Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 29 Μαρτίου 1924
Καί τό ἔνστικτο τῆς μητρότητος ἐξελίσσεται. Καί ὡρισμένως, ἐξελίσσεται κατά περιεργότατον τρόπον. Εἴδατε τί συνέβη προχθές εἰς τό «χλοερόν προάστειον». Μιά μαμή τοῦ προαστείου ἐδέχθη αἰφνιδίως τήν ἐπίσκεψιν ἐπιτόκου γυναικός. Κάποιος ἄνθρωπος ἐβιάζετο νά φθάσῃ εἰς τόν κόσμον. Ἡ μαμή ἐδέχθη, ὅπως εἶχε καθῆκον, τήν ἐπίτοκον, τῆς προσέφερεν ἐπειγόντως τάς βοηθείας της καί σέ λιγάκι ὁ βιαστικός μικρός ταξειδιώτης ἀπεβιβάζετο εἰς τόν ὡραῖον αὐτόν κόσμον.
Τί ἦτο φυσικόν νά ἐπακολουθήσῃ: Νά παραμείνῃ ἡ λεχώ, περιθαλπομένη, μαζῆ μέ τό νεογέννητον, εἰς τό σπίτι τῆς φιλοξένου μαμῆς, μέχρις ὅτου ἡ κατάστασίς της τῆς ἐπιτρέψῃ νά ἐπανέλθῃ εἰς τά ἴδια. Εἰς τάς ἡμέρας ὅμως δέν συμβαίνουν ἐκεῖνα, ποῦ εἶνε φυσικόν νά συμβοῦν. Ἡ μαμή, ἀφοῦ συνεπλήρωσε τάς περιποιήσεις της πρός τήν αἰφνιδίαν λεχώ καί τό νεογέννητον, ἐβγῆκεν ἀπό τό σπίτι της διά κἄποιαν ἐργασίαν, χωρίς ν’ ἀποχαιρετήσῃ τήν πελάτισσά της. Καί ὅμως, ἔπρεπε νά τήν εἶχεν ἀποχαιρετήσει. Διότι, ὅταν ξαναῆλθε, δέν τήν εὕρηκε πλέον. Εὕρηκε μόνον τό νεογέννητον.
Ἡ καλή μητέρα –ἡ ὁποία περιγράφεται ὡς κυρία λαμπροῦ ἐξωτερικοῦ καί λαμπροτέρων τρόπων– εἶχεν εἰσέλθει ἁπλούστατα εἰς τό σπίτι τῆς μαμῆς ὅπως θά εἰσήρχετο εἰς τό γουῶτερ κλόζετ τοῦ ἰδικοῦ της. Καί, ἀφοῦ ἀνεκουφίσθη, ἀνεχώρησε, χωρίς νά περιμένῃ, βέβαια νά «σαραντίσῃ» ἐπέβη ἑνός αὐτοκινήτου, ποῦ τήν ἐπερίμενεν εἰς μικράν ἀπόστασιν μαζῆ μέ τόν συνοδόν της καί, κατά πᾶσαν πιθανότητα, πατέρα τοῦ τέκνου της, καί ἀπῆλθαν ἀμφότεροι, ὅπως ἦλθαν. Ἡ μαμή εἶχε πληρωθῇ εἰς εἶδος. Ἀντί τοῦ σχετικοῦ φακέλλου μέ τά χαρτονομίσματα, ἡ πελάτις της τῆς εἶχεν ἀφήσῃ τόν καρπόν τῆς κοιλίας της, ἐντελῶς ἄχρηστον, φαίνεται, διά τήν ἰδίαν. Δυστυχῶς, ἕνας ἀπαργανωμένος ἄνθρωπος εἰς τάς ἡμέρας μας δέν ἀποτελεῖ κανενός εἴδους πληρωμήν. Εἶνε δῶρον ἐντελῶς ἀγύρευτον. Τί ἔπρεπε νά κάμῃ ἡ φτωχή γυναῖκα; Ἔκαμεν ὅ,τι θά ἔκαμε κάθε χριστιανός εἰς τήν θέσιν της. Ἐπῆρε τό βρέφος καί τό μετέφερεν εἰς τήν βρεφοδόχον τοῦ γνωστοῦ ἀσύλου τῆς ὁδοῦ Πειραιῶς, ὅπου καί τό ἄφηκε, διά νά τοῦ ἐξασφαλίσῃ τοὐλάχιστον μίαν χριστιανικήν κηδείαν.
Αὐτή εἶνε ἡ ἐξέλιξις τοῦ ἐνστίκτου τῆς μητρότητος εἰς τάς ἡμέρας μας. Καί οἱ ποιηταί πρέπει νά λάβουν ὑπό σημείωσιν τό πρᾶγμα, διά νά μή φαίνωνται τόσον φρικτά καθυστερημένοι εἰς τούς στίχους των καί τόσον ξένοι πρός τήν ἐποχήν του. Τό ἐξελιχθέν ἔνστικτον ἀνεκάλυψε νέας ὁδούς, ἐπί τῶν ὁποίων βαδίζει: Τήν ὁδόν τοῦ πηγαδιοῦ, τήν ὁδόν τοῦ πεζοδρομίου, τήν ὁδόν τῆς βρεφοδόχου καί τήν ὁδόν τῆς μαμῆς, πρός τήν ὁποίαν παραδίδει τήν ζωήν, ποῦ ἐτάχθη νά φρουρῇ εἰς ὅλα τά στάδια τῆς ἐμβρυϊκῆς της ἀναπτύξεως, καί πέραν αὐτῆς, ὅπως συνέβη εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ χλοεροῦ προαστείου. Τό ποιητικόν αὐτό ἔνστικτον, εἰς τήν ἀρχικήν του μορφήν πολύ συντόμως θά πρέπει νά τό ἀναζητοῦμεν μόνον εἰς τά ζῶα, τά ὁποῖα ἀγνοοῦν, ὡς γνωστόν, τήν μαμήν καί τάς ἑκουσίας ἤ ἀκουσίας ὑπηρεσίας της. Τό βέβαιον εἶνε, ὅτι ἡ ποιητικότης τοῦ περιφήμου αὐτοῦ ἐνστίκτου ἀρχίζει νά ἀμφισβητῆται καί εἰς τά ζῶα. Κἄποιος σοφός βιολόγος ὑποστηρίζει, ὅτι ἡ ἀφοσίωσις τῶν τετραπόδων μητέρων πρός τά τέκνα των ἔχει ἐντελῶς ἐγωιστικά ἐλατήρια. Τά ἀγαποῦν, ἐφ’ ὅσον τάς ἀπαλλάσσουν ἀπό τήν ἐνόχλησιν τοῦ συσσωρευμένου εἰς τά στήθη των γάλακτος. Ὅταν ἡ ὑπηρεσία αὐτή τῶν τέκνων των ἀρχίζει νά τούς γίνεται περιττή, τά ἐγκαταλείπουν.
Πρόκειται, δηλαδή, περί μιᾶς σοφῆς προνοίας τῆς Φύσεως, ἡ ὁποία, γνωρίζουσα τά πλάσματά της καλλίτερα ἀπό κάθε ἄλλον, δέν ἐμπιστεύεται τόσον εἰς τά αἰσθήματά των, ὅσον εἰς τάς ἀνάγκας των. Ἀλλά οὔτε τοῦ γάλακτος, λοιπόν, ἡ πίεσις, δέν εἶνε ἱκανή νά περιφρουρήσῃ τό ἔνστικτον τῆς μητρότητος εἰς τά στήθη τῶν ἀνθρωπίνων θηλειῶν; Ἔτσι φαίνεται. Καί ἀπόδειξις, ἡ παραμάννα, τήν ὁποίαν τά ζῶα ἀγνοοῦν ἐπίσης, ὅπως ἀγνοοῦν καί τήν μαμήν.
Ὁπωσδήποτε, τό ποιητικώτερον τῶν ἐνστίκτων φαίνεται, ὅτι ἀρχίζει νά πηγαίνῃ περίπατον.
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
