Ἡ ἐξερεύνηση τῆς Σελήνης γνωρίζει μιά νέα «χρυσῆ ἐποχή».
Ἡ NASA, μέσῳ τοῦ προγράμματος Artemis, στοχεύει νά ἐπαναφέρει ἀστροναῦτες στήν ἐπιφάνειά της ἕως τό 2026, μέ προοπτική μόνιμων βάσεων καί ἀξιοποίηση τῶν πόρων της. Παράλληλα, ἡ Ρωσσία, μέ τήν Roscosmos, συνεχίζει νά σχεδιάζει ἐπανδρωμένες ἀποστολές καί ἐπιστημονικούς σταθμούς. Τό ἐρώτημα εἶναι ἄν, μέσα σέ ἕνα κλίμα γεωπολιτικῶν ἐντάσεων, ὑπάρχει πραγματικά πιθανότης συνεργασίας μεταξύ τῶν δύο χωρῶν «ἔξω ἀπ’ τόν κόσμο».
ΗΠΑ καί Ρωσσία ἔχουν ἀποδείξει ὅτι μποροῦν νά συνεργασθοῦν στό διάστημα, παρά τίς διαφορές τους. Ἡ πλέον χαρακτηριστική περίπτωση εἶναι ὁ Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS), ὅπου ἐπί δεκαετίες οἱ δύο ὑπερδυνάμεις μοιράζονται τεχνογνωσία, ὑποδομές καί ἀνθρώπινο δυναμικό. Ἡ ὡς ἄνω ἐμπειρία δείχνει ὅτι ἡ ἐπιστημονική καί τεχνολογική συνεργασία μπορεῖ νά ὑπάρξει καί ἐν μέσῳ ἐντάσεων.
Ὡστόσο, ἡ συνεργασία στήν Σελήνη συναντᾶ σημαντικά ἐμπόδια. Ἡ τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση καί οἱ κυρώσεις κατά τῆς Ρωσσίας περιορίζουν τήν ἀνταλλαγή τεχνολογιῶν καί τήν χρηματοδότηση κοινῶν ἔργων. Ἐπίσης οἱ δύο χῶρες ἀκολουθοῦν διαφορετική στρατηγική: οἱ ΗΠΑ προωθοῦν τό Artemis Accords, ἕνα σύνολο διεθνῶν ἀρχῶν γιά τήν χρήση τοῦ διαστήματος, τό ὁποῖο ἡ Ρωσσία δέν ἔχει ὑπογράψει, θεωρῶντας το μονομερῶς διαμορφωμένο. Ἡ Ρωσσία ἔχει στραφεῖ περισσότερο σέ συνεργασίες μέ τήν Κίνα, μέ σχέδια γιά τόν Διεθνῆ Σεληνιακό Ἐρευνητικό Σταθμό (ILRS).
Παρά τά ἐμπόδια, οἱ πιθανότητες συνεργασίας δέν εἶναι ἀπίθανο νά εὐοδωθοῦν . Ἡ ἐξερεύνηση τῆς Σελήνης ἀπαιτεῖ τεράστιους πόρους, τεχνολογία καί ἐμπειρία, πού λίγες χῶρες διαθέτουν σέ τέτοιο βαθμό.
Ἐπίσης, ἡ διεθνής συνεργασία μειώνει τό κόστος καί διαμοιράζει τούς κινδύνους. Ἄν στό μέλλον ὑπάρξει πολιτική ἀποκλιμάκωση, ἡ κοινή ἐκμετάλλευση ὑποδομῶν –ὅπως βάσεις, τηλεπικοινωνιακά δίκτυα καί σταθμοί ἀνεφοδιασμοῦ– θά μποροῦσε νά ἀποβεῖ δυνατή καί συμφέρουσα γιά ὅλους.
Ἐπί πλέον, ἡ ἐπιστήμη προσφέρει ἕνα οὐδέτερο πεδίο ἐπαφῶν, ἀνταλλαγῆς ἀπόψεων, ἀνταλλαγῆς τεχνολογιῶν καί εὐρυτέρων συνεννοήσεων. Οἱ κοινές ἀποστολές γιά ἔρευνα γεωλογίας, ἀναζήτηση ὑδάτινων πόρων ἤ ἀνάπτυξη τεχνολογιῶν ζωτικῆς ὑποστηρίξεως θά μποροῦσαν νά ὠφελήσουν ἀμφότερες τίς πλευρές. Ἀκόμη καί μιά περιορισμένης κλίμακος συνεργασία, ὅπως ἀνταλλαγή δεδομένων ἤ συντονισμός πτήσεων γιά ἀποφυγή συγκρούσεων, θά ἀποτελοῦσε θετικό βῆμα.
Βεβαίως, κάποιοι θά σπεύσουν –ἐν δικαίῳ ἴσως– νά μᾶς θυμίσουν ὅτι Ρωσσία καί Δύση (μαζί καί οἱ ΗΠΑ) ἔχουν ἄλλα θέματα σέ ἐκκρεμότητα. Κι ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι τό μέλλον τοῦ Καλίνινγκραντ, τῆς πάλαι ποτέ γερμανικῆς πόλεως, πού ἀποτελεῖ σήμερα τόν μοναδικό ρωσσικό θύλακα ἐκτός ρωσσικοῦ ἡ ἐδάφους. Γι αὐτό, ὅμως, τό θέμα, θά μιλήσουμε ἀργότερα…
Συμπερασματικά, ἄν καί οἱ παροῦσες συνθῆκες καθιστοῦν δύσκολη τήν ἄμεση συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσσίας στήν Γῆ, γιά τό οὐκρανικό, στήν Σελήνη, ἡ ἱστορία τῆς διαστημικῆς τους συνυπάρξεως ἀφήνει ἀνοιχτό ἕνα παράθυρο εὐκαιρίας. Σέ ἕναν τομέα ὅπου ἡ τεχνολογία, ἡ ἐπιστήμη καί ἡ ἀσφάλεια ἀλληλοεξαρτῶνται, ἡ Σελήνη θά μποροῦσε, κάποια στιγμή, νά ἀποτελέσει ὄχι πεδίο ἀντιπαραθέσεως, ἀλλά συνεργασίας. Καθ’ ὅτι ἔχει πλέον ἀποδειχθεῖ ὅτι τό «φεγγαράκι», κάθε ἄλλο παρά… χάρτινο εἶναι…
Μ.Η.Τ. 232122