Τό πρωτότυπο καί τό γενόσημο

O ΠΕΤΡΟΣ ΜΟΛΥΒΙΑΤΗΣ συνήθιζε νά λέει πώς «ὅσο μεγαλώνει ὁ ἄνθρωπος τά προτερήματά του βελτιώνονται καί τά ἐλαττώματά του ἐπιδεινώνονται.»

Ἀπό τόν κανόνα αὐτό δέν ἐξαιρεῖται κανείς μας καί βεβαίως δέν ἐξαιρεῖται οὔτε ὁ πρώην Πρωθυπουργός Ἀλέξης Τσίπρας ὁ ὁποῖος ἐπέστρεψε χθές βράδυ στόν δημόσιο βίο δύο χρόνια μετά τήν ἐκλογική συντριβή του τό θέρος τοῦ 2023.

Δέν εἶναι γραμμένο στίς πλάκες τοῦ Μωυσέως γιά νά μήν ἀλλάζει, ἀλλά ὁ κύριος Τσίπρας μέ τήν χθεσινοβραδινή ὁμιλία του παραβίασε δύο ἀρχές:

Ἡ πρώτη εἶναι ὅτι οἱ πρωθυπουργοί πού ἀποδοκιμάζονται ἐπιστρέφουν στήν πολιτική καί διεκδικοῦν ἀξίωμα, μόνον ἄν τούς ζητηθεῖ. Ὡς παράκλητοι. Ὄχι αὐτοβούλως. Μέ 17% ἐπίδοση στήν τελευταία ἀναμέτρηση καί μέ ἀνάλογα ποσοστά στίς μετρήσεις πού ἤδη διεξάγονται, κατά τό μᾶλλον ἤ ἧττον, μιά ἐπιστροφή ποιό νόημα ἔχει; Τί κίνητρο; Τήν ματαιοδοξία; Τήν ἀγωνία μήπως ἡ ἀναμονή τόν θέσει ὁριστικά στό περιθώριο τῆς ἱστορίας καί σπεύδει νά πάρει θέση σέ αὐτή τήν «στροφή»; Τήν ἐπιθυμία του νά μετάσχει σέ πολύχρωμη κυβέρνηση συνεργασίας; Πλειοψηφικός τώρα δέν εἶναι.

Ἡ δεύτερη ἀρχή εἶναι πώς ὅλα τά μεγάλα κόμματα πού ἱδρύθηκαν στήν πατρίδα μας στόν 20ό αἰῶνα ἦταν προϊόν λαϊκῆς ἀπαιτήσεως. Οἱ «Φιλελεύθεροι» τοῦ Βενιζέλου τέτοιο κόμμα ἦταν. Τόν Μεγάλο Κρητικό ἔφεραν στήν Ἀθήνα οἱ στρατιωτικοί πού ἔπαιζαν τότε καλό ρόλο καί ἦσαν καταλύτες τοῦ πολιτικοῦ συστήματος: Ὁ Σύνδεσμος «Νικόλαος Ζορμπᾶς». Τόν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ τό 1974 τόν ὁποῖο οἱ Ἀμερικανοί πρέσβεις στίς ἀναφορές τους τό 1973 θεωροῦσαν ξεγραμμένο, πάλι ὁ λαός τόν ἔφερε. Ὁ Γκιζίκης καί ὁ Ἀβέρωφ μεσολάβησαν ἁπλῶς γιατί ἤξεραν ποιός μποροῦσε νά ἐγγυηθεῖ τήν δημοκρατία: Αὐτός πού τό 1963 διερωτήθηκε φωνακτά μετά τήν δολοφονία Λαμπράκη, πρωθυπουργός ὤν, «Ποιός κυβερνᾶ αὐτό τόν τόπο;». Ἕνα ρῆμα καί μόνον ἦταν ἀρκετό γιά τήν ἐπιστροφή Καραμανλῆ, καί ἄς μήν γινόταν ἀναφορά στό ὄνομά του: «Ἔρχεται». Ὅλοι ἤξεραν ποιός ἔρχεται. Γι’ αὐτό καί ὅποιος διαβάσει σήμερα τήν ἱδρυτική διακήρυξη τῆς ΝΔ θά διαπιστώσει πόσο ἐπίκαιρη εἶναι. Γιατί καί ἐκεῖνος γνώριζε ὅτι τόν ἤθελαν.

Τόν Ἀνδρέα Παπανδρέου ἐπίσης τόν ἔφεραν στήν ἐξουσία τά μεγάλα ἐθνικά καί κοινωνικά ρεύματα. Ἡ «Διακήρυξη τῆς 3ης Σεπτεμβρίου» μπορεῖ νά ἔχει ξεπεραστεῖ ἀπό πολλά, ἀλλά στίς βασικές ἔννοιες τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας, τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας καί τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης, ἰσχύει. Γι’ αὐτό καί «ζεῖ» ἀκόμη, δέν πέθανε τό ΠΑΣΟΚ παρά τήν «δολοφονία χαρακτῆρα» καί τήν μετάλλαξή του ἀπό τόν Σημίτη καί τόν Παπανδρέου.

Ὁ κανόνας λοιπόν εἶναι ὅτι ἐπιστρέφεις ὅταν στό ζητᾶνε οἱ ἄλλοι καί ὄχι ὅταν θές ἐσύ. Ὅταν κάνεις ἀνυπακοή καί δέν μπορεῖς νά πειθαρχήσεις τόν ἑαυτό σου, αὐτό σημαίνει ὅτι σοῦ λείπουν τά φῶτα, τό βῆμα, ἡ ἔνταση, ἡ ἀδρεναλίνη. Λογικό βεβαίως στήν ἡλικία σου, ἀλλά ποιός εἶπε ὅτι ἡ πολιτική φτιάχτηκε γιά τούς βιαστικούς;

Πᾶμε τώρα στήν οὐσία, στούς ἄξονες τῆς χθεσινῆς του ὁμιλίας τοῦ κυρίου Τσίπρα, ὅπως αὐτοί διέρρευσαν ἀπό τό ἐπιτελεῖο του πρίν ἀπό τήν ἐκφώνησή της. (Τό κείμενό μου γράφτηκε νωρίς τό ἀπόγευμα, ἄν λείπει κάτι θά ἐπανέλθω.)

Ὁ πρῶτος ἄξονας τῆς ὁμιλίας του εἶναι ἡ καταγγελία τῆς κλεπτοκρατίας πού πράγματι «σαρώνει» τόν τόπο καί προφανῶς συμβαδίζει μέ τήν πολιτική καί κοινωνική ἀτμόσφαιρα τῆς πατρίδας μας αὐτήν τήν ἐποχή. (Ὁ ὅρος κλεπτοκρατία εἶναι δανεισμένος ἀπό τό βιβλίο τοῦ Γάλλου δημοσιογράφου Πατρίκ Μενώ, ἐκδόσεις «Ροές» 1984.)

Ἐδῶ ὅμως προκύπτουν ἀντιφάσεις καί ζητήματα. Πῶς νά πείσεις ἐπιτιθέμενος στόν Πρωθυπουργό ὅτι μάχεσαι αὐτό τό σύστημα ὅταν τό βιβλίο σου εἶναι γεμᾶτο ἀπό κομπλιμέντα καί συγγνῶμες πρός αὐτό; Πῶς συμβαδίζει νά καταγγέλλεις ἕνα σύστημα ἀλλά νά χαρακτηρίζεις «χαρισματικό» τόν Κωνσταντῖνο Μητσοτάκη, «εὐχάριστη συνομιλήτρια» τήν Ντόρα Μπακογιάννη, «ὑπόδειγμα ἐπαγγελματισμοῦ» τίς καμπάνιες τοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη ἐνῷ ζητᾶς συγγνώμη καί ἀπό τήν σύζυγο τοῦ Πρωθυπουργοῦ Μαρέβα γιά τίς ἐναντίον της ἐπιθέσεις;

Ὅταν εἶναι τοῖς πάσιν γνωστό πώς ὅταν πολιτειακοί παράγοντες σέ ὁρμήνευαν τό 2018 νά μήν μετατρέπεις τίς πολιτικές ἀντιδικίες σέ προσωπικές ἀντιπαραθέσεις καί ἐσύ ἀπέρριπτες τίς σκέψεις τους; Πῶς ἐπίσης καταγγέλλεις τό σύστημα διαφθορᾶς καί διαπλοκῆς ὅταν σήμερα εἶσαι συνοδοιπόρος μέ δυνάμεις μέ τίς ὁποῖες συγκρούστηκες καί ἡττήθηκες κατά τήν πρωθυπουργία σου; Λευκή σημαία; Καί τέλος, πῶς νά πιστέψει κανείς ὅτι θά πολεμήσεις ἀποτελεσματικά τήν κλεπτοκρατία ὅταν ὡς πρωθυπουργός ἀπέτυχες στίς ὑποθέσεις τῆς Novartis πού γιά τρεῖς περιπτώσεις πολιτικῶν προσώπων τοὐλάχιστον ἦταν σκάνδαλο καί τῶν τηλεοπτικῶν ἀδειῶν; Καί ὅταν ὡς ἀρχηγός τῆς ἀξιωματικῆς ἀντιπολιτεύσεως δέν πρόλαβες στούς μῆνες πού μεσολάβησαν ἀπό τό δυστύχημα τῶν Τεμπῶν ἕως τίς πρῶτες ἐκλογές τοῦ Μαΐου νά ἀναδείξεις ὄχι τί συνέβη καί τί δέν συνέβη μέ τό φορτίο καί ἄλλα πού θά ἀποδειχθοῦν ἀργά ἤ γρήγορα, ἀλλά μέ τήν τηλεδιοίκηση, καθώς θά ἔπρεπε νά ἐξαπολύσεις ἐπίθεση κατά κατασκευαστριῶν ἑταιρειῶν τῆς διαπλοκῆς;

Ἄν ἀπέτυχες νά πατάξεις αὐτά τά φαινόμενα στό ἀπόγειο τῆς ἰσχύος σου, πῶς θά τά ἐξαφανίσεις ἐν τῇ ἀδυναμίᾳ σου;

Ὁ κύριος Τσίπρας πού παρακολουθήσαμε χθές βράδυ λοιπόν ὑποδύεται τόν ἀντισυστημικό ἀλλά κατά βάση εἶναι βαθιά συστημικός. Ὅταν ὅμως ὑπάρχει τό συστημικό «πρωτότυπο», ποιός θά ἀσχοληθεῖ μέ τό «γενόσημο»; Δυστυχῶς γιά ἐκεῖνον, ἀπό τόν καιρό πού ἀποχώρησε, ἔτρεξε πολύ καιρό στό αὐλάκι, καί τό κενό πού ἄφησε τό καλύπτει σήμερα μέ μεγάλη ἀξιοπιστία καί κῦρος στόν κόσμο πού ἀπευθύνεται ἡ ἄφθαρτη Μαρία Καρυστιανοῦ. Ἐάν τυχόν ἱδρύσει κόμμα ἡ κυρία Καρυστιανοῦ μέ τόση ἀθόρυβη δουλειά βάσης πού ἔχει κάνει, ὅλα αὐτά τά χρόνια, ἔχει πολύ καλές πιθανότητες νά προσπεράσει πολύ κόσμο. Ἀκόμη καί τόν ἔμπειρο Ἀλέξη.

Ὁ δεύτερος ἄξονας τῆς ὁμιλίας τοῦ Ἀλέξη Τσίπρα ἦταν ἡ ἐμμονή του ὅτι τελικῶς ἡ προσωπική στρατηγική του ἦταν σωστή τό 2015 καί γιά ὅλα φταίει τό παλαιό πολιτικό σύστημα. Ἡ στρατηγική του ἦταν ὅμως λάθος γιατί καί τότε βιάστηκε νά «ρίξει» τόν Ἀντώνη Σαμαρᾶ, ὅπως ὁμολόγησε ὁ Εὐκλείδης Τσακαλῶτος. Ἐκεῖνος διάλεξε διαπραγμάτευση σέ συνθῆκες ἀσφυξίας. Ἐάν εἶχε ὁλοκληρωθεῖ ἡ τετραετία, τό ἀποτέλεσμα θά ἦταν κατά βάση τό ἴδιο καί τό βάρος τῆς ἐφαρμογῆς τῶν μνημονίων θά τό ἔφεραν οἱ ἀντίπαλοί του.

Ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης γιατί δέν βιάστηκε καί ἄκουσε τήν συμβουλή τοῦ Ἐπίτιμου «ἄσε τόν Τσίπρα νά ἐφαρμόσει τά περισσότερα μέτρα πού εἶναι τό μανίκι, νά ἐξαντλήσει τήν τετραετία καί μετά ἀναλαμβάνεις»; Ἄν δέν τό ἔχει καταλάβει ὁ κύριος Τσίπρας, τά πλεονάσματα πού ἐν πολλοῖς ὀφείλονται στήν καταπολέμηση τῆς φοροδιαφυγῆς μέσῳ τῶν POS καί πιστώνονται στόν Πρωθυπουργό ἦλθαν μέ τήν τεράστια αὔξηση τῆς χρήσης πλαστικοῦ χρήματος μετά τά capital controls τά δικά του.

Ὁ βιαστικός τότε Ἀλέξης ἀπολογεῖται μέχρι σήμερα γιά τό κλείσιμο τῶν τραπεζῶν καί ὁ Κυριάκος ἀπολαμβάνει τούς καρπούς τῆς φορολογίας ἀπό τά capital controls. Ὅσο γιά τό ὅτι ἡ στρατηγική γιά τά μνημόνιά του ἦταν σωστή: Δέν μπορεῖ νά ἐφαρμόζεις σωστή στρατηγική, ἀλλά στό τέλος νά ψάχνεις νά βρεῖς τήν ψῆφο σου. Κάποιο λάθος ἔχει κάνει καί πρέπει νά τό ἀναγνωρίσεις. Ὄχι γιά νά ἔλθεις σέ ἀδυναμία, ἀλλά γιά νά δείξεις στόν κόσμο πού εἶναι δύσπιστος ἀπέναντί σου ἀκόμη καί δέκα χρόνια μετά, ὅτι κατάλαβες γιατί ἔχασες.

Δέν χρειάζεται νά ἀλλάξεις τήν ταυτότητά σου γιά νά πείσεις ὅτι ἄλλαξες. Ἀρκεῖ νά κοιτάξεις στά μάτια τούς πολῖτες πού πλήγωσες καί νά πεῖς «ἔκανα λάθος». Οὔτε κἄν συγγνώμη. Ὅσο δέν τό κάνεις αὐτό, ἡ μόνη «Ἰθάκη» πού θά θυμοῦνται οἱ πολῖτες στό μέλλον θά εἶναι ἡ περίφημη κρουαζιέρα μέ τήν θαλαμηγό. Ἀνοικτά τῆς Ἰθάκης.