Η ΕΥΡΕΙΑ ΝΙΚΗ τοῦ Ρεπουμπλικανικοῦ-Λαϊκοῦ κόμματος (ΡΛΚ) στίς δημαρχιακές ἐκλογές τῆς Τουρκίας τήν Κυριακή (31.3.24) σημαίνει ἀναβίωση τοῦ Κεμαλισμοῦ στήν γείτονα χώρα ἤ μήπως ἄλλη μία νίκη τῆς «δεξιᾶς» στήν Εὐρώπη;
Τοῦτο δέν ἔχει μόνο πολιτική σημασία ἀλλά καί βαρύτητα γιά τίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις. Ἐάν ὁ νῦν πρόεδρος Ἐρντογάν θεωρεῖται «κεντροδεξιός», τότε ὁ ἐπανεκλεγείς δήμαρχος Κων/λεως Ἰμάμογλου μπορεῖ νά εἶναι «ἀκροδεξιός». Κι ἄν ὁ Κεμάλ ὑπῆρξε καταστροφέας τοῦ Ἑλληνισμοῦ στήν Τουρκία καί στόν Πόντο, ἡ ἐπαναφορά τοῦ Κεμαλισμοῦ συνεπάγεται παραπέρα ὄξυνση τῶν ἑλληνοτουρκικῶν σχέσεων. Κρίσιμα ζητήματα γιά τήν πατρίδα.
- Τοῦ Κώστα Κόλμερ
Τό ΡΛΚ ἱδρύθη ἀπ’ τόν «Γαζῆ» Μουσταφᾶ Κεμάλ «Ἀτατούρκ» (=πατέρα τῶν Τούρκων) ὀλίγον πρό τοῦ θανάτου τό 1938, σέ ἡλικία 58 ἐτῶν. Τόν διεδέχθη ὁ πρωθυπουργός του κι ἀργότερα πρόεδρος τῆς τουρκικῆς δημοκρατίας, ὁ Ἰσμέτ Ἰνονού πασᾶς, ἐπί κεφαλῆς τῆς τουρκικῆς ἀντιπροσωπείας στήν Λωζάννη τό 1923, πού τερμάτισε τόν δεκαετῆ ἑλληνο-τουρκικό πόλεμο μέ ἧττα τῆς Ἑλλάδος καί τήν ἀνταλλαγή τῶν Χριστιανῶν καί Μουσουλμάνων στίς δύο χῶρες, πλήν δυτικῆς Θράκης καί Κων/λεως, ὅπου παρέμειναν οἱ Ρωμιοί μέχρις τό 1955. Ὁπότε ἕνας ἄγριος διωγμός ἀπό τόν τουρκικό ὄχλο καί σύμπραξη τῆς τουρκικῆς κυβερνήσεως μέ τήν βρεταννική (καί τό ΝΑΤΟ λόγῳ τοῦ κυπριακοῦ προβλήματος), οἱ 80.000 περίπου συμπατριῶτες μας, Κωνσταντινουπολῖτες, ἄρχισαν νά καταφεύγουν στήν Ἑλλάδα, μέ ἀποτέλεσμα νά ἔχουν μείνει σήμερα 2.500-3.000 στήν Πόλη. Ὡστόσο, ὁ μουσουλμανικός πληθυσμός τῆς δυτικῆς Θράκης ἐδιπλασιάσθη στίς 120.000.
Ὁ Κεμάλ, γεννηθείς τό 1880 στήν Θεσσαλονίκη, ἀνεμίχθη ἀπό ἐνωρίς ὡς ἀξιωματικός τοῦ ὀθωμανικοῦ στρατοῦ, στό μεταρρυθμιστικό κίνημα τῶν «Νεοτούρκων» τό 1908. Μετεῖχε στόν Ἰταλοτουρκικό πόλεμο, πολέμησε στήν Τριπολίτιδα τό 1911 καί ἡττήθη. Στόν δεύτερο βαλκανικό πόλεμο ἦταν ἐπί κεφαλῆς τοῦ ὀθωμανικοῦ ἐπιτελείου τῆς Καλλιπόλεως, ὅπου μέ τήν βοήθεια τῶν Γερμανῶν στρατοκρατῶν (Λήμαν φόν Σάντερς) νίκησε τούς Ἀγγλογάλλους στήν ἀποτυχημένη ἀπόβαση, γιά τήν κατάληψη τῶν Δαρδανελλίων πρός ἀνακούφισιν τῆς Τσαρικῆς Ρωσσίας ἀπό τήν γερμανική πίεση. Ἡ Ρωσσία ὑπῆρξε σύμμαχός τους διαρκοῦντος τοῦ πρώτου «παγκοσμίου» πολέμου μέχρις ὅτου οἱ Μπολσεβῖκοι συνθηκολόγησαν μέ τούς ἀντιπάλους Γερμανούς.
Μέ τήν λήξη τοῦ πολέμου, ὁ Κεμάλ πολέμησε στόν Καύκασο, Χετζάζη καί Παλαιστίνη. Ἀπό τῆς ἀνακωχῆς τοῦ Μούδρου, ἄρχισε κινούμενος πρός ἀναδιοργάνωση τῆς Τουρκίας, συγκαλέσας ἐθνοσυνέλευση τῶν Τούρκων στό Ἐρζερούμ τόν Ἰούλιο τοῦ 1919 καί στήν Σεβάστεια, τόν Σεπτέμβριο, ὁπόταν ἐκήρυξε ἐθνικιστικήν ἐπανάστασιν καί «ἐν παντί σθένει» ἀντίστασιν ἐναντίον τοῦ ἀποβιβασθέντος στήν Μικρά Ἀσία ἑλληνικοῦ στρατοῦ γιά τήν διάσωση τοῦ χριστιανικοῦ πληθυσμοῦ καί κατόπιν ἐντολῆς τῶν Βρεταννῶν.
Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1920 ὁ Κεμάλ ἐγκατεστάθη στήν Ἄγκυρα, τό κέντρο τῆς σημερινῆς Τουρκίας, ὅπου συνεκάλεσε συνέλευση τῶν ἐθνικοφρόνων βουλευτῶν τῆς ὀθωμανικῆς κυβερνήσεως. Ἐξελέγη πρόεδρος καί ἀντετάχθη στήν κυβέρνηση τοῦ σουλτάνου στήν Κων/λη. Ἀναδιοργάνωσε τόν στρατό του, πρός ἀπόκρουση τῶν προελαυνόντων ἑλληνικῶν στρατευμάτων στήν Μικρά Ἀσία, καί τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1921 συνῆψε συμφωνία μέ τήν Γαλλία, μέ τήν ὁποία ἀνεγνωρίσθη τό κεμαλικό καθεστώς ἀντί οἰκονομικῶν ἀνταλλαγμάτων.
Μετά τήν κατάρρευση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ τόν Αὔγουστο τοῦ 1922 στά πρόθυρα τῆς Ἀγκύρας, ὁ Κεμάλ κατάφερε νά νικήσει τήν βασιλική κυβέρνηση τῆς Ἑλλάδος καί νά διαλύσει τήν Ὀθωμανική τῆς Κων/λεως, νά καταργήσει τό Χαλιφᾶτο τοῦ σουλτάνου (30 Ὀκτωβρίου) καί νά κηρύξει ρεπουμπλικανική «δημοκρατία» τήν 29η Νοεμβρίου 1923.
Ὡς πρόεδρος τῆς τουρκικῆς δημοκρατίας προχώρησε σέ κοινωνικές μεταρρυθμίσεις τῆς ἰσλαμικῆς κοινωνίας ὅπως ἡ κατάργηση τῆς πολυγαμίας, τοῦ φερετζέ καί φεσιοῦ καί τῆς ἀραβικῆς γραφῆς, καθιερώσας τό λατινικό ἀλφάβητο, μέ ἀποτέλεσμα σήμερα οἱ Τοῦρκοι νά ἀδυνατοῦν νά διαβάσουν τά ἀρχεῖα καί τίς ὀθωμανικές ἐπιγραφές.
Ὑπ’ αὐτήν τήν ἔννοια, τό ρεπουμπλικανικό κόμμα σήμερα μπορεῖ νά τοποθετηθῇ ἀριστερά τοῦ νῦν προέδρου Ταγήπ Ἐρντογάν, πού ἀπό τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2006 χωροθέτησε τά Ἴμια μέσα στήν τουρκική ὑφαλοκρηπῖδα τοῦ Αἰγαίου καί ἀνυπόστατα ἰσχυρίσθη ὅτι ἡ μουσουλμανική μειονότητα τῆς δυτικῆς Θράκης καταπιέζεται ὑπό τῆς ἑλληνικῆς κυβερνήσεως –οὔτε οἱ Ἀμερικανοί ἀποδέχονται καί τήν διχοτόμηση τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας.
Ἐν τούτοις, ὅπως ὁ Κεμάλ κληρονόμησε τήν γραφειοκρατία καί τόν στρατό τῶν Ὀθωμανῶν κι ὁ Ἐρντογάν τήν πολιτική τοῦ Ἰνονού καί τῶν Κεμαλιστῶν, ἔτσι καί ὁ Ἰμάμογλου κι οἱ ἄλλοι Ρεπουμπλικανοί τοποθετοῦνται δεξιότερα τοῦ Ἐρντογάν καί ὑπερθεματίζουν τίς ἐπιδιώξεις του, ὅταν μετά ἀπό μία τετραετία ἀποχωρήσει τῆς πολιτικῆς –ὡς λέγει. Μέχρι τότε, ἔχει ὁ Θεός κι ὁ Ἀλλάχ.
