Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 16 Δεκεμβρίου 1923
Ἰδού ἕνας μπακαλόγαττος μέ μέλλον κοινωνιολόγου! Εἰς τάς ὥρας τῆς σχολῆς του κατέγινε ν’ ἀποδείξῃ πειραματικῶς μίαν κοινωνικήν ἀλήθειαν καί νά καταρίψῃ μίαν κοινωνικήν πρόληψιν, ἰσχύουσαν πρό πολλοῦ μεταξύ τῶν Ἑλλήνων. Χθές τό ἀπόγευμα λοιπόν, ἡ μαρίδα τῆς μακρυνῆς συνοικίας εἶχε συγκεντρωθῇ γύρω ἀπό τόν ρηξικέλευθον πειραματισμόν ὁ ὁποῖος ἐπροχωροῦσεν ἐπί κεφαλῆς μιᾶς μικρῆς διαδηλώσεως, σύρων ὄπισθέν του ἕνα κατσαρό σκυλάκι, δεμένο μέ μίαν πρωτοφανῆ ἁλυσσίδα.
-Μά τί ἁλυσσίδα εἶνε αὐτή; ἐρωτοῦσαν, σταματῶντες οἱ ἀνύποπτοι διαβάται.
-Δέν τή βλέπετε, κύριος; Ἀπαντοῦσαν οἱ πανηγυρίζοντες διαβάται. Λουκάνικα εἶνε!
Πράγματι, ἡ ἁλυσσίδα, ποῦ ἐκρατοῦσε δέσμιον τό παράδοξον σκυλάκι, ἦτο μία ἁλυσσίδα πλεγμένη ἀπό ὀρεκτικώτατα λουκάνικα.
-Περίεργο πρᾶγμα! Καί δέν τά τρώει τό σκυλί τά λουκάνικα;
-Ὁρίστε ποῦ δέν τά τρώει! Ἄν τά ἔτρωγε, δέ θ’ ἀκολουθοῦσε δεμένο τό ἀφεντικό του…
Ἀλλά πῶς νά παραδεχθῇ κανείς παρόμοιον ἐξωφρενισμόν;
-Δέν γίνεται! παρετήρησεν ἕνας σοβαρός κύριος. Αὐτός ὁ κατεργάρης κάποια μπερμπατιά ἔχει σκαρώσει. Ἀπό μέσα ἀπό τά λουκάνικα θἄχῃ περασμένο κανένα σύρμα καί ἀπόξω φαίνεται τό λουκάνικο…
Ἡ κακή αὐτή ὑπόνοια προσέβαλε θανασίμως τόν μικρόν μπακαλόγαττον. Ἐσταμάτησεν ἀποτόμως, ἀφῄρεσε τόν πρῶτον κρίκον τῆς ἁλυσσίδας καί τόν ἔκοψεν εὐκολώτατα μέ τά δάκτυλά του εἰς δύο τεμάχια.
-Εἶνε, λοιπόν, λουκάνικο ἤ δέν εἶνε; εἶπε, μέ θυμόν πρός τόν ἄπιστον Θωμᾶν. Γιά νά μάθῃς ἄλλοτε, κύριος, νά μή κάνῃς τόν ἔξυπνο!
-Μέ συγχωρεῖς παιδί μου; τοῦ εἶπεν ὁ ἄγνωστος. Ποῦ νά πιστέψω τέτοιο πρᾶμα;
-Ἀφοῦ τό βλέπεις, νά τό πιστέψῃς… ξαναεῖπε ὑπερήφανος ὁ καταπληκτικός πειραματιστής.
-Μά καλά; Δέν τό τρώει τό λουκάνικο τό σκυλί;
-Δέν τό τρώει βέβαια! Τό βλέπεις πώς δέν τό τρώει.
-Θά τὤχης μαθημένο, κατεργάρη! Ποιός ξέρει τί ξύλο ἔχει φάει τό κακόμοιρο, ὡς ποῦ νά συνηθίσῃ νά σιχαίνεται τά λουκάνικα.
Ὁ μπακαλόγαττος ἐξανέστη.
-Νά μετρᾶς τά λόγια σου, κύριος.
Ὁ ἄπιστος Θωμᾶς ἐκάμφθη.
-Μά γιατί δέν τό τρώει; ἐρώτησε ταπεινωμένος.
-Γιατί νομίζει πώς εἶνε ἁλυσσίδα! τοῦ ἐξήγησεν ὁ μικρός. Γι’ αὐτό δέν τό τρώει. Ὅλα τά πάντα, βλέπεις, στόν κόσμο μιά ἰδέα εἶνε!
Ὁ παράδοξος μπακαλόγαττος εἶχεν ἀρχίσει νά γίνεται ἐξαιρετικά ἐνδιαφέρων.
-Ὥστε –τοῦ εἶπεν ὁ ἄγνωστος διαβάτης μέ τόν ὀφειλόμενον πλέον σεβασμόν πρός ἕνα ρηξικέλευθον πειραματιστήν– αὐτά ποῦ λένε, ὅτι «πέρασε ὁ καιρός, ποῦ δένανε τά σκυλιά μέ τά λουκάνικα…»
– Χάλτια, κύριε! ἐφώναξεν ὁ μπακαλόγαττος, μέ τήν στερεάν πεποίθησιν τῶν ἀνθρώπων, ποῦ ἀνακαλύπτουν τάς μεγάλας ἀλήθειας. Κανένας καιρός δέν ἐπέρασε! Ὅπως τά δένανε μιά φορά κ’ ἕνα καιρό, τά δένουνε καί τώρα, ὅσοι ἔχουνε μυαλό. Καί θά τά δένουνε στόν αἰῶνα τόν ἅπαντα. Τό βλέπεις, κύριε μέ τά μάτια σου…
Καί ὁ μπακαλόγαττος ἐπροχώρησεν ὑπερήφανος, σύρων ἐξόπισθέν του τό σκυλάκι του δέσμιον μέ τήν ἀφάνταστον ἁλυσσίδα τῶν λουκανίκων, ἐνῷ ἕνας οὐρανομήκης αἶνος «ἐκ στόματος νηπίων καί θηλαζόντων» ὑψοῦτο ὁλόγυρά του. Μήπως δέν ἦτο καθ’ ὅλα ἄξιός του; Εἶχεν ἀνακαλύψει μέ τόν ἁπλούστερον τρόπον καί εἶχεν ἀποδείξει πειραματικῶς, ὅτι ἡ ἐποχή, κατά τήν ὁποίαν «ἔδεναν τά σκυλιά μέ τά λουκάνικα», οὔτε ἐπέρασεν, ὅπως πιστεύουν οἱ μωροί, οὔτε θά περάσῃ εἰς τόν αἰῶνα.
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
