Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 7 Ἰανουαρίου 1923
Φίλος ἀπό τό Βερολῖνον μοῦ στέλνει ἕνα ἀπόκομμα περιθωρίου Ἀθηναϊκῆς ἐφημερίδος, ἐπί τοῦ ὁποίου ὑπάρχει κατά μῆκος τό ἑξῆς χειρόγραφον κείμενον:
«Παρ’ ἀμερολήπτου Σμυρνῃοῦ ἰατροῦ ἔμαθα, Βαγγελάκη μου, ὅτι πολλαί φοιτήτριαι παίρνουν τούς φοιτητάς ἄν μπρά καί τούς λένε: “Τάϊσέ με σήμερα καί εἶμαι δική σου”. Καί οἱ καϋμένοι οἱ φοιτηταί, σάν παιδιά ποῦ εἶνε, παρασύρονται. Πρόσεξε, λοιπόν, Βαγγελάκη μου, ἄν καί ξέρω πόσον φρόνιμος εἶσαι, νά μή σέ τυλίξῃ καμμία ἀπ’ αὐτές καί σοῦ φάῃ τά λίγα χρήματα, ποῦ ξέρεις μέ τί καϋμό σοῦ τά στέλνουμε. Σέ φιλῶ: Ἡ μητέρα σου.»
Τί σημαίνει τό μυστηριῶδες αὐτό κείμενον; Σημαίνει ἁπλούστατα, ὅτι ἡ μητέρα τοῦ Βαγγελάκη, ὁ ὁποῖος σπουδάζει εἰς τό Βερολῖνον, πληροφορηθεῖσα ἀπό ἕνα Σμυρναῖον ἰατρόν τά ὅσα ἀνησυχητικά ἀναφέρει εἰς τό σημείωμά της, ἔσπευσε νά προφυλάξῃ τό ἀγόρι της ἀπό τάς παγῖδας, ποῦ εἶνε στημέναι διά τούς ἀθώους νέους εἰς τάς μεγαλοπόλεις. Καί εἰς τό μεταπολεμικόν Βερολῖνον φαίνεται, ὅτι αἱ παγῖδες τοῦ εἴδους αὐτοῦ ηὐξήθησαν καί ἐπληθύνθησαν κατά τούς τελευταίους καιρούς.
Ἡ πτωχή μητέρα, ἡ ὁποία εἶδαμεν «μέ τί καϋμό» ἐξοικονομεῖ τά ἔξοδα τῶν σπουδῶν τοῦ Βαγγελάκη, δέν εἶχε, προφανῶς, περισσευμένα, διά νά κλείσῃ τήν μητρικήν συμβουλήν της ἐντός φακέλου, πληρώνουσα δύο δραχμάς ὡς ταχυδρομικά. Καί τήν ἐχάραξεν εἰς τό περιθώριον τῆς ἐφημερίδος, ἀπό τήν ὁποίαν ὁ Βαγγελάκης, μαζῆ μέ τά νέα τῶν Ἀθηνῶν, ἐδέχθη καί τούς ἀνησύχους παλμούς τῆς μητρικῆς καρδίας.
Ὡρισμένως, τό μικρόν αὐτό ἀφελές κείμενον, ὅπως εἶνε χαραγμένον μέ τήν λεπτήν γυναικείαν γραφήν τῶν τρεμόντων δακτύλων, καί τάς ὀλίγας του ἀνορθογραφίας, εἶνε ἀπό τά συμπαθητικώτερα κείμενα, ποῦ ἠμπορεῖ νά διαβάσῃ ἄνθρωπος, καί ἀξίζει νά ἐμπνεύσῃ ἕνα καλόν διηγηματογράφον.
Ἐν τῷ μεταξύ ὅμως τί γίνεται ὁ Βαγγελάκης; Περί αὐτοῦ μέ πληροφορεῖ ὁ ἐπιστολογράφος μου, ἐλπίζω δέ αἱ πληροφορίαι του νά μή πέσουν εἰς τά μάτια τῆς καλῆς μητέρας, ποῦ ἐχάραξε τάς συμπαθητικάς γραμμάς τοῦ περιθωρίου. Ὄχι διότι εἶναι καί τόσον τρομεραί αἱ πληροφορίαι αὗται. Ἀλλά ᾑ καλές μητεροῦλες, καί ὅταν ἀκόμη τά ἀγοράκια τους ἀποκτήσουν μουστάκια διά νά τά ξυρίσουν, ἀγαποῦν νά φαντάζωνται ὅτι τό μητρικόν των γάλα στάζει ἀκόμη ἀπό τά χείλη των. Καί εἶνε σκληρόν νά καταστρέφῃ κανείς τό ἴνδαλμα μιᾶς μητρικῆς φαντασίας. Ὁ Βαγγελάκης, λοιπόν, εἶνε πολύ καλά εἰς τήν ὑγείαν του.
Ἀλλά πρίν τόν προφθάσῃ ἡ καλή συμβουλή τῆς μητέρας του –διά τήν ἀκρίβειαν, ἀπό τήν πρώτην ἡμέραν, ποῦ ἔφθασεν εἰς τό Βερολῖνον– μία χαριτωμένη μικρή Ρωσσίς φοιτήτρια, τοῦ ἐπῆρε τά μυαλά, πρίν τοῦ τά πάρῃ ἡ Ἐπιστήμη. Καί τώρα μοιράζεται τά λίγα χρηματάκια, ποῦ τοῦ στέλνει –μέ τί καϋμούς!– ἡ μητερούλα του μέ τήν ὡραίαν του, ἡ ὁποία, κατά τόν ἐπιστολογράφον, μαζῆ μέ τόν ἔρωτά της τοῦ προσέφερε καί μερικάς ἄλλας μικράς καί περαστικάς ἀνησυχίας, ἐξ ἐκείνων, τάς ὁποίας συνήθως καί τά καλλίτερα παιδιά δέν ἐξομολογοῦνται εἰς τάς μητέρας των.
Καϋμένες μαννοῦλες! Εἰς κἄποιο κεφάλαιον τῆς «Σαπφοῦς» τοῦ Ἀλφόνς Ντωντέ, ὅταν τό τραῖνο περνᾷ ἀπό τά εἰρηνικά χωριά τῆς Προβηγγίας, ᾑ μαννοῦλες, ποῦ ἔχουν τά παιδιά τους εἰς τό Παρίσι, σηκώνουν τά χέρια τους καί τά μουντζώνουν τραγικά, μέ τήν κατάραν εἰς τά χείλη.
-Πῶς μᾶς παίρνεις τά παιδιά μας καί πῶς μᾶς τά φέρνεις πίσω; Εἰς τήν Προβηγγίαν καί εἰς τάς Ἀθήνας, ᾑ καϋμένες ᾑ μαννοῦλες εἶνε ᾑ ἴδιες, συγκινητικώτατα ᾑ ἴδιες.
