«Ἔχεις κάποιον γιατρό γνωστό στό “Μεταξᾶ”;» μέ ρώτησε ὁ φίλος, τοῦ ὁποίου ἡ σύζυγος διεγνώσθη μέ (πρώιμο) καρκίνο στό στῆθος. Καί μοῦ θύμισε τόσα πολλά…
Μαθητής τοῦ Γυμνασίου ἀκόμη, βρέθηκα στά ἐγκαίνια τοῦ Ἀντικαρκινικοῦ, παρά θῖν’ ἁλός, συνοδεύοντας τόν ἰατρό πατέρα μου. Φίλος μας οἰκογενειακός, ὁ ἀείμνηστος γαστρεντερολόγος Ἰωάννης Χριστοδουλόπουλος, ἐκ τῶν πρωτεργατῶν τοῦ σπουδαίου αὐτοῦ ἱδρύματος. Πολλά χρόνια ἀργότερα, ὑπηρέτησα τό Ἵδρυμα ὡς ἀντιπρόεδρος.
Ἐπειδή στήν χώρα αὐτή ξεχνοῦμε γρήγορα, καλόν εἶναι νά θυμίσουμε ὅτι τό «Μεταξᾶ» ἱδρύθηκε μέ δωρεά, τό 1954, ἑκατό χιλιάδων χρυσῶν λιρῶν (ἀρχικῶς) τοῦ Ἀγγέλου Μεταξᾶ τῆς γνωστῆς οἰκογενείας πού θεωρεῖται πρωτοπόρος παγκοσμίως στήν ποτοποιία.
Περί τά τέλη τοῦ ’50, ὁμάδα νέων ἰατρῶν τοῦ Πειραιῶς ὁραματίσθηκε τήν δημιουργία ἑνός Ἀντικαρκινικοῦ Ἱδρύματος μέ σκοπό τήν πρόληψη καί καταπολέμηση τῶν νεοπλασματικῶν νοσημάτων.
Τό ὄνειρό τους ὑλοποίησε ὁ σπουδαῖος Ἄγγελος Μεταξᾶς, ὁ ὁποῖος μέ τίς ἰδιόγραφες διαθῆκες του ἀπό 2.11.1942 καί 15.04.1954, δώρισε ἕνα μεγάλο ποσό στήν μνήμη τῶν γονιῶν του, Σπύρου καί Δέσποινας, καί μέ τήν καθοδήγηση τοῦ Γεωργίου Κατσαφάδου, πολιτικοῦ ἀλλά καί μάχιμου ἰατροῦ χειρουργοῦ.
Γιά τίς ἀρχές λειτουργίας του οἱ θεμελιωτές συνεργάστηκαν μέ τόν Γεώργιο Παπανικολάου, ὁ ὁποῖος εἶχε πλούσια ἐμπειρία ἀπό ἀνάλογα ἱδρύματα στό ἐξωτερικό. Μάλιστα, ὁ ἴδιος αὐτοπροσώπως ἐπισκέφθηκε τά ἀρχικῶς ἐπιλεγέντα οἰκόπεδα καί συμβούλευσε νά ἐπιλεγεῖ τό προνομιακό ἀπό ἄποψη θέας οἰκόπεδο –στήν πρώην ἔπαυλη Σκουλούδη– ἐνῷ στήν συνέχεια καί γιά πολλά χρόνια διατηροῦσε πυκνή ἀλληλογραφία παρακολουθῶντας καί συμμετέχοντας στήν ἐξέλιξη τοῦ Νοσοκομείου. Τό 1967 ὁλοκληρώθηκαν οἱ βασικές ὑποδομές στό ὑπόγειο, ἐνῷ στό ἰσόγειο εἶχαν ἐγκατασταθεῖ οἱ Διοικητικές Ὑπηρεσίες καί στόν α΄ ὄροφο τά ἐξωτερικά ἰατρεῖα. Ὑπῆρχαν μόνο δεκατρία «θωρακισμένα» κρεβάτια γιά νοσηλεία τῶν ἀσθενῶν πού λάμβαναν ραδιοϊσότοπα.
Ὅταν ἄρχισε νά λειτουργεῖ, ὑπῆρχαν ἐννέα ἰατροί διευθυντές: οἱ χειρουργοί Ἀναξαγόρας Παπαϊωάννου καί Βύρων Λισσαῖος, ὁ Διονύσιος Ραζῆς, παθολόγος-ὀγκολόγος, ὁ Γεώργιος Παπαδημητρίου, γυναικολόγος, ὁ Δ. Βεβελογιάννης οὐρολόγος, ἡ Εἰρήνη Δρακοπούλου, κυτταρολόγος, ἡ Ἀγγελική Κατραούρα, μικροβιολόγος, ὁ Α. Χατζηβασιλείου, βιοχημικός καί ὁ Βασίλειος Σπυρόπουλος, ἀκτινολόγος/ἀκτινοθεραπευτής. Σύντομα ἐντάχθηκαν στό δυναμικό τοῦ ἱδρύματος ὁ θωρακοχειρουργός Γ. Ζέλλος, ὁ χειρουργός Β. Γεωργούλης, ὁ πλαστικός χειρουργός Β. Ζαμπάκος, ὁ γαστρεντερολόγος Ἰω. Χριστοδουλόπουλος καί ὁ Μαθιός Κωνσταντουλάκης, παθολόγος αἱματολόγος τόν ὁποῖο διεδέχθη ὁ Βασίλειος Σεϊτανίδης, Διευθυντής τοῦ Αἱματολογικοῦ Τμήματος πού περιελάμβανε μία ἀπό τίς πρῶτες αὐτοτελεῖς Αἱματολογικές Κλινικές στήν Ἑλλάδα –τό Αἱματολογικό Ἐργαστήριο καί τήν Αἱμοδοσία.
Ἀρχικά μέ τήν ὀνομασία «Διαγνωστικό Θεραπευτικό Ἵδρυμα Πειραιῶς εἰς μνήμην Σπύρου καί Δέσποινας Μεταξᾶ» καί στήν συνέχεια ὡς «Ἀντικαρκινικό Ἰνστιτοῦτο Πειραιῶς εἰς μνήμην Σπύρου καί Δέσποινας Μεταξᾶ» ὑπῆρξε πρωτοπόρο εἰδικά στήν πρόληψη, διάγνωση καί ἀντιμετώπιση τοῦ καρκίνου. Μεγάλη ἔμφαση δόθηκε ἐξ ἀρχῆς στήν πρόληψη, γι’ αὐτό δημιουργήθηκαν ἐξωτερικά ἰατρεῖα γιά νοσηλευόμενους καί ἐξωτερικούς ἀσθενεῖς μέ συμβουλευτικό χαρακτῆρα. Γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν διαγνωσμένων περιστατικῶν ὑπῆρχαν δύο χειρουργικές κλινικές, ἕνα μεγάλο ἀκτινοθεραπευτικό Τμῆμα, καθώς καί παθολογική κλινική πού πραγματοποιοῦσε χημειοθεραπεῖες (χημειοθεραπεῖες γίνονταν καί στά ἄλλα Τμήματα, χειρουργικό, ἀκτινοθεραπευτικό κ.ἄ.). Στό Τμῆμα ραδιοϊσοτόπων πραγματοποιοῦνταν διαγνωστικές καί θεραπευτικές ἐπεμβάσεις, ἐνῷ ὑπῆρχε καί γαστρεντερολογική κλινική, πού ἐπιτελοῦσε κυρίως διαγνωστικό ἔργο.
Κάθε φορά πού ἀπολαμβάνω τό μοναδικό μπράντυ, μνημονεύω τόν Ἄγγελο καί θυμᾶμαι τόν φίλο μου, Ἠλία Μεταξᾶ, χάρη στό «ἑπτάστερο» τοῦ ὁποίου ἤμουν ὁ δημοφιλέστερος στά πάρτυ τῶν φίλων μου, στήν παγωμένη Νορβηγία!
