Ἡ ἀδυναμία τῆς Εὐρώπης νά συγκροτήσει ἑνιαία ἄμυνα

Παρακολουθοῦμε τίς πομπώδεις ἐξαγγελίες περί ἐπανεξοπλισμοῦ τῆς Εὐρώπης μέ τήν πρόθεση διαθέσεως δισεκατομμυρίων εὐρώ γιά ἀγορές ὁπλικῶν συστημάτων καί διερωτώμεθα ποιός θά διοικεῖ τήν λεγομένη κοινή εὐρωπαϊκή ἄμυνα, ἐπί τῇ βάσει ποιᾶς δομῆς δυνάμεων θά συγκροτηθεῖ αὐτή καί πῶς θά ὀργανωθεῖ γιά τήν ἀντιμετώπιση ἀπειλῶν, οἱ ὁποῖες δέν ἔχουν κἄν προσδιορισθεῖ.

Καθώς ἡ ΕΕ δέν εἶναι κρατική ὀντότης, ἀλλά συνεργασία κρατῶν, ἔχει μέν μιάν -ἀρκετά ἀόριστη- ἀμυντική πολιτική, ἀλλά οὐδεμία στρατιωτική ὀργάνωση. Καί χωρίς νά ἔχει στρατιωτική ὀργάνωση ἤ στόχους συζητᾶ γιά ἀγορές ὁπλικῶν συστημάτων. Εἶναι σάν νά προσπαθεῖ κάποιος νά ἀρχίσει μιάν οἰκοδομή ἀπό τό ρετιρέ καί ὄχι ἀπό τά θεμέλια.

• Tοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου

Νά γίνουμε συγκεκριμένοι. Ἡ διαδικασία λήψεως ἀποφάσεων γιά μιάν ἀμυντική συγκρότηση γίνεται ὡς ἀκολούθως: Ἡ πολιτική ἡγεσία καθορίζει τήν ἀμυντική πολιτική προσδιορίζοντας τίς ἀπειλές πού πρέπει νά ἀντιμετωπισθοῦν καί τούς σκοπούς πού θά κληθοῦν νά ἐκπληρώσουν οἱ Ἔνοπλες Δυνάμεις. Ἐπί τῇ βάσει αὐτῆς τῆς πολιτικῆς ἔρχεται ἡ στρατιωτική ἡγεσία, ἡ ὁποία ἐκπονεῖ τήν στρατιωτική στρατηγική, διά τῆς ὁποίας θά ἐπιτευχθοῦν οἱ στόχοι τούς ὁποίους ἔχει θέσει ἡ πολιτική ἡγεσία. Ἀκολούθως προσδιορίζεται ἡ δομή δυνάμεων, ἡ ὁποία θά εἶναι ἀπαραίτητη γιά τήν ἐφαρμογή τῆς στρατιωτικῆς στρατηγικῆς καί ἐκ παραλλήλου ἐκπονεῖται τό ἐξοπλιστικό πρόγραμμα, τό ὁποῖο πρέπει νά εἶναι προσαρμοσμένο στούς στόχους πού ἔχει θέσει ἡ πολιτική ἡγεσία. Ἡ βιομηχανία ἔρχεται τελευταία, καθώς θά πρέπει νά θέσει σέ παραγωγή τά ὁπλικά συστήματα, τά ὁποία θά ἐξοπλίσουν τίς δυνάμεις.

Στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση λοιπόν γίνονται συζητήσεις γιά ἀμυντική βιομηχανία καί ἀμυντικές δαπάνες, χωρίς νά ὑπάρχει κἄν προσδιορισμένη ἀμυντική πολιτική, χωρίς νά ὑπάρχει διοίκησις καί χωρίς οἱ ἔννοιες τῆς στρατιωτικῆς στρατηγικῆς καί τῆς δομῆς δυνάμεων νά ἔχουν περάσει κἄν ἀπό τό μυαλό τῶν ἁρμοδίων. Ὑπάρχει μόνον μία ὑπάτη ἐκπρόσωπος γιά τήν ἐξωτερική καί ἀμυντική πολιτική, κάτι πού θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ ἀντίστοιχο ὑπουργοῦ Ἀμύνης καί μιά Στρατιωτική Ἐπιτροπή μέ ἕναν πρόεδρο πού θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ ἀντίστοιχος ἑνός ἀρχηγοῦ ΓΕΕΘΑ πού διοικεῖ μόνον τό ἐπιτελεῖο του, χωρίς μιά στοιχειώδη δομή διοικήσεως (γιά τήν κακιά τήν ὥρα ἔστω), πόσῳ μᾶλλον δομή δυνάμεων. Ὑπάρχουν μόνον ἐπιχειρησιακά στρατηγεῖα χαμηλῆς ἑτοιμότητος (ἕνα εὑρίσκεται στόν Τύρναβο), τά ὁποῖα μπορεῖ νά συγκροτηθοῦν κατά περίπτωσιν διά τήν διεύθυνση ἐπιχειρήσεων ἐκτός συνόρων κατά βάσιν. Ἡ ἔννοια τῆς προστασίας τῶν εὐρωπαϊκῶν συνόρων δέν ὑπῆρχε μέχρι πρότινος οὔτε ὡς δυνητικό ἐνδεχόμενο στά θεσμικά κείμενα.

Ὅλα αὐτά σημαίνουν ὅτι o «στρατιωτικός βραχίων» τῆς ΕΕ δέν εἶχε κἄν τήν ἀπαραίτητη δομή διοικήσεως προκειμένου νά συνεργάζεται μέ τό ΝΑΤΟ, κάτι πού ὑποτίθεται ὅτι ἦταν τό ζητούμενο τῶν Βρυξελλῶν μέ πρόσχημα τήν ἀποφυγή ἀλληλοεπικαλύψεων, πού θά σήμαινε «περιττές» δαπάνες γιά τίς εὐρωπαϊκές χῶρες.

Ὅλα τά ἀνωτέρω, καθώς καί πολλά ἀκόμη τά ὁποῖα δέν εἶναι τῆς παρούσης, τά εἶχε ἐπισημάνει ὁ ἀείμνηστος στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος, ὅταν ἀνέλαβε τήν προεδρία τῆς Στρατιωτικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Εἶχε πάει μάλιστα στίς Βρυξέλλες μέ πολύ συγκεκριμένα καί οὐδόλως κοστοβόρα σχέδια ἐπιτελικῆς ὀργανώσεως, τά ὁποῖα ὅμως ἀντιμετωπίσθηκαν μέ περιφρονητική ἀδιαφορία ἀπό τούς γραφειοκράτες οἱ ὁποῖοι σήμερα «τρέχουν» χωρίς νά γνωρίζουν κἄν πρός ποίαν κατεύθυνση πρέπει νά κινηθοῦν. Ἄν εἶχαν ἀκολουθήσει τίς προτάσεις τοῦ στρατηγοῦ Κωσταράκου, σήμερα θά ἤξεραν τοὐλάχιστον πῶς πρέπει νά κινηθοῦν. Σήμερα δέν τό γνωρίζουν οὔτε αὐτό καί βεβαίως οἱ 27 κυβερνήσεις τῶν κρατῶν-μελῶν ἐπιτείνουν τό πρόβλημα δημιουργῶντας ἕναν «Πύργο τῆς Βαβέλ» πού φαλκιδεύει ὁποιαδήποτε προσπάθεια γιά στρατιωτική ὀργάνωση. Ἄς επιτραπεῖ λοιπόν στόν γράφοντα νά ἐπαναλάβει αὐτό πού πολλάκις ἔχει τονίσει ὄπισθεν κλειστῶν θυρῶν, ὅτι δηλαδή «ἀφοῦ οὔτε ὁ Κωσταράκος μπόρεσε νά τούς κάνει ἀνθρώπους, οἱ Εὐρωπαῖοι δέν ἔχουν καμμιάν ἐλπίδα».

Ἄς ἐπανέλθουμε στά βασικά. Ποιά εἶναι ἡ ἀμυντική πολιτική τῆς -κατά φαντασίαν- Ἑνωμένης Εὐρώπης; Συνῆλθαν οἱ ἡγέτες τῶν 27 χωρῶν-μελῶν γιά νά τήν προσδιορίσουν; Ὄχι βέβαια, διότι μεταξύ τους οἱ διαφορές εἶναι χαώδεις. Μικρό παράδειγμα εἶναι τό γεγονός ὅτι οἱ χῶρες τοῦ Βορρᾶ ἐπιθυμοῦν διακαῶς τήν συμμετοχή τῆς Τουρκίας στήν κοινή εὐρωπαϊκή ἄμυνα, παραγνωρίζοντας τίς ἐνστάσεις τῶν Ἑλλήνων πού θεωροῦν ὅτι ἀπό τήν Ἄγκυρα προέρχεται ἡ ὅποια στρατιωτική ἀπειλή κατά τῆς χώρας. Καί ἐπειδή τό παράδειγμα αὐτό δέν εἶναι τό μοναδικό, εἶναι προφανές ὅτι οἱ 27 χῶρες, δέν συμφωνοῦν οὔτε κἄν στό ζήτημα τῆς προελεύσεως τῆς ἀπειλῆς. Πῶς θά μποροῦσαν νά διαμορφώσουν μιάν ὁλοκληρωμένη καί καθολικῶς ἀποδεκτή ἀμυντική πολιτική;

Ἀλλά περνῶντας καί στό ζήτημα τῆς βιομηχανίας, στό ὁποῖο φαίνονται νά ἔχουν ἐπικεντρωθεῖ οἱ Εὐρωπαῖοι, θά ἐπισημάνουμε τό ἑξῆς. Τό ἁπλούστερον στό ὁποῖο θά μποροῦσαν νά συμφωνήσουν οἱ 27 χῶρες εἶναι νά ὑπάρξει τοὐλάχιστον μιά τυποποίησις τοῦ ὁπλισμοῦ τους. Νά συμφωνήσουν νά ἔχουν τά ἴδια ἅρματα, τά ἴδια τεθωρακισμένα ὀχήματα, τά ἴδια πολεμικά πλοῖα κ.λπ., ὥστε νά μποροῦν τοὐλάχιστον νά συνεργάζονται ὡς σύμμαχοι. Οὔτε αὐτό συμβαίνει, πλήν ἐλαχίστων περιπτώσεων στίς ὁποῖες ἡ τυποποίησις ἐπεβλήθη ἀπό τούς Ἀμερικανούς στό πλαίσιο τοῦ ΝΑΤΟ. Στό πυροβολικό, γιά παράδειγμα, ὅλοι τείνουν πρός τό διαμέτρημα τῶν 155 χιλ. (ἄν καί ἄλλοι υἱοθετοῦν τό 155Χ39 καί ἄλλοι τό 155Χ45), ἀλλά τά πυροβόλα κάθε χώρας διαφέρουν. Γιά πολλές, οἱ ΗΠΑ παραμένουν ὁ πρωταρχικός προμηθευτής. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ἄλλα ἅρματα ἡ Γερμανία καί ἄλλα ἡ Γαλλία, διαφορετικά τεθωρακισμένα ὀχήματα, διαφορετικοῦ τύπου ὑποβρύχια, τελείως ἄλλα πλοῖα ἐπιφανείας καί βεβαίως μιά πολυτυπία μαχητικῶν ἀεροσκαφῶν. Τό ὑποτιθέμενο Eurofighter, προϊόν συμπαραγωγῆς Γερμανίας, Ἰταλίας, Ἱσπανίας καί Βρεταννίας, ἔχει ἀποδειχθεῖ τόσο δυσλειτουργικό πού καί οἱ τέσσερεις χῶρες σταδιακῶς τό ἐγκαταλείπουν. Τό παράδειγμα αὐτό ἔχει ἰδιαίτερη σημασία, διότι τό ἀεροσκάφος αὐτό σχεδιάσθηκε καί κατασκευάσθηκε μέ βάση τίς ἀπαιτήσεις τῶν βιομηχανιῶν καί ὄχι ἐπί τῇ βάσει προτάσεων προερχομένων ἀπό τά στρατιωτικά ἐπιτελεῖα. Ἔτσι προέκυψε ἕνα μαχητικό ἀκατάλληλο γιά ὅλες σχεδόν τίς ἀποστολές πού μπορεῖ νά ἀναλάβει μιά Πολεμική Ἀεροπορία. Εἶναι δηλαδή τό πρόγραμμα αὐτό μιά μικρογραφία ἀνορθολογισμοῦ, ὁμοίου μέ αὐτόν ἐπί τῇ βάσει τοῦ ὁποίου νομίζουν κάποιοι ὅτι θά οἰκοδομήσουν κοινή εὐρωπαϊκή ἄμυνα.