Ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς «Ἑστίας», 22 Ἰουλίου 1919
Ὅπως ἐγράφη πρό ἡμερῶν εἰς τήν «Ἑστίαν», οἱ μεγαλείτεροι ἐκδοτικοί οἶκοι τῆς Γαλλίας προέβησαν εἰς ἀπότομον ὑπερτίμησιν τῶν ἐκδόσεών των κατά ἑκατόν τοῖς ἑκατόν. Ἐδιπλασίασαν δηλαδή τήν τιμήν των! Τό πρᾶγμα ἐφάνη ἀνεξήγητον εἰς τήν ἀρχήν, ὑπετέθη δέ εὐλόγως, ὅτι πρόκειται περί κἄποιου λάθους εἰς τήν μεταβίβασιν τῆς εἰδήσεως. Καί πολύ φυσικά! Κατά τήν διάρκειαν τοῦ πολέμου, τά Γαλλικά βιβλία δέν εἶχαν ὑποστῇ παρά ἀσήμαντον ὑπερτίμησιν, ἡ ὁποία βαθμηδόν ἔφθασεν, ἀλλά δέν ὑπερέβη τά 30%. Ἐν τῷ μεταξύ, μετά τήν ὑπογραφήν τῆς εἰρήνης, αἱ τιμαί τοῦ χαρτιοῦ ἄρχισαν νά παίρνουν τόν κατήφορον, μέ ἐλπίδας αἰσθητῆς ἀκόμη καί ταχείας ὑποτιμήσεως. Διατί λοιπόν ἡ ἐξαφνική αὐτή ὑπερτίμησις τήν ἐπαύριον ἀκριβῶς τοῦ πολέμου καί καθ’ ἥν στιγμήν ἀνεμένετο νά φθάσουν τά βιβλία εἰς τάς προπολεμικάς των τιμάς; Ἰδού ἕνα πρόβλημα, τό ὁποῖον μαζῆ μέ τόσα ἄλλα σχετικά, ἀπησχόλησε τελευταίως καί τούς Ἀθηναίους […].
Ὁ κ. Ἀλφρέδος Βαλέτ, διευθυντής τοῦ «Γαλάτου Ἑρμοῦ» καί τῆς μεγάλης ὁμωνύμου ἐκδοτικῆς ἑταιρείας, ἀνέλαβεν, εἰς τό τελευταῖον τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ του, νά μᾶς ἐξηγήσῃ διά μακρῶν τό μυστήριον. Γνωρίζετε λοιπόν διατί ἀπό τῆς μιᾶς ἡμέρας εἰς τήν ἄλλην τά βιβλία ὑπερετιμήθησαν κατά 100%, ὡς νά ἦσαν διατιμηθέντα Ἑλληνικά λαχανικά; Ἁπλούστατα, διότι οἱ Γάλλοι ἐκδόται, καθ’ ὅλον τό διάστημα τοῦ πολέμου εἶχαν καταληφθῇ ὑπό κεραυνοβόλου ἠλιθιότητος. Αὐτό δέν τό λέγομεν ἡμεῖς. Τό ὁμολογεῖ ὁ κ. Βαλέτ, ὁ ὁποῖος διευθύνει μίαν ἀπό τάς μεγαλειτέρας καί γνωστοτέρας ἐκδοτικάς ἐπιχειρήσεις. Καί ἰδού τί γράφει ἐν συμπεράσματι τῆς μακρᾶς ἀναλυτικῆς του ἐκθέσεως:
«Μαθηματικῶς ὁ διπλασιασμός αὐτός τῶν τιμῶν, ἐν σχέσει πρός τά κέρδη τῶν ἐκδοτῶν, ἀντιπροσωπεύει τά δύο τρίτα μόνον τῆς τιμῆς, εἰς τήν ὁποίαν θά ἔπρεπε τά βιβλία νά πωλοῦνται σήμερον. Ἄν φαίνεται δέ ὑπερβολικός, τοῦτο συμβαίνει, διότι αἱ προηγούμεναι ὑπερτιμήσεις ἦσαν γελοιωδέστατα ἀνεπαρκεῖς. Ἐάν αἱ τιμαί τῶν βιβλίων ἀκολουθοῦσαν τάς ὑπερτιμήσεις ὅλων τῶν ἄλλων πραγμάτων, ἡ τελευταία ὑπερτίμησις θά ἐφαίνετο πολύ φυσική καί θά εἶχε πραγματοποιηθῇ πολύ προτήτερα ἀκόμη».
Καί προσθέτει, ὡραιότατα καί λογικώτατα, τά ἑξῆς περίπου:
«Ἐάν ὅμως οἱ ἐκδόται ἐκακομεταχειρίσθησαν τόσον πολύ τά συμφέροντά των, οἱ ἀγορασταί δέν πρέπει νά παραπονοῦνται σήμερον, διότι αὐτοί κυρίως ἐπωφελήθησαν, ἐπί πέντε ὁλόκληρα ἔτη, τῆς στραβομάρας τῶν ἐκδοτῶν. Καί ἄν πληρώνουν σήμερον τά διπλᾶ, πρέπει καί νά δοξάζουν καί τόν Θεόν, διότι ὑπάρχουν εἴδη ἄλλων βιομηχανιῶν, τῶν ὁποίων ἡ τιμή ἐτριπλασιάσθη καί ἐτετραπλασιάσθη.»
Δέν ἀμφισβητῶ, ἐννοεῖται, τήν λογικήν τοῦ κ. Βαλέτ. Μία Ἑλληνική παροιμία λέγει: «Ὦ ὑστερνέ μου λογισμέ καί νά σέ εἶχα πρῶτα!…» Ἰδού ὅμως, ποῦ ἀποδεικνύεται, ὅτι καί ὁ «ὑστερνός» λογισμός ἠμπορεῖ κἄποτε νά ἀναπληρώσῃ τόν «πρῶτον». Οἱ Γάλλοι ἐκδόται εἶδαν ὅτι δέν συμφέρει νά εἶνε κανείς ἐπ’ ἄπειρον ἠλίθιος. Τό ἐσκέφθησαν ὀλίγον ἀργά, ἀλλά κάλλιον ἀργά παρά ποτέ. Τό μόνον ποῦ φοβοῦμαι εἶνε μήπως ἡ ὄψιμος αὐτή συναίσθησις καταλάβῃ καί μερικούς Ἕλληνας, ὄχι μόνον ἐκδότας. Καί μᾶς εἰποῦν αὔριον: «Κύριέ μου, τά κατάστιχά μου μέ πείθουν ὅτι δέν ἐπούλησα ἀρκετά ἀκριβά τά ἐμπορεύματα κατά τόν πόλεμον. Μέ συγχωρεῖτε διά τήν ἠλιθιότητά μου, ἀλλά πληρῶστε τώρα, παρακαλῶ, ὅσα δέν ἐπληρώσατε τότε». Καί κανείς δέν ἠμπορῇ νά τούς εἰπῇ ὅτι ἔχουν ἄδικον, ἀφοῦ τά πράγματα αὐτά συμβαίνουν καί εἰς τούς Παρισίους.
Φαίνεται ὅμως, ὅτι καί εἰς τήν Γερμανίαν τά εἴδη αὐτά τῆς πρώτης ἀνάγκης, ποῦ εἶνε τά βιβλία, ἐπέταξαν καί ἐκεῖ εἰς τά ὕψη. Τό φθηνότερον βιβλίον στοιχίζει δέκα μᾶρκα! Καί τό «Μπερλίνερ Ταγκμπλάτ» κάμνει τό σχετικόν πνεῦμα, ἐπί τοῦ προκειμένου. Θρηνεῖ τούς κλασσικούς, τῶν ὁποίων ἡ ἔκδοσις θά καταστῇ προβληματική εἰς τό μέλλον καί μαζῆ μέ αὐτούς, ὅλας τάς μυριάδας συγγραφέων ἀπομνημονευμάτων τοῦ πολέμου, οἱ ὁποῖοι δέν θά εὑρίσκουν πλέον ἐκδότην. […]»
Δέν γνωρίζω τώρα ποίας ἄλλας συνεπείας θά ἔχῃ τό πρᾶγμα εἰς τήν Ἑλλάδα. Θά ἔχῃ ὅμως ἐλπίζω καί ἕνα εὐχάριστον ἀποτέλεσμα. Ὅπως ἡ ὑπερτίμησις τῶν σιγαρέττων κατήργησε βαθμηδόν τούς τζαμπατζῆδες τῶν ξένων πακέττων, ἡ ὑπερτίμησις τῶν βιβλίων θά περιορίσῃ ἀναλόγως τούς φιλαναγνώστας τῶν ξένων βιβλιοθηκῶν. Καί τοιουτοτρόπως θά ἔχῃ μέ κἀνείς ὀλιγωτέρα βιβλία, ἀλλά θά τά ἔχῃ δικά του, Διάβολε!
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ
