Ἐπιτρέψετε μου σήμερα νά ἐπανέλθω στό θέμα τῆς ἐπισκέψεώς μας στά Ψαρά…
… ὅπου τό Ἵδρυμα Μαρίας Τσάκου προσέφερε, διά τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ Ἱδρύματος καπτ. Παναγιώτη Τσάκου καί τοῦ προέδρου του Αὐθ. Μητρόπουλου, τό ὁμοίωμα τοῦ θρυλικοῦ θωρηκτοῦ «Γεώργιος Ἀβέρωφ», τό ὁποῖο ἀπελευθέρωσε τό ἱστορικό νησί, στόν Δῆμο Ψαρῶν.
Τό ὁμοίωμα παρέλαβε, σέ μία συγκινητική καί γεμάτη ἐθνική φόρτιση τελετή, ὁ δήμαρχος τοῦ νησιοῦ Κώστας Βρατσᾶνος. Ἐνδιαφέρον, ὅμως, ἔχει ἡ –πάντοτε καίρια– παρέμβασις τοῦ ναυάρχου τοῦ Π.Ν ἐ.ἀ. Κωνσταντίνου Καταγᾶ, λάτρη καί μύστη τοῦ Ὁμήρου καί ἄριστο γνώστη τῆς ναυτικῆς μας ἱστορίας, ὁ ὁποῖος διετέλεσε ἀρχηγός τοῦ Στόλου.
Ὁ ναύαρχος Καταγᾶς, λοιπόν, θύμισε ἕνα ἰδιαίτερα σημαντικό περιστατικό ἀπό τήν ἀπελευθέρωση τῶν Ψαρῶν ἀπό τόν «Ἀβέρωφ», τό ὁποῖο ἁλίευσε ἀπό τό βιβλίο «Στόλος τοῦ Αἰγαίου. Ἔργα καί Ἡμέραι» τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ ναυάρχου Δημ. Φωκᾶ. Παρατίθεται αὐτολεξεί:
«Ἀπό τῆς 19ης Ὀκτωβρίου, ὅταν εἶχε συντελεσθῇ ἡ κατάληψις τῆς Θάσου, τῆς Ἴμβρου καί τῆς Σαμοθράκης, τό Ὑπουργεῖον τῶν Ναυτικῶν ἐτηλεγράφει εἰς τόν ναύαρχον νά προβῇ καί εἰς τήν κατάληψιν τῶν Ψαρῶν. Ἡ κατάληψις τῆς “ὁλόμαυρης ράχης” δέν ἐπρόκειτο βέβαια νά ἔχῃ καμμιάν στρατηγικήν σημασίαν. Τήν ἐλευθέρωσίν της ὅμως ἐνέπνευσεν εἰς τήν Κυβέρνησιν αἴσθημα τιμῆς καί εὐλαβείας πρός τήν ἔνδοξον ἱστορίαν τῆς ἡρωικῆς μικρᾶς νήσου, τῆς ὁποίας οἱ ναυτικοί ἀγῶνες τοῦ Εἰκοσιένα καί ἡ μαρτυρική θυσία ἔγιναν θρῦλος καί ἔπος καί ἐνέπνευσαν εἰς τόν Ποιητήν τό ἀθάνατον ἐκεῖνο ἐπίγραμμα.
Καί μέ τήν διάθεσιν νά δοθῇ εἰς τήν ἀπελευθέρωσιν τῶν Ψαρῶν καί συμβολική σημασία, τό Ὑπουργεῖον διέτασσε νά ἀνατεθῇ ἡ κατάληψις εἰς τό νέον ἀνιχνευτικόν «Ἱέραξ», πού ἤρχετο εἰς συνάντησιν τοῦ στόλου διότι εἶχε κυβερνήτην Ψαριανόν, ἀπόγονον τῶν ἡρώων τῆς Μεγάλης Ἐπαναστάσεως, τόν ἀντιπλοίαρχον Ἀντώνιον Βρατσᾶνον.
Πράγματι, κατόπιν μικρᾶς ἀναβολῆς, ἕνεκα τῆς σφοδρᾶς κακοκαιρίας τῶν ἡμερῶν ἐκείνων, τήν 23ην Ὀκτωβρίου, ὁ «Ἱέραξ» κατέπλευσεν εἰς τά Ψαρά καί προέβη εἰ τήν κατάληψιν τῆς ἐνδόξου νησῖδος.
Ἡ πολεμόχαρη μοῖρα τοῦ ἡρωικοῦ βράχου δέν ἄφησε νά γίνῃ εἰρηνική καί ἀναίμακτος ἡ κατάληψις, ὅπως τῶν ἄλλων νήσων. Ἡ μικρά Τουρκική φρουρά παρετάχθη ἔξω τῆς οἰκίας τοῦ Μουδίρη καί οἱ Τοῦρκοι τῆς νήσου ἔλαβαν ἀπειλητικήν στάσιν ἀπέναντι τῶν Ἑλλήνων κατοίκων μόλις εἶδαν τόν «Ἱέρακα». Ἠναγκάσθη τότε ὁ ἀντιπλοίαρχος Βρατσᾶνος νά βάλῃ τρεῖς βολάς πυροβόλου κατά τῆς οἰκίας ὅπου ἡ Τουρκική φρουρά. Ἀπό μίαν ἐκ τῶν ὀβίδων αὐτῶν ἐφονεύθη ὁ τελευταῖος Μουδίρης τῆς νήσου καί τρεῖς στρατιῶται. Οἱ λοιποί διεσκορπίσθησαν καί τό μικρόν ἄγημα τοῦ «Ἱέρακος» προέβη εἰς τήν κατάληψιν. Μέ τήν λάμψιν τῶν πυροβολισμῶν αὐτῶν καί μέ ὀλίγον αἷμα ἔγραφεν ἡ Μοῖρα νά σφραγισθῇ ἡ ἐλευθερία τοῦ βράχου τοῦ Κανάρη, ἐπάνω εἰς τόν ὁποῖον ἡ Δόξα «θά μελετᾷ τά λαμπρά παλληκάρια» εἰς αἰῶνας αἰώνων…
Φυσικά, ὁ ναύαρχος Καταγᾶς εἶχε τούς λόγους του γιά τήν ἀνωτέρω παρέμβαση. Ὁ ἀντιπλοίαρχος τοῦ «Ἱέρακος» Ἀντώνιος Βρατσᾶνος εἶναι πρόγονος τοῦ σημερινοῦ δημάρχου Κώστα Βρατσάνου, ὁ ὁποῖος –τύχῃ ἀγαθῇ– παρέλαβε τό ὁμοίωμα τοῦ «Γ. Ἀβέρωφ» εἰς στάσιν προσοχῆς καί ψάλλων τόν Ἐθνικό μας Ὕμνο!
