Ἀπό τό Πανόραμα στήν Τούμπα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑ τήν στέψη τοῦ ΠΑΟΚ ἀπό τήν θέση 51, στήν σειρά 1, ἀπό τά ἐπίσημα τῆς Τούμπας –εἶμαι ἐδῶ καί μερικές ἡμέρες στήν Θεσσαλονίκη γιά νά πιάσω τόν πολιτικό σφυγμό τῆς Βορείου Ἑλλάδος– καί…

… ὅσο παρατηροῦσα τίς ἀντιδράσεις τῆς κερκίδας στήν θέα τῆς εἰσόδου τοῦ Ἰβάν Σαββίδη στόν ἀγωνιστικό χῶρο τόσο συνειδητοποιοῦσα τήν μεταβολή. Ἡ ἰσχύς τῆς συμπρωτεύουσας μετακομίζει. Ἀπό τό Πανόραμα στό ὁποῖο ἦταν ἐγκατεστημένη ἀπό τήν μεταπολίτευση καί ἐντεῦθεν, μετακομίζει ἀνατολικά. Στίς λαϊκές συνοικίες.

Γιά χρόνια πολλά αὐτήν τήν πόλη τήν ὅριζαν κορυφαῖοι ἀστοί ἐπιχειρηματίες μέ οἰκονομική δύναμη καί ἐκτόπισμα στήν Ἀθήνα χωρίς λαϊκό ἔρεισμα ὅμως. Τήν ὅριζε ὁ Ἀλέξανδρος Μπακατσέλος, ὁ Ἰωάννης Βελλίδης καί μερικοί ἄλλοι πού δέν τούς ἄρεσε νά βγαίνουν στό προσκήνιο. Ἡ ἰσχύς αὐτή, μέ ἐξαίρεση τήν περίοδο Ψωμιάδη στά πολιτικά πράγματα τῆς πόλης, καθρεφτιζόταν καί στούς τοπικούς θεσμούς. Ὁ Γιάννης Μπουτάρης εἶναι ὁ τελευταῖος ἐκπρόσωπος αὐτῆς τῆς ἀριστοκρατίας στήν Ἀρχή τῆς πόλης.

Ὁ βασικός αὐτός συσχετισμός φαίνεται νά τελειώνει. Προσωπικότητα μέ ἐμβέλεια δέν ὑπάρχει. Οἱ ὑποψήφιοι Δήμαρχοι κινοῦνται σέ ποσοστά τῆς τάξης τοῦ 15%. Αὐτός πού εἶχε τήν εὐκαιρία νά πάρει τήν σκυτάλη ἀπό τόν Μπουτάρη, χωρίς ὅμως νά ταυτίζεται μαζί του, εἶναι κάποιος ἀπό τούς ἀδερφούς Ἀνδρεάδη. Ὁ Σταῦρος ἤ ὁ Ἀνδρέας –ὁ πρῶτος ἡγεῖται τῆς ἐπιτυχημένης πολιτιστικῆς πρωτοβουλίας «Θεσσαλονικέων Πόλις». Ἐπιτυχημένοι ἐπιχειρηματίες καί οἱ δύο στό ἀντικείμενό τους. Ἀπό τήν στιγμή πού αὐτό δέν συνέβη, ἡ ἀναμέτρηση γιά τόν Δῆμο θά προσλάβει πλέον ἄλλα χαρακτηριστικά.

Καί αὐτό πού εἶδα στήν Τούμπα –ὅπου ἦταν παρών ὁ Γιῶργος Ὀρφανός ἀλλά ὄχι οἱ Ἀπόστολος Τζιτζικώστας καί Νῖκος Ταχιάος (γιά ἄλλους λόγους μή ποδοσφαιρικούς), μέ πείθει ὅτι στόν δεύτερο γῦρο τῶν δημοτικῶν ἐκλογῶν θά σφραγιστεῖ ἡ μεταβίβαση ἐξουσίας. Ἐλλείψει τοπικῆς ἡγεσίας δρᾶ ὁ ἰσχυρός καταλύτης. Καί σᾶς βεβαιῶ, μέ σχετική ἀσφάλεια, πώς αὐτή ἡ μεταβολή ὑπερβαίνει τά πρόσωπα πού θά ἀναμετρηθοῦν στόν δεύτερο γῦρο τῶν δημοτικῶν ἐκλογῶν· ὁ Νῖκος Ταχιάος καί ὁ Γιῶργος Ὀρφανός κατά πᾶσα πιθανότητα.

Στήν πραγματικότητα θά ἐπικυρωθεῖ –αὐτό εἶναι τό διακύβευμα– ἡ μεταβίβαση οἰκονομικῆς ἰσχύος στήν πόλη στό πρόσωπο τοῦ νέου δημάρχου.

Ἡ ἀλλαγή σκυτάλης ἔχει ἕνα νέο ποιοτικό χαρακτηριστικό. Ὁ Ἰβάν Σαββίδης διαθέτει λαϊκή στήριξη στίς ἐπιλογές του χωρίς νά κάνει τά λάθη τῶν πρωτευουσιάνων ἀνταγωνιστῶν του: Δέν πουλᾶ αὐτό πού ὀνομάζουμε λαϊκά «νταβατζιλίκι». Δέν ἀναμειγνύεται ἐμφανῶς στήν προεκλογική ἀντιπαράθεση. Δέν εἶναι ὑποψήφιος δημοτικός σύμβουλος. Κρατᾶ ἐπισήμως ἴσες ἀποστάσεις ἀπό τούς ὑποψηφίους.

Ὅταν μπῆκε στό γήπεδο ἡ πρωταθλήτρια ὁμάδα τοῦ ΠΑΟΚ τοῦ 1985, τά μεγάφωνα ἔκαναν εἰδική ἀναφορά στόν ὑποψήφιο δημοτικό σύμβουλο τοῦ Νίκου Ταχιάου, Γιῶργο Σκαρτάδο, πρώην ποδοσφαιριστή τοῦ ΠΑΟΚ. Ὅταν ὅμως ἔγινε ἡ ἀπονομή τοῦ κυπέλλου τοῦ πρωταθλητῆ στόν ἀριστερό Γιῶργο Κούδα πού εἶναι ὑποψήφιος τοῦ ἀντάρτη Γιώργου Ὀρφανοῦ, ἀνετέθη νά μεταφέρει τό τρόπαιο στήν εἰδική ἐξέδρα. Τό μήνυμα, σαφές.

Ὅλα αὐτά δέν θά παρουσίαζαν ἐνδιαφέρον καί θά ἀποτελοῦσαν τήν ἄσκηση δημοσίων σχέσεων ἑνός ὀλιγάρχη, ἄν δέν διαπίστωνα ὅτι ὁ Σαββίδης ἔχει βγάλει ρίζες στά λαϊκά στρώματα τῆς πόλης στά μάτια τῶν ὁποίων εἶναι ἕνας λαϊκός ἥρωας σέ καιρούς ἀνέχειας. Ἔχει βγάλει ρίζες ὄχι μόνο γιατί δίνει δουλειά σέ ἕνα σωρό κόσμο στήν ΠΑΕ, στήν Σουρωτή, στό Μακεδονία Παλλάς, στό λιμάνι. Ἔχει βγάλει ρίζες, ἐπειδή βοηθᾶ ἀφανῶς πολύ κόσμο χωρίς νά τό διαφημίζει. Στίς ἡμέρες πού βρίσκομαι στήν πόλη μίλησα μέ τούς πάντες: Ἐπώνυμους (Τζιτζικώστας, Ταχιάος, Ζέρβας, Καλαφάτης, Καλυψώ Γούλα, Βούγιας, Σιμόπουλος, Δημήτρης Κούβελας, εἶδα καί τόν Βασίλη Παπαγεωργόπουλο) ἀλλά καί ἀνώνυμους. Ἱερεῖς, καταστηματάρχες, δασκάλους, δικηγόρους, ἐπιχειρηματίες. Ἀπό ἀστούς «ἀνώνυμους» Σαλονικιούς καί ὄχι ἀπό τό πόπολο ἔμαθα –πρίν πάω στό γήπεδο– ὅτι ὁ Ἰβάν «βοηθᾶ μυστικά πολύ κόσμο». Καί αὐτή του ἡ ἔγνοια –εἰδικῶς γιά τούς πρόσφυγες Ποντίους– συγκινεῖ τόν κόσμο καί στερεώνει τήν ἰσχύ του. Τόν κάνει νά κλείνει τά αὐτιά ὅταν κάποιοι τόν ἀποκαλοῦν προσβλητικῶς «ὁ Ρῶσσος».

Ὅταν στήν μισή ὥρα πού κάθεσαι γιά νά πεῖς καφέ στό «Ὀβάλ» περνοῦν ἀπό τό τραπέζι σου ἑπτά ὀκτώ ἐπαῖτες μέ προτεταμένο τό χέρι, λίγο νοιάζει κάποιον ἄν ἡ βοήθεια πού ἔχει παράγεται σέ μιά οἰκονομία πού γεννᾶ ρούβλια καί ὄχι δολλάρια. Στήν πραγματικότητα, αὐτό κατάλαβα –δέν ἔχω συναντήσει τόν Σαββίδη ποτέ στήν ζωή μου– ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἔχει κερδίσει τόν σεβασμό τῆς πόλης γιά αὐτά πού κάνει ἰδιωτικά, ὄχι δημόσια.

Ἀρκεῖ νά ἐπισημάνω τό ἐντυπωσιακό: οἱ φίλαθλοι τοῦ ΠΑΟΚ ἦταν στό παρελθόν τό πλέον ἀπείθαρχο καί ἀνεξέλεγκτο σῶμα. Ὁ Σαββίδης κάνοντας αὐτοκριτική γιά τά περυσινά καουμποϊλίκια του ἀποφάσισε καί ἐκτίνει τήν ποινή ἀποκλεισμοῦ του ἀπό τό γήπεδο, ἄν καί μέ ἕνα ἀστεῖο πρόστιμο γιά τά μέτρα του θά μποροῦσε νά εἶναι κάθε Κυριακή στήν ἐξέδρα. Ἔ, λοιπόν, αὐτό τό ἀπείθαρχο σῶμα συμπεριφέρθηκε τήν Κυριακή καί σέ ὅλο τό πρωτάθλημα σάν νά βρίσκεται σέ ἐκκλησία. Καί ὅταν ἀκούστηκε ἀπό τά μεγάφωνα τό τραγούδι τοῦ Γαϊτάνου γιά τήν Πόντια μάνα πού εἶναι μορφή ἱερή γιά τούς πρόσφυγες, σταμάτησαν ἀμέσως τά συνθήματα καί τά καπνογόνα. Μούγκα!

Στήν πραγματικότητα σχηματίζεται πλέον στήν πόλη –αὐτό συμπεραίνω– μία νέα κοινωνική πλειοψηφία πού καθρεφτίζεται στό πρόσωπο τοῦ Σαββίδη μέ ἀναφορές στήν Ἱστορία, τήν Θρησκεία (στίς 2 Μαΐου τά λείψανα τοῦ Θρακιώτη Ἁγίου Νεκταρίου ἐκτίθενται σέ προσκύνημα στήν ἐκκλησία τῆς Παναγίας Λαο-οδηγήτριας), τήν Παράδοση, καί βεβαίως μέ ἀναφορές στό μέλλον (χιλιάδες νέες θέσεις ἐργασίας ἀπό τό νέο γήπεδο τοῦ ΠΑΟΚ) πού ἔρχεται. Στήν πραγματικότητα, ἐπίσης, οἱ πρόσφυγες πού ὄντως ἔφθασαν στήν Θεσσαλονίκη ἀργότερα ἔχουν ἤδη σέ μεγάλο βαθμό πάρει τά ἡνία τῆς πόλης στά χέρια τους. Ὄχι 100% βεβαίως.

Αὐτό πού ἔγινε ὅμως στό γήπεδο τοῦ νέου πρωταθλητῆ τό βράδυ τῆς Κυριακῆς δέν ἦταν μιά ἁπλή ποδοσφαιρική ἑορτή. Τό γεγονός ὅτι ὁ ΠΑΟΚ συνδέθηκε, ὅπως εἴδαμε στά video-walls τοῦ γηπέδου, μέ τίς λέξεις «ἀναγέννηση», «προσφυγιά», «ἀλληλεγγύη», «φροντίδα», «οἰκογένεια» καί «ὄνειρο», δείχνει ὅτι εἴμαστε στήν ἀρχή γιά κάτι πολύ εὐρύτερο. Εἴτε μᾶς ἀρέσει εἴτε ὄχι. Καί πρέπει νά τό σημειώσουμε.