Ἀνοικτό τό παιχνίδι γιά τόν Πρόεδρο

ΜΕΛΕΤΗΣΑ μέ προσοχή τήν διάταξη πού πρότεινε ἡ ΝΔ στήν Ἐπιτροπή Ἀναθεώρησης τοῦ Συντάγματος γιά τήν ἀλλαγή τῶν πλειοψηφιῶν πού ἀπαιτοῦνται γιά τήν ἐκλογή Προέδρου Δημοκρατίας στό μέλλον, συζήτησα μέ…

… συνταγματολόγους, ἔλαβα πληροφορίες γιά τήν πολιτική στόχευση τῆς ρύθμισης καί ἔχω νά ἐπισημάνω τά ἑξῆς. Τό νέο ἄρθρο 32 τοῦ Συντάγματος ὁδηγεῖ σέ ἐκλογή Προέδρου ἀκόμη καί μέ σχετική πλειοψηφία κάτω τῶν 150 ψήφων, ἐνῶ στήν ἀκραία περίπτωση τῆς ἰσοψηφίας ἐκλέγεται ὁ… πρεσβύτερος ὑποψήφιος (ὥστε νά ἀποφευχθεῖ ἡ κλήρωση.) Ἡ ΝΔ ἐπιδιώκει τή συναίνεση στίς τρεῖς πρῶτες ψηφοφορίες ἀναζητῶντας 200-200-180 ψήφους καί σέ ἀποτυχία ἀνεύρεσης αὐτῶν υἱοθετεῖται ὁ κανόνας τῆς ἀπόλυτης (151) ἤ σχετικῆς πλειοψηφίας. Ρώτησα γιατί υἱοθετήθηκε ἡ σχετική πλειοψηφία –ἐκλογή Προέδρου μέ 140 ἤ 130 βουλευτές– καί ὀρθῶς κατ’ ἀρχάς μοῦ ἐλέχθη πώς ἄν δέν καταργηθεῖ ἡ ἁπλή ἀναλογική καί ἐπικρατεῖ ἀδυναμία συνεννόησης, πρέπει νά ἐκλέγεται Πρόεδρος ἔστω ἔτσι, γιά νά μήν μένει ἀκέφαλο τό κράτος.

Πρίν σᾶς εἰσαγάγω στόν κύριο προβληματισμό μου γιά τήν ρύθμιση, παρέλκει νά ἐπισημάνω ὅτι οἱ διαρκεῖς ψηφοφορίες μέχρι τῆς ἐκλογῆς, πού ὡς ἰδέα ἔθεσε σέ διάλογο ἀπαραδέκτως πρῶτος ὁ ΣΥΡΙΖΑ, θά εὐτελίσει καί τό ἀξίωμα τοῦ Προέδρου καί τό πρόσωπο τοῦ ὑποψηφίου. Διερωτῶμαι μήπως θά ἦταν καλύτερο ἄν ἐπικρατήσουν οἱ πολύμηνες ψηφοφορίες νά ἔχουν τά κόμματα δυνατότητα ἀλλαγῆς ὑποψηφίου μέ τήν διαδικασία ἀνοικτή. Ἐν πλῶ. Ὅπως ἔγινε καί γιά τήν θέση τοῦ Προέδρου τῆς Κομμισσιόν. Παρέλκει ἐπίσης νά ἐπισημάνω ὅτι Πρόεδρος ἐκλεγόμενος μέ ἀπόλυτη ἤ σχετική πλειοψηφία –μικρότερη ἀπό τήν ἀπαιτούμενη γιά τήν δεδηλωμένη– εἶναι Πρόεδρος πού δέν μπορεῖ νά εἶναι ρυθμιστής τοῦ πολιτεύματος. Τό πολίτευμα μετατρέπεται μέν σέ ἡμιπροεδρικό ἐξ αἰτίας τῆς ἀπώλειας τῶν ἰσορροπιῶν, ἀλλά Πρόεδρος στήν πραγματικότητα θά εἶναι ὁ Πρωθυπουργός. Ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας θά εἶναι ὑπάλληλος πρωθυπουργῶν αὐτοδυνάμων κυβερνήσεων.

Πᾶμε τώρα στήν οὐσία. Ἄν ἐπιβάλλεται ἡ ἐκλογή μέ σχετική πλειοψηφία (ἀπαντᾶται μόνο στά Συντάγματα Μάλτας, Ἀλβανίας, Λεττονίας) γιά τόν φόβο τῆς ἁπλῆς ἀναλογικῆς, προκύπτουν δύο θέματα. Ἀποτελεσματικός Πρόεδρος σέ συνθῆκες ἀκυβερνησίας ἁπλῆς ἀναλογικῆς καί ἀδυναμίας συγκρότησης κυβέρνησης εἶναι ὁ ἰσχυρός Πρόεδρος μέ ἁρμοδιότητες (συγκαλεῖ ΚΥΣΕΑ καί συμβούλιο ἀρχηγῶν ἄνευ ἀντιρρήσεων) ὄχι ὁ ἀνίσχυρος. Ἡμιπροεδρικό πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα μέ ἁπλή ἀναλογική δέ νοεῖται. Τό πρῶτο θέμα, στρατηγικό. Καί τό δεύτερο: ἄν ἡ Κυβέρνηση φοβᾶται πώς ἡ ἁπλή ἀναλογική δέ θά καταργηθεῖ καί προσπαθεῖ νά τήν ἀκυρώσει, τότε γιατί δέν προτάσσει τήν ψηφοφορία γιά τόν ἐκλογικό νόμο τῆς ψηφοφορίας γιά τήν ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος ὥστε νά ἔχει δεδομένα καί καθαρό τοπίο; Νομίζω πώς ξέρω τήν ἀπάντηση. Βασικός στόχος τοῦ κ. Μητσοτάκη εἶναι ἡ κατάργηση τῆς ἀναλογικῆς. Αὐτή ἐμποδίζει τήν ἡγεμονία του. Ποιός θά εἶναι Πρόεδρος ἕπεται. Θά ἐπιχειρήσει νά συνεννοηθεῖ μέ τό ΚΙΝΑΛ γιά νά ἐκλεγεῖ κεντροαριστερός Πρόεδρος καί ἔπειτα θά ἔχει λαμβάνειν στήριξη γιά τήν κατάργηση τῆς ἁπλῆς ἀναλογικῆς. Κοινῶς τό ΠΑΣΟΚ τοῦ ζητεῖ ἕνα σύμβολο (Πρόεδρο) γιά νά τοῦ παραχωρήσει ἕναν κανόνα (πλειοψηφικό). Ἐπειδή ὅμως ἡ κατάσταση στήν κοινοβουλευτική ὁμάδα τῆς ΝΔ εἶναι ἔκρυθμη γιά διάφορους λόγους (10 οἱ διαρροές στήν Προανακριτική), ὁ κ. Μητσοτάκης νομοθετεῖ τήν ἐκλογή Προέδρου μέ ἀπόλυτη ἤ σχετική πλειοψηφία ὥστε ἄν χαλάσει τό «προξενιό» μέ τήν Φώφη νά ἐκλέξει μονοκομματικό Πρόεδρο. Ἀκόμη καί μέ σχετική πλειοψηφία, στήν ἀκραία περίπτωση πού λόγω Νοβάρτις ἀποσπασθεῖ κάποιο τμῆμα τῆς ΝΔ. (Ὁ ἴδιος νομοθέτησε τήν ἀνταρσία χωρίς ἐπιπτώσεις μέ τήν ψῆφο του τό 2015.)

Στήν πραγματικότητα ὁ Πρωθυπουργός καλεῖται νά συγκεράσει σέ δύσκολους ἐθνικούς καιρούς τό στρατηγικό συμφέρον τῆς χώρας μέ τό δικό του στρατηγικό συμφέρον πάνω στήν διαμόρφωση καί ψήφιση ἑνός νέου κανόνα. Στήν οὐσία ἡ διάταξη πού κατέθεσε ἡ ΝΔ γιά τό νέο σύστημα ἐκλογῆς Προέδρου Δημοκρατίας δείχνει πώς τό παιχνίδι εἶναι ἀνοικτό. Δέν ἔχει καταλήξει στό πρόσωπο ὁ κ. Πρωθυπουργός. Ἄν εἶχε καταλήξει θά τοῦ ἀρκοῦσαν καί οἱ 151 σέ περίπτωση ἀδυναμίας συνεννόησης μέ τό ΚΙΝΑΛ, ἀφοῦ ἔχει 158 ἕδρες. Ἡ νομοθέτηση τῆς σχετικῆς πλειοψηφίας γιά τήν ἐκλογή Προέδρου φανερώνει πώς κάτι τόν ἀπασχολεῖ. Μέ βάση ὅσα συνέβησαν τήν προηγούμενη ἑβδομάδα νομίζουμε εἶναι σαφές τί τόν ἀπασχολεῖ. Ἡ ΝΔ ὅμως εἶναι κόμμα ἀρχῶν, ἀξιῶν, θεσμῶν. Δέν ἐκβιάζεται. Ὁ κ. Πρωθυπουργός ἔχει ὅλα τά ὅπλα γιά νά ἀντιμετωπίσει τήν τσογλαναρία.