Aνακοινώσεις μέτρων δέν ἔκανε χθές ὁ Πρωθυπουργός.
Γιά τά ἀναδρομικά τῶν συνταξιούχων, οὐδέν νεώτερον μάθαμε παρά τίς παλαιές ὑποσχέσεις τοῦ κυβερνητικοῦ ἐκπροσώπου, ὅτι θά τά πάρουν καί ὅσοι δέν προσέφυγαν στήν δικαιοσύνη. Γιά τίς τυχόν ἔμμεσες μειώσεις φόρων τήν προσεχῆ τετραετία, οὐδέν ἐπίσης. Ἄν καί δέν τό ἀπέκλεισε ἐντελῶς, δέν φάνηκε νά πιστεύει στήν ἀποτελεσματικότητά τους. Εἶχα τήν ἐντύπωση ὅτι οἱ φιλελεύθεροι θεωροῦν πιό ἄδικους φόρους τούς ἔμμεσους. Γιά τόν κατώτατο μισθό, ἀπό τόν Ἀπρίλιο τά σπουδαῖα, καί πάντως μέ τρόπο πού, ὅπως εἶπε, «δέν θά πλήττει τήν ἀνταγωνιστικότητα τῶν ἐπιχειρήσεων». Γιά αὐξήσεις στούς μέσους μισθούς τῶν ἐργαζομένων, ναί, οἱ ἐργοδότες «πρέπει νά πληρώσουν περισσότερα», ἀλλά, ἄν δέν μποροῦν, ἄς δώσουν στούς ὑπαλλήλους τους μετοχές (ζήτω ὁ Φόρντ καί ὁ λαϊκός καπιταλισμός), παροχές σέ εἶδος, παιδικούς σταθμούς, τηλεργασία.
Γιά τούς δημοσίους ὑπαλλήλους, τίποτε συγκεκριμένο πλήν τοῦ νέου μισθολογίου. «Ἑνιαίου» μισθολογίου. Εὐχόμαστε ὄχι ἰσοπεδωτικοῦ. Γιά τίς 120 δόσεις γιά ὀφειλές στό Δημόσιο, πάλι οὐδέν, ἡ δημοσιογράφος Νικόλ Λιβαδάρη, πού ἐρώτησε, δέχθηκε καί εὐγενική παρατήρηση. «Νά εἶστε πιό προσεκτικοί οἱ οἰκονομικοί ἀναλυτές». Γιά τούς πλειστηριασμούς, τέλος, καμμία ἀνησυχία, κατά τόν Πρωθυπουργό. Καί νά σοῦ πάρουν τό σπίτι, θά μπορέσεις νά τό νοικιάσεις ἀπό τό Δημόσιο, πού θά σπεύσει νά τό ἀγοράσει μέ τό νέο νομικό πλαίσιο καί θά γλυτώσεις τήν ἔξωση. Γιά τήν ἀνεργία τῶν γυναικῶν; Ὅλα βαίνουν καλῶς (τίς μυστικές μετρήσεις, πού λένε ὅτι ὅλα θά τά κρίνει ἡ ψῆφος τῶν γυναικῶν, δέν τίς ἔχετε ὑπ’ ὄψιν;). Καί, βεβαίως, μήν τό ξεχάσω (ἄν δέν μοῦ διέφυγε κάτι), ὁ κύριος Μητσοτάκης ἀπέφυγε νά βάλει στά χείλη του τήν λέξη «ἐπίδομα» (καμμία φορά καί οἱ… Ἰλλουμινάτι ἔχουν δίκιο, πρόεδρε. Συνεννοούμεθα, ὑποθέτω).
Συμπέρασμα: Σέ αὐτήν, τοὐλάχιστον, τήν συνέντευξη, μήνυμα δέν ὑπῆρξε. Ἀναζήτησα τό μήνυμα, ἀλλά δέν κατάφερα νά τό ἐντοπίσω. Τό ἐρώτημα πού τίθεται λοιπόν εἶναι, πρός τί ἡ συνέντευξη; Μία δεύτερη προσεκτικότερη ἀνάγνωσή της δίδει, νομίζω, τίς ἀπαντήσεις. Πρέπει νά πρόκειται γιά τήν ἔναρξη μίας σειρᾶς θεματικῶν συνεντεύξεων, οἱ ὁποῖες ἔχουν ἕναν διπλό στόχο: Νά ξεσκονίσουμε τίς γνώσεις μας γύρω ἀπό τόν οἰκονομικό ἀπολογισμό τῆς Κυβέρνησης τοῦ κυρίου Μητσοτάκη καί νά συνειδητοποιήσουμε τούς κινδύνους ἀπό τήν ἐπαπειλούμενη πολιτική ἀστάθεια σέ περίπτωση μή αὐτοδυναμίας. Δύο συνέπειες ἀνέφερε ὁ Πρωθυπουργός: Ἡ ἔλλειψη σταθερότητας ἐμποδίζει τίς ἐπενδύσεις. Ἡ ἔλλειψη σταθερότητας ἀπομακρύνει τήν προοπτική τῆς ἐπενδυτικῆς βαθμίδας· τήν ὁποία, γιά νά μήν ξεχνιόμαστε, χάσαμε ἐπί Κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου (νά τά λέμε καί αὐτά καί ἄς στενοχωρεῖται τό Κέντρο …, πρόεδρε).
Μετά ταῦτα εἶναι εὔλογο νά περιμένουμε στό μέλλον ἀναλόγου τύπου θεματικές συνεντεύξεις μέχρι τήν ἔναρξη τῆς προεκλογικῆς ἐκστρατείας μέ θέμα: «Μετανάστευση καί σταθερότητα», «Δημόσια Τάξη καί σταθερότητα», «Ἐθνική Ἄμυνα καί σταθερότητα» καί πάει λέγοντας. Εἶναι μία κλασσική προεκλογική ἐπιλογή· τήν ὁποία εἶμαι βέβαιος ὅτι μαζί μέ τούς ἀστούς κεντρώους ἀσπάζεται, κατά τήν ἄποψή μου, ἀνεξαρτήτως ἐκλογικῆς συμπεριφορᾶς, ἕνα 30-35% τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. Τό ἐρώτημα εἶναι, τί εἴδους πολιτική καί κοινωνική σταθερότητα ὑπάρχει, ἄν μία Κυβέρνηση ἔχει ἀπέναντί της νά διαφωνεῖ τό ὑπόλοιπο 65%; Ἤ, γιά νά τό κάνω εὐκολότερο, τό 20% ἀπό αὐτό τό 65%.
Ἡ πολιτική ἱστορία μᾶς ἔχει δείξει ὅτι ἡ ἔννοια τῆς σταθερότητας βασίζεται στήν ἀνοχή ἐκείνων πού διαφωνοῦν μαζί σου, ὄχι στήν στήριξη τῶν δικῶν σου ψηφοφόρων μόνον. Ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς εἶχε τήν πολιτική ἀνοχή τῆς Ἀριστερᾶς, γιά νά καταφέρει τόν ἐκδημοκρατισμό τῆς χώρας στήν Μεταπολίτευση.
Ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου εἶχε τήν ὑποστήριξη τῶν λεγομένων δημοκρατικῶν δυνάμεων, ἡ ἀπήχησή του ἔφθανε στό 65% τῆς κοινωνίας. Ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης εἶχε τήν συνεργασία τῆς Ἀριστερᾶς καί τήν ἀνοχή της, στήν ἀρχή τοὐλάχιστον τῆς διακυβέρνησής του. Ὁ Κώστας Σημίτης εἶχε τήν ὑποστήριξη τῶν νεοφιλελεύθερων τῆς ΝΔ. Ὁ Κώστας Καραμανλῆς μέ ἀποδοχή 80%, ὅταν ἐξελέγη, εἶχε διευρύνει τά ὅρια τῆς παράταξης στό πατριωτικό ΠΑΣΟΚ, ἐνῷ εἶχε τήν ἀνοχή τῆς Ἀριστερᾶς, μήν πῶ στήριξη στήν ἐξωτερική του πολιτική. Ὁ Τσίπρας προσπάθησε ἀνεπιτυχῶς νά ρίξει δίχτυα στήν δεξιά παράταξη, ἀλλά στό «ὄχι» τοῦ δημοψηφίσματος τά τείχη ἔπεσαν.
Ὅλοι τους, λοιπόν, εἶχαν ἀνοχή εὐρύτερη ἀπό τήν ἐκλογική στήριξη πού ἀπολάμβαναν στίς κάλπες. Ὁ κύριος Μητσοτάκης τί κάνει, ὅπως προέκυψε καί ἀπό τίς ἀπαντήσεις πού ἔδωσε; Ζητᾶ σταθερότητα καί ἐπισείει τήν ἀστάθεια, ἀπευθυνόμενος ἀποκλειστικά στό ἄθροισμα τοῦ 29% τοῦ Ἀντώνη Σαμαρᾶ σύν ὅ,τι ἔλαβε τό ΠΑΣΟΚ –σύν πλήν– στίς ἐκλογές τοῦ 2012. Στό ἄθροισμα τῆς ἀστικῆς ψήφου. Τότε, αὐτή ἡ στρατηγική, στήν κατάσταση πού ἦταν ἡ χώρα, ἦταν μιά χαρά. Μέ 35% κυβερνῶσες. Αὐτή εἶναι, ὅμως, μία στρατηγική πού σήμερα ἔχει πεπερασμένα ὅρια. Διότι ἡ ζωή περνᾶ. Καί τό ἐρώτημα πού θέτουν σέ ὅποιον πηγαίνει στά σοῦπερ μάρκετ οἱ νέοι ἀλλά καί οἱ μεγαλύτεροι, πλέον, εἶναι τό ἑξῆς: Σταθερότητα, ναί, ἀλλά γιά ποιούς; Μᾶς περιλαμβάνει ἐμᾶς αὐτή ἡ σταθερότητα; Ἄν περιλαμβάνει καί ἐμᾶς, ἐκτός ἀπό τούς … ὑπερήφανους χορηγούς, ἔχει καλῶς, μαζί του. Ἐάν, ὅμως, ὄχι, καί σταθερότητα σημαίνει ἐπιδόματα μέ ἡμερομηνία λήξεως, γιά νά εἴμαστε σέ … καταστολή καί νά μήν διαμαρτυρόμαστε, ὑπάρχει θέμα. Σταθερότης, λοιπόν, χωρίς κοινωνική ἀνοχή καί κοινωνική συνοχή δέν εἶναι σταθερότης. Εἶναι ρευστότης. Ἐάν οἱ πολλοί δέν εἶναι ἱκανοποιημένοι, οὔτε ἐπενδύσεις θά ἔρθουν οὔτε ἡ βαθμίδα θά εἶναι χρήσιμη οὔτε ἡ χώρα θά ἡσυχάσει ποτέ. Αὐτό εἶναι τό ἄλυτό μας πρόβλημα μέχρι στιγμῆς. Ἐπιλέγονται μοντέλα πού δέν περιλαμβάνουν τούς «ἄλλους», γιατί ἔτσι καί ἀλλιῶς «δέν εἶναι δικοί μας».
Γιά νά θυμηθῶ τό παράπονο τοῦ Χατζηδάκη:
«Ἐγώ περιέχω τήν Ἀριστερά, ἡ Ἀριστερά δέν μέ περιέχει». Ἔτσι καί τοῦτοι κατά παράφραση: Ὁ Τσίπρας δέν περιέχει τούς ἀστούς, γιατί τούς θεωρεῖ «δεξιούς» (γιά αὐτό ὑπερφορολόγησε τήν μεσαία τάξη), καί ὁ Κυριάκος δέν περιέχει τούς νέους ἐργαζομένους στόν βαθμό πού θά ἔπρεπε, γιατί τούς θεωρεῖ ἀριστερόστροφους. Συνταγές ἀστάθειας.
