Ἀνάπτυξη χωρίς… τραπεζικό σύστημα. Θαῦμα!

ΣΕ ΜΙΑ χώρα ὅπως ἡ Ἑλλάδα, μέ ἐκθετικά μή βιώσιμο δημόσιο χρέος…

… μέ τεράστιες μαῦρες τρῦπες στίς τράπεζες καί πολῖτες πού ὅλοι χρωστοῦν σέ ὅλους καί κανείς δέν μπορεῖ νά ξεπληρώσει κανέναν, οὐσιαστικά, δέν ἔχουμε τραπεζικό σύστημα. Ἀλλά χωρίς τραπεζικό σύστημα δέν ὑπάρχει ἀνάπτυξη. Βεβαίως καί δέν εὐθύνεται ἡ σημερινή κυβέρνηση, ὡστόσο, ὅμως, αὐτό τό τεράστιο πρόβλημα δέν ἔχει ἀντιμετωπιστεῖ ἀκόμα. Οἱ λαθεμένες «μεταρρυθμίσεις» καί ἡ μοιραία σύγκρουση Στουρνάρα-Ζαββοῦ γιά τήν ἀναγκαιότητα δημιουργίας μιᾶς «bad bank», ἔγιναν πάνω σέ ἕνα τοξικό ὑπόστρωμα πανδημικῆς ὕφεσης, ἀνεργίας καί λιτότητας.

Εἶναι παράλογο. Ὅταν ἀπό τόν Ἰούλιο τοῦ 2009 ἡ Εὐρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ἔδωσε τό «πράσινο φῶς» στό αἴτημα τῆς καγκελλαρίου Μέρκελ γιά τή δημιουργία «bad bank» στή Γερμανία, στή χώρα μας δώδεκα (!) χρόνια μετά ἡ σύγκρουση κορυφώθηκε μεταξύ τῆς κυβέρνησης καί τῆς Τράπεζας τῆς Ἑλλάδος. Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ κυβέρνηση διά στόματος ὑπουργοῦ Οἰκονομικῶν σημείωσε ὅτι ἡ πρόταση τῆς ΤτΕ ἐξετάζεται σέ συνεργασία μέ τούς συμβούλους πού ἔχει προσλάβει, ὁ Χρῆστος Σταϊκούρας ἐπανέλαβε τήν ἀπόφαση νά προχωρήσει στήν ἐπέκταση τοῦ μηχανισμοῦ τῶν κρατικῶν ἐγγυήσεων τοῦ «Ἡρακλῆ 2», μέσω τοῦ ὁποίου οἱ τράπεζες θά τιτλοποιήσουν νέα κόκκινα δάνεια 33 δισ. εὐρώ, ἐπί πλέον αὐτῶν πού τιτλοποιοῦν στό πλαίσιο τοῦ «Ἡρακλῆ 1». Ὁ ἁρμόδιος ὑφυπουργός γιά τό χρηματοπιστωτικό σύστημα Γιῶργος Ζαββός –τόν ὁποῖο ἀπομάκρυνε στόν πρόσφατο ἀνασχηματισμό ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης– τόνισε ὅτι ὁ «Ἡρακλῆς» ἀποτελεῖ «σκαρί πού ἀντέχει στίς δυσκολίες» καί «δοκιμασμένο ἐργαλεῖο πού ἀποδεσμεύει τίς τράπεζες ἀπό τά δεσμά τῶν κόκκινων δανείων». Ὁ ὑφυπουργός Οἰκονομικῶν ἐκτίμησε ὅτι τό ὕψος τῶν κόκκινων δανείων, μετά καί τήν ὑλοποίηση τοῦ δεύτερου γύρου τιτλοποιήσεων στό πλαίσιο τοῦ «Ἡρακλῆ 2», θά μειωθεῖ σέ μονοψήφιο νούμερο, συμπληρώνοντας ὅτι «δέν ὑπάρχει χρόνος γιά χάσιμο». Τήν ἐκτίμηση αὐτή στήν κυριολεξία λοιδώρησε ὁ διοικητής τῆς ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας, πού ἔχει ὑποβάλει στήν κυβέρνηση τήν πρόταση γιά τή δημιουργία μιᾶς Asset Management Company (AMC), ὅπως ἐπίσημα ὀνομάζεται ἡ «bad bank».

Οἱ ἑλληνικές τράπεζες ποτέ δέν ξεπέρασαν τήν πτώχευση. Καθώς, μέ τήν ἀποτυχία τοῦ «Ἡρακλῆ», πού ὠφελεῖ μόνο τά ἁρπακτικά ταμεῖα εἰς βάρος τόσο τῶν δανειοληπτῶν ὅσο καί τῶν τραπεζῶν, τό ἀδιέξοδο παραμένει ἐπικίνδυνο. Καί ἐπειδή τό ἄθλιο «μοντέλο Πειραιῶς» ἄνοιξε τήν ὄρεξη καί σέ ἄλλες συστημικές τράπεζες, νά βαδίσουν τόν ἴδιο δρόμο: νά κάνουν, δηλαδή, αὔξηση κεφαλαίου μέ τή διαδικασία book building, μέ κατάργηση τῶν δικαιωμάτων τῶν παλαιῶν μετόχων καί συρρίκνωση τοῦ μεριδίου τοῦ ΤΧΣ (τό ὁποῖο, παρεμπιπτόντως, οὐδείς κατανοεῖ πλέον γιατί δέν καταργεῖται ὡς ὀργανισμός, νά γίνει ἕνα γραφεῖο στό ὑπερταμεῖο ἤ στό ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν.) Οἱ ἐμπνευστές τοῦ «μοντέλου Πειραιῶς» δέν ἀπολογήθηκαν στούς χιλιάδες μικρομετόχους τραπεζῶν, οἱ ὁποῖοι εἶδαν νά ἐξανεμίζεται ἡ ἐπένδυσή τους.

Δεκατρία χρόνια ἀπό τή χρεοκοπία τῆς Lehman Brothers καί τό τραπεζικό σύστημα τῆς Εὐρώπης παραμένει ἐπικίνδυνα ἀσταθές. Ἦταν Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου τοῦ 2008. Ἡ κυβέρνηση Μπούς ἄφησε τήν ἱστορική Lehman, τήν τέταρτη μεγαλύτερη ἐπενδυτική τράπεζα τῶν ΗΠΑ, νά χρεκοπήσει. Ἦταν ἡ μεγαλύτερη χρεοκοπία στήν ἀμερικανική οἰκονομική ἱστορία. H ἡλικίας 158 ἐτῶν τράπεζα πέρασε στήν παγκόσμια οἰκονομική ἱστορία ὡς τό μεγαλύτερο θῦμα τῆς διαβόητης κρίσης τῶν «τοξικῶν» δανείων. Στό ἐφιαλτικό πάνθεον κατάρρευσης τῶν ἀμερικανικῶν κορυφαίων τραπεζῶν περιλαμβάνονται: ἡ Merrill Lynch, ἡ Bear Stearns, ἡ Washington Mutual καί ἡ Wachovia, πού πουλήθηκαν γιά ψίχουλα. Ἡ Citigroup, πού ἐξοντώθηκε. Ἀντίθετα, ἡ Goldman Sachs καί ἡ JP Morgan Chase ἐπωφελήθηκαν ἀπό τήν ἐξόντωση τῶν ἀντιπάλων τους. Πάντως, εἰδική ἐπιτροπή τοῦ Ἀμερικανικοῦ Κογκρέσσου ἀπέτυχε νά ἐντοπίσει τούς λόγους πού ἡ Lehman ἀφέθηκε (!) νά χρεοκοπήσει.

Στήν Ἑλλάδα, ἀπό τίς 18 τράπεζες πού λειτουργοῦσαν τό 2010 ἔμειναν τέσσερεις συστημικές, πού χρειάστηκαν τρεῖς ἀνακεφαλαιοποιήσεις καί πάνω ἀπό 60 δισ. εὐρώ γιά νά λειτουργοῦν σήμερα σύστημα καί οἰκονομία. Ἡ κληρονομιά τῆς κρίσης ἄφησε, μεταξύ ἄλλων, πίσω της 110 δισ. εὐρώ μή ἐξυπηρετούμενα δάνεια, τά ἀποκαλούμενα καί «κόκκινα». Νά ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅτι τά «κόκκινα» δάνεια στή χώρα μας ἀντιστοιχοῦσαν στό 47,6% ἐπί τοῦ συνόλου τῶν δανείων, δηλαδή τό μεγαλύτερο ποσοστό σέ ὅλη τήν Εὐρώπη, ὅταν στήν Ἰταλία, μέ 200 δισ. εὐρώ μή ἐξυπηρετούμενα δάνεια, τό ἀντίστοιχο ποσοστό ἦταν 12% καί ὁ εὐρωπαϊκός τραπεζικός μέσος ὅρος βρισκόταν κάτω τοῦ 5%.

Τώρα αὐτό πού ἔχει σημασία εἶναι ποῦ βρισκόμαστε τώρα λόγω τῶν συνεπειῶν τῆς πανδημίας. Μέσα ἀπό τίς ἐπίσημες ἀνακοινώσεις τῆς κεντρικῆς τράπεζας: Ἰούλιος 2019: «Τήν περίοδο Ἰανουαρίου-Ἰουνίου 2019, τό ταμειακό ἀποτέλεσμα τῆς κεντρικῆς διοίκησης παρουσίασε ἔλλειμμα 3,3 δισ. εὐρώ. Τό πρωτογενές ἀποτέλεσμα διαμορφώθηκε σέ πλεόνασμα 6,49 δισ. Εὐρώ». Ἰούλιος 2021: «Τήν περίοδο Ἰανουαρίου-Ἰουνίου 2021 τό ταμειακό ἀποτέλεσμα τῆς κεντρικῆς διοίκησης παρουσίασε ἔλλειμμα 13,2 δισ. εὐρώ. Τό πρωτογενές ἀποτέλεσμα διαμορφώθηκε σέ ἔλλειμμα 9,2 δισ. εὐρώ». Καί αὐτά τά ἐλλείμματα ἔρχονται νά προστεθοῦν στά ἐλλείμματα καί στά χρέη πού ἄφησε πίσω τό 2020. Ἡ δημοσιονομική κατάσταση παραμένει δραματική, ἡ φοροδιαφυγή καί τό «μαῦρο χρῆμα» ὅπου λειτουργεῖ ἡ οἰκονομία ὀργιάζουν καί οἱ πιέσεις πού ἀσκοῦνται γιά παροχές ἀντιμετώπισης τῆς πανδημίας τεράστιες. Αὐτό ὅμως πού εἶναι πρωτίστως ἐπικίνδυνο εἶναι ἡ ὡραιοποίηση τῆς κατάστασης τῆς οἰκονομίας ἀπό αὐτούς πού γνωρίζουν…

Τῆς Ζέζας Ζήκου