Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ σαιζόν θά κλείσει καλά σέ γενικές γραμμές, ἄν καί οἱ πρῶτες ὑπεραισιόδοξες προβλέψεις γιά εἰσπράξεις ρεκόρ εἶναι ἀμφίβολο ἄν θά ἐπιβεβαιωθοῦν.
Ἡ ἀρίστη ἐκκίνηση στίς εἰσπράξεις τῶν μηνῶν Ἀπριλίου-Μαΐου-Ἰουνίου δέ φαίνεται νά ἔχει τήν ἴδια ροή τόν Αὔγουστο καί τόν Σεπτέμβριο. Αὐτό ἴσως ἐπηρεάσει καί τίς τελικές προβλέψεις γιά τό πλεόνασμα τοῦ 2018 στό ὁποῖο τόσο ἔχει ποντάρει ἡ Κυβέρνηση γιά νά γλυτώσει τίς περικοπές στίς συντάξεις καί τό ἀφορολόγητο. (Στόχος πού δυσκολεύει ἀκόμη περισσότερο μετά τήν ἄνοδο τῆς τιμῆς τῶν ἑλληνικῶν ὁμολόγων ἐξ αἰτίας τῆς διεθνοῦς ρευστότητας.)
Κατ’ ἀρχάς τήν ὥρα πού θά γίνει τό ταμεῖο πρέπει νά καταλάβουμε τί μᾶς συνέβη. Τήν ἄνοιξη σημειώσαμε ρεκόρ ἐπισκέψεων ὄχι μόνο γιατί εἴμαστε ἑλκυστικός προορισμός ἀλλά καί γιατί στή βόρεια Εὐρώπη ὁ κόσμος εἶχε χρήματα στήν τσέπη (αὔξηση ρυθμῶν ἀνάπτυξης) καί ἤθελε νά πάει διακοπές. Λόγω ἐποχῆς ὅμως ὑπῆρχε ἀνεπάρκεια κλινῶν καί ἡ μόνη ἑτοιμοπόλεμη χώρα γιά νά ὑποδεχθεῖ μεγάλο ὄγκο ἐπισκεπτῶν ἦταν ἡ Ἑλλάς. Ἡ εἰκόνα ὅμως ἄρχισε νά ἀλλάζει μετά τίς τουρκικές ἐκλογές καί τήν δραματική πτώση τῆς λίρας. Ἄρχισε νά ἀλλάζει, διότι πρῶτον ὁ Πούτιν κατηύθυνε τούς Ρώσσους νά κάνουν διακοπές στά μικρασιατικά παράλια γιά νά στηρίξει τόν βαλλόμενο ἑταῖρο του Ἐρντογάν. Παραλλήλως σιωπηρά ἡ Ἑλλάς μετά τήν ἀπέλαση τῶν δύο Ρώσσων διπλωματῶν βγῆκε ἀπό τό χάρτη τῶν ἐπιλογῶν τῆς Μόσχας.
Δεύτερον –αὐτό αἰφνιδίασε τούς Ἕλληνες ξενοδόχους– οἱ Τοῦρκοι μαζί μέ τούς Αἰγύπτιους μπῆκαν γιά πρώτη φορά πολύ ἐπιθετικά στόν ἀνταγωνισμό. Ἔδωσαν τόσο ἐξευτελιστικές τιμές προσφορᾶς γιά Αὔγουστο-Σεπτέμβριο ὥστε ἦταν συμφέρον ἀκόμη καί σέ αὐτούς πού εἶχαν κάνει κρατήσεις στήν Ἑλλάδα καί τήν Ἱσπανία νά σπάσουν τίς συμφωνίες, ἀκόμη καί πληρώνοντας πέναλτυ! Κάπως ἔτσι ὁρισμένοι ἀλαζόνες τῆς ἀγορᾶς στίς Κυκλάδες, εἰδικῶς, πού ἀπαιτοῦσαν γιά μέτρια τετράστερα 650 τήν βραδυά ἀπό Ἕλληνες, βρέθηκαν νά βγάζουν στό σφυρί τίς κλῖνες τους στό διαδίκτυο γιά νά μήν μείνουν ἄδειοι τόν Αὔγουστο. Ἡ ὕβρις πληρώνεται ὅταν δέν κοιτᾶς γύρω σου τί συμβαίνει καί θέλεις νά βγάλεις μέ τό ζόρι σπασμένα παλαιῶν ἐτῶν στίς πλάτες τῶν πελατῶν σου.
Φοβᾶμαι ὅμως πώς τμῆμα τῆς ἀγορᾶς –ὑπάρχουν καί οἱ φωτισμένοι πού ἐπεκτείνονται στήν Ἑλλάδα καί ξανοίγονται στό ἐξωτερικό ὅπως ἡ οἰκογένεια Ἀνδρεάδη μαζί μέ ξένα funds– δυστυχῶς δέν κοιτᾶ τί συμβαίνει γύρω του. Μαζί καί ἡ πολιτεία. Δέ νοεῖται κατ’ ἀρχήν βαρειά βιομηχανία, ὅπως εἶναι πράγματι ὁ τουρισμός μας, ἐκτός χρηματιστηρίου, ἐκτός πρόσβασης στά κεφάλαια. Ἡ οἰκογενειακή δομή τῶν διοικήσεων τῶν μεγάλων μας ὁμίλων πρέπει νά συνδυαστεῖ μέ στρατηγικές συμφωνίες μέ ξένα κεφάλαια πού θά δώσουν ὤθηση σέ νέες ἐπενδύσεις. Τό ἔκανε ἤδη ὁ Ἀνδρεάδης ἀπό τό 2012 μέ τό fund Oaktree καί ἄλλους, τό ἔκανε ὁ Κωνσταντακόπουλος μέ τόν ὅμιλο Dogus (ἀνακαινίζουν τό Χίλτον ὑπό τήν διεύθυνση τοῦ ἔμπειρου Γιώργου Χατζηιωσήφ), οἱ λοιποί ὅμως; Ἡ Ἀθήνα ὡς προορισμός ἐπίσης δέν ἔχει ξενοδοχεῖα ἀπαιτήσεων πλήν ἐξαιρέσεων. Ἀντί νά δοθοῦν νεοκλασικά κτίρια τραπεζῶν ἤ ἄλλων στό κέντρο της γιά τουριστική ἐκμετάλλευση, ἀναπτύσσεται πάλι τό μοντέλο τῶν ξενοδοχείων χαμηλοῦ κόστους στήν περιοχή τῆς Ὁμονοίας!
Γιά τήν λοιπή Ἑλλάδα ἐπίσης ἔχει ἀξία ἡ σωστή χωροθέτηση. Ὁ Ἀργοσαρωνικός καί ἡ Ἀττική πλήν τοῦ Cape Sounio τῆς οἰκογένειας Δασκαλαντωνάκη δέν ἔχει μονάδες ἀπαιτήσεων γιά νά καλύψουν τήν ζήτηση. Στό Αἰγαῖο, κυρίως στίς Κυκλάδες, ἐπίσης, μερικοί διαπιστωμένα ἐπέστρεψαν στήν ὕβρι. Ἀκόμη καί ἡ Μύκονος –φάνηκε ἀπό φέτος– ἐμφανίζει μεγάλα σημάδια κόπωσης. Ἐπαναστάτησαν μέ τήν ἀκρίβεια ἕως καί οἱ πλούσιοι. Τό 2019 θά εἶναι δύσκολη χρονιά. Δέν παίζουμε πλέον μόνοι μας στήν περιοχή. Ἀπαιτεῖται ἀνασύνταξη. Μιά ὑπεύθυνη πολιτεία δέ θά περίμενε νά κάνει ταμεῖο γιά νά καλέσει σέ συναγερμό τήν ἀγορά ἀπό τώρα. Θά ἐλάμβανε πρωτοβουλίες γιά τοῦ χρόνου ἀπό σήμερα. Εἶναι δέν εἶναι στήν ἐξουσία οἱ ὑπουργοί της. Τό προτείνω, ἀλλά ἔχω μεγάλες ἀμφιβολίες γιά τό ἄν θά συμβεῖ.
Υ.Γ.: Ἀνταγωνιστικός στό μέλλον δέ θά σημαίνει ὑποχρεωτικά φθηνός. Ἀνταγωνιστικός θά εἶναι ὁ ποιοτικός πού ἀκόμη καί μέ λιγότερους ἐπισκέπτες θά αὐξάνει περισσότερο τά ἔσοδα σέ σύγκριση μέ αὐτούς πού θά ἐξευτελίζουν τιμές, ὑπηρεσίες, προϊόν. Αὐτό ὅμως προϋποθέτει στρατηγική, κεφάλαια καί νέες ὑποδομές!
