Ηταν εὐχάριστη ἔκπληξη γιά μένα ἡ διαπίστωση ὅτι ἡ ΕΡΤ2 μεταδίδει αὐτή τήν ἐποχή σέ ἐπανάληψη μιά σειρά πού βασίζεται στό ὁμώνυμο μυθιστόρημα τοῦ Νίκου Καζαντζάκη καί συγκλόνισε τήν νεότητά μας.
Τόν Χριστό πού ξανασταυρώνεται. «Φρενάρισα» ἀκαριαῖα ὅταν ἔπεσα πάνω στούς τίτλους ἀρχῆς τῆς θρυλικῆς σειρᾶς, στό διάλειμμα μιᾶς σύσκεψης στήν ἐφημερίδα χθες τό μεσημέρι. Ὄχι μόνο ἐπειδή ξύπνησε παιδικές ἀναμνήσεις μέσα μου ἀπό μιάν ἄλλη Ἑλλάδα, πολύ φτωχότερη ἀλλά καί πολύ ἀθωότερη. Ἀλλά καί γιατί, χαμένος στήν μελέτη τῶν ρεπορτάζ, τῶν πληροφοριῶν, τῶν τηλεφωνημάτων καί λοιπῶν ἡμερησίων εὑρημάτων, αἰσθάνθηκα, στήν θέα τῶν τίτλων ἀρχῆς, λίγες μέρες πρίν τήν ἔναρξη τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ὅτι αὐτό ἀκριβῶς κάνουμε στήν πατρίδα μας αὐτόν τόν καιρό: Ξανασταυρώνουμε τόν Χριστό. Ὅλοι μας. Ὁ καθένας μέ τόν τρόπο του.
Ξέρετε, σέ ὅλη μου τήν ζωή, ἴσως νά φταίει τό νησιώτικο περιβάλλον πού μεγάλωσα καί ἡ θάλασσα, ἡ ὁποία, ὅπως συνηθίζει νά λέει ὁ καπετάν Παναγιώτης Τσάκος, «δέν δαμάζεται, σέ δαμάζει», ποτέ δέν ἀγάπησα τούς καυγάδες, τίς ὕβρεις καί τόν κυνισμό. Δέν συμπάθησα τά μποφώρ καί τόν κυματισμό. Ἀντιπαθῶ τά μάτια πού γυαλίζουν. Ἀγαποῦσα καί ἀγαπῶ τήν γαλήνη καί τήν καταλλαγή. Τήν μπονάντζα στίς καρδιές. Μοῦ ἄρεσε πάντοτε, παρά τίς δικές μου ἀπόψεις, νά ἔρχομαι στήν θέση τῶν ἄλλων καί νά προσπαθῶ νά καταλάβω πῶς σκέπτονται. Νιώθω ἄβολα μέσα στόν θυμό, τήν διαβολή, τό μῖσος καί τήν βία.
Τόν τελευταῖο καιρό ὅμως διαπιστώνω ὅτι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἀνάγκη τήν βία. Ἡ βία δέν εἶναι μεμονωμένο γεγονός. Ἡ βία ἀρέσει. Ἡ βία εἶναι δημοφιλής. Καί ὅποιος νομίζει ὅτι τήν καταστέλλει καταγγέλλοντάς την ἤ ἐξοστρακίζοντάς την μέ δικαστικές ἀποφάσεις ἀπό τόν δημόσιο βίο, κάνει μεγάλο λάθος. Γιατί πολλοί ἄνθρωποι πού ἀκοῦνε ὅτι κάποιος μεταχειρίζεται βία δέν δυσφοροῦν, ὅπως νομίζουμε. Χαίρονται. Καί ἀπό μέσα τους λένε, δυστυχῶς, «καλά κάνει». Αὐτό προσπάθησε νά πεῖ ὁ δυστυχής ἀμνός ἰατρός βουλευτής Παπαδόπουλος στήν ἐθνική ἀντιπροσωπεία, μέ λάθος τρόπο ἴσως. Ὁμοίως πολλοί ἄνθρωποι πού ἀκοῦνε πώς κάποιος διαφθείρεται δέν τόν ξεγράφουν. Ζηλεύουν τήν διαφθορά του καί θέλουν νά τήν ἀντιγράψουν.
Ἄν θέλουμε νά εἴμαστε σοβαροί λοιπόν, θά πρέπει νά ἀρχίσουμε νά ψάχνουμε τί γεννᾶ τήν βία καί τί τήν διαφθορά σέ μιά κοινωνία πού βιάζεται νά ζήσει μιά ζωή πού περνᾶ, φεύγει καί χάνεται μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα. Δέν ἦταν ποτέ ἡ χώρα μας ἐπικράτεια τραμπούκων γιά νά ἔχει στίς τάξεις της 18χρονους πού σημαδεύουν μέ πιστόλι φωτοβολίδας ἀστυνομικούς, γιά νά ἔχει 50χρονες πού χαστουκίζουν μέσα στόν ἱερό χῶρο μιᾶς ἐκκλησίας βουλευτές, γιά νά ἔχει βουλευτές πού γρονθοκοποῦν βουλευτές στόν ναό τῆς δημοκρατίας, γιά νά ἔχει μαθητές πού κτυποῦν μαθητές καί συζύγους πού δολοφονοῦν συζύγους. Ἡ κατάρρευση τῆς Παιδείας, ἡ κατάρρευση κάθε ἔννοιας ἱεραρχίας, ἡ κρίση τῆς οἰκογένειας (παρατηρήσατε τά ξασμένα, ξεβαμμένα ξανθά μαλλιά τῆς ἀγράμματης φτωχῆς μάνας τοῦ νεαροῦ χούλιγκαν πού ἔκανε δηλώσεις στά κανάλια μέ πλάτη στήν κάμερα;), ἡ ἔλλειψη τρόπων, ἡ αἴσθηση ἀτιμωρησίας, ἡ πεποίθηση μή ἀπονομῆς δικαιοσύνης, ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τίς Χριστιανικές ἀξίες, ἡ ὑποτίμηση τῆς λαϊκῆς θέλησης, ὅπως αὐτή ἐκφράστηκε μέ σειρά νομοθετικῶν πρωτοβουλιῶν, ἡ διαφθορά κορυφῆς, ἔχουν γεννήσει ἕναν νέο τύπο Ἕλληνα: Τόν πολύ θυμωμένο Ἕλληνα. Στόν ὁποῖο, ἐπειδή δέν τόν γνωρίζουμε γιατί δέν ἐνδιαφερθήκαμε ποτέ νά τόν μάθουμε, δέν ξέρουμε καί πῶς νά φερθοῦμε. Νομίζουμε ὅτι ἔχουμε νά κάνουμε μέ τόν παλαιό Ἕλληνα. Ἀντί νά τόν ἀκούσουμε, ἀκόμη καί στήν ἀκρότητά του, τόν μαστιγώνουμε. Τόν πτύουμε. Τόν ἀπορρίπτουμε. Δέν ξύνουμε τόν χαρακτῆρα του γιά νά βροῦμε τί κρύβεται ἀπό κάτω. Δέν ψάχνουμε νά δοῦμε ὅτι ἡ μόνη λύση γιά κάποιους ἀπό τούς φτωχοδιάβολους, ἐλλείψει ὀργανωμένης κοινωνίας πού νά τούς χωρᾶ ὅλους, εἶναι νά γίνουν ὑπάλληλοι στήν ζούγκλα.
Ποτέ στήν Ἱστορία μας δέν ἐκδηλώθηκαν τόσα πολλά χαμηλά ἔνστικτα μέσα σέ τόσο μικρό χρόνο. Ξέρετε γιατί ξανασταυρώνουμε τόν Χριστό; Γιατί ἀρνούμαστε νά ἀκούσουμε τούς θυμωμένους.
Τούς μαστιγώνουμε, μέ συνέπεια νά φτιάχνουμε νέους θυμωμένους. Στούς ἀγριεμένους καιρούς ὅμως χρειάζεται ὑπομονή. «Γιατί σήκωσες τό χέρι καί κτύπησες;» «Γιατί ἄνοιξες τό στόμα σου καί ὕβρισες;» «Γιατί ἔτεινες τό χέρι καί διεφθάρης;» «Γιατί ἀθέτησες τά πιστεύω σου καί ψήφισες αὐτό τόν νόμο;» «Γιατί ἀγαπᾶς τά ψέματα, μικρά καί μεγάλα;» Γιατί, γιατί, γιατί. Ἡ ἐποχή, ἀντί νά ἔχει ἀπορίες, παρακολουθεῖ τά χαστούκια καί τά καταγγέλλει. Σπουδαῖο κατόρθωμα. Ἡ ἐποχή χρειάζεται ἐρωτήσεις καί ἀπαντήσεις καί ἀντ’ αὐτοῦ διατάζει ἀποβολές. Ἀποβολή ἀπό τήν Βουλή, ἀποβολή ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἀποβολή ἀπό τό νοσοκομεῖο, ἀποβολή ἀπό τό σχολεῖο. Ἕνας ἀστυνομικός διευθυντής μοῦ ἀποκάλυψε πρόσφατα ὅτι οἱ μαθητές ξυλοκοποῦν, ἀπό τούς συμμαθητές τους, μόνον ἐκείνους πού μοιάζουν στήν συμπεριφορά μέ τούς γονεῖς τους ὅταν τούς παραμελοῦν. Εἶναι παράξενο ἀλλά ἀρνούμαστε νά ἀκούσουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλο καί νά κοιτάξουμε καθαρά στά μάτια ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Παρά ταῦτα, δέν ἔχουμε κανένα δισταγμό, σχεδόν ὑποκριτικά, νά φθάνουμε μισή ὥρα πρίν τήν Ἀνάσταση στήν Ἐκκλησία, νά ἀνάβουμε τίς λαμπάδες μέ Ἅγιο Φῶς καί νά ψάλλουμε «Χριστός Ἀνέστη». Ποιοί; Ἐμεῖς πού καθηλώνουμε τόν Χριστό κάθε μέρα στή γῆ, νά ὑπομένει τίς σατραπεῖες μας, ἰσχυριζόμαστε ὅτι «Ἀνέστη».
Δέν θά πάει μακριά αὐτό. Ἡ κοινωνία μας, ἡ ἑλληνική κοινωνία τῆς ἀθωότητας, πού βλέπω, αὐτή τήν ὥρα πού γράφω μέ τόν τηλεοπτικό δέκτη ἀνοικτό, στό νεανικό πρόσωπο τῆς Κάτιας Δανδουλάκη, τοῦ Λυκούργου Καλλέργη καί τοῦ βοσκοῦ «Μανωλιοῦ» Ἀλέξη Γκόλφη, ὁ ὁποῖος ἔλεγε ὅτι «ὅποιος φτωχό ἐλεεῖ, τόν Χριστό δανείζει», χρειάζεται ἐπανίδρυση. Πρέπει νά σκάψουμε στά θεμέλια. Πρῶτα νά ἐπανιδρύσουμε τούς χαρακτῆρες μας, ὕστερα τούς διπλανούς μας καί στό τέλος τό κοινό μας σπίτι, τά θεμέλια τοῦ ὁποίου ἔχουν διαβρωθεῖ καιρό τώρα. Κάθε μέρα σταυρώνουμε τόν Ἰησοῦ, σταυρώνουμε τούς διπλανούς μας, σταυρώνουμε καί τούς ἑαυτούς μας. Εἴμαστε οἱ μοναδικοί Ἐσταυρωμένοι πού, ἀντί νά λαχταροῦν τήν Ἀνάσταση, ἀρνοῦνται τήν ἀποκαθήλωσή τους. Χρειαζόμαστε ἐπειγόντως εἰρήνη στίς καρδιές μας. Δέν εἶμαι αἰσιόδοξος ὅτι θά τήν βροῦμε, ἡ Ἑλλάς βρίσκεται σέ σημεῖο βρασμοῦ, ἀλλά ἡ ἐλπίδα πεθαίνει τελευταία. Ἄς ἔχουμε πίστη. Καί ἄν μέ ρωτᾶτε πρός τί ἡ σημερινή ἐνδοσκόπηση, διευκρινίζω: Ἄν δέν μπορεῖς νά βρεῖς τίς ἀπαντήσεις στόν κόσμο ἔξω ἀπό ἐσένα, τότε ἄρχισε νά κοιτᾶς μέσα σου. Ἴσως τίς ἀνακαλύψεις ἐκεῖ.
