας. Σχεδόν σέ ὅλα τά ὑπουργεῖα –μέ ἐξαίρεση δύο, τρία– τήν ἐξουσία τήν ἀσκοῦσαν τά προηγούμενα τέσσερα χρόνια ὄχι οἱ διακοσμητικοί ὑπουργοί ἀλλά οἱ ὑφυπουργοί καί οἱ γενικοί γραμματεῖς, ἐμπιστοσύνης τοῦ Μεγάρου Μαξίμου. Ὅλη ἡ πολιτική ἀγορά ξέρει ποιός ἦταν ὁ πραγματικός ὑπουργός στό Ὑπουργεῖο Ὑγείας τά τελευταῖα χρόνια. Ὁ ὑφυπουργός. Ὅλη ἡ ἀγορά ξέρει ποιός ἦταν ὁ πραγματικός ὑπουργός Δημόσιας Τάξης. Ὁ ὑφυπουργός καί ἡ γενική γραμματέας Ἀντεγκληματικῆς Πολιτικῆς. Ὅλη ἡ ἀγορά ξέρει μέ ποιό πρόσωπο ἔπρεπε νά συνομιλεῖ στό Ὑπουργεῖο Μεταφορῶν γιά τίς μεγάλες συμβάσεις. Μέ τόν πανίσχυρο ὑφυπουργό. Τά παραδείγματα εἶναι ἐνδεικτικά, καί δέν ἀφοροῦν τά πρόσωπα, διότι τό πρόβλημα δέν εἶναι τά πρόσωπα ἀλλά οἱ νοοτροπίες.
Τό μοντέλο διακυβέρνησης τῆς προηγούμενης τετραετίας ἦταν ἀκριβῶς αὐτό: ὅλες τίς ἀποφάσεις μέ μεγάλο οἰκονομικό ἀντικείμενο τίς ἔτρεχαν ὑφυπουργοί καί γενικοί γραμματεῖς, μέ τούς ὑπουργούς νά παρακολουθοῦν, παρέχοντας διά τῆς παρουσίας τους, ἁπλῶς πολιτική κάλυψη. Καί ὅταν κάτι στράβωνε, ὅπως μέ τόν διαγωνισμό γιά τίς ταυτότητες, ἔσπευδε μετά τό Μαξίμου νά τόν ἀκυρώσει, γιά νά μήν ἐκτεθοῦν ὅσοι κρύβονταν πίσω ἀπό τίς παρασκηνιακές διεργασίες.
Στήν πραγματικότητα, στό πρόσωπο τῆς κυρίας Νικολάου καί τῆς κάθε κυρίας Νικολάου, τά ὁποῖα ἦταν ἁπλά ἐκτελεστικά πρόσωπα (καί γι’ αὐτό δικαιολογημένα νοιώθει πικρία ἡ γενική γραμματέας Ἀντεγκληματικῆς Πολιτικῆς πού ἔμεινε ἀκάλυπτη ἀπό τό Μαξίμου), ἀπεικονίζεται ἡ ἀπαράδεκτη λειτουργία τοῦ ἐπιτελικοῦ κράτους ὅπως τήν ἀντιλαμβάνεται ἡ παροῦσα κυβέρνηση. Τό ἱερό πρόσωπο τοῦ ὑπουργοῦ τό ὁποῖο ἀποτελεῖ μέ βάση τό Σύνταγμα κεντρικό παράγοντα στήν διαχείριση τῆς ἐξουσίας ἀκυρωνόταν μέ τήν συναίνεσή του. Οἱ ἐξουσίες μεταβιβάζονταν σέ πρόσωπα μή ἐκλεγμένα καί μή ἔχοντας τήν δημοκρατική νομιμοποίηση, τά ὁποῖα μέ τήν σειρά τους ἔκαναν ὅ,τι ἔπρεπε, μέ τήν πεποίθηση ὅτι διαθέτουν ἰσχυρή πολιτική κάλυψη. Καί κάθε φορά πού τά πράγματα στράβωναν, τό Μαξίμου ἔχει τό manual τῆς ἐξουσίας. Χρεώνει σέ φυσικά πρόσωπα τό κόστος (Νικολάου, Κοντολέων, στελέχη τοῦ ΟΣΕ), χρεώνει σέ πολιτικά πρόσωπα τήν ἀντικειμενική πολιτική εὐθύνη (Δημητριάδης – Καραμανλῆς) καί παριστάνει τόν οὐδέτερο διαιτητή πού ἐπιλύει τίς διαφορές χωρίς κἄν νά ἔχει καμμία εὐθύνη γιά τίς παρανομίες πού ἐντοπίζουν ἀνεξάρτητες ἀρχές καί οἰκονομικά σώματα.
Εἶχα προειδοποιήσει ἀπό τό 2019 ὅτι κάποια στιγμή αὐτό τό μοντέλο λειτουργίας πού βασιζόταν στήν εὐθεῖα γραμμή μεταξύ Μεγάρου Μαξίμου καί ὑφυπουργῶν – γενικῶν γραμματέων στά ὑπουργεῖα, θά σκάσει. Εἶναι βέβαιον ὅτι οἱ θιγόμενοι λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν καί ἄλλες παραμέτρους, δέν πρόκειται νά μιλήσουν καί νά ποῦν ἀπό ποῦ λάμβαναν τίς ἐντολές. Τό μοντέλο ἔσκασε ὅμως. Ὅ,τι καί νά κάνουν, δέν γίνεται στό μέλλον νά κυβερνᾶται μέ αὐτόν τόν τρόπο ἡ Ἑλλάς. Καί ἐπειδή διαβάζω στόν κυριακάτικο Τύπο πανομοιότυπα σχόλια γιά τήν ἀκυβερνησία πού θά φέρει ἡ τυχόν ἀντισυστημική ψῆφος στίς ἐκλογές, ἕνα ἔχω νά ἐπισημάνω. Ἀκυβερνησία ἦταν αὐτό πού συνέβαινε στά ὑπουργεῖα τά τελευταῖα τέσσερα χρόνια. Ὅπου ὁ ἑκάστοτε ὑπουργός δέν ἦταν ὁ Κυβερνήτης του.
