Τί εἶναι τελικά αὐτή ἡ «Μεγάλη Ἑβδομάς»; Τί εἶναι ἡ Λαμπρή καί ἡ Ἀνάσταση; Μεγαλώνοντας, οἱ ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας ἄλλαζαν στό μυαλό μου συνεχῶς σχῆμα, ὄγκο, πλάτος, βάθος.
Πότε γίνονταν εὐκρινέστερες, πότε σκοτείνιαζαν καί συννέφιαζαν…
Πάντα, ὅμως, τήν Μεγάλη Παρασκευή, ἄκουγα τόν πατέρα μου, πρωί-πρωί, νά τραγουδᾶ τόν Ἐπιτάφιο Θρῆνο στόν ἦχο τοῦ δημώδους «Σήμερα μαῦρος οὐρανός, σήμερα μαύρη μέρα»…
Κατά σύμπτωση (;) ὁ οὐρανός τήν Μεγάλη Παρασκευή ἦταν –τίς περισσότερες φορές– μουντός, μολυβδοσκέπαστος. Γι’ αὐτό καί ἡ Μεγάλη Παρασκευή εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας τήν ὁποία ξεχωρίζω…
Πηγαίνοντας πολύ πίσω, τήν Μεγάλη Παρασκευή, θυμᾶμαι ὅτι βρισκόμουν ἀπό πολύ νωρίς στήν ἐκκλησία, ὡς «παπαδάκι». Ἡ μητέρα μου εἶχε φροντίσει νά μοῦ ράψει μιά πορφυρῆ στολή. Τήν φοροῦσα μέ καμάρι καί περιδιάβαινα στό «Ἱερό», ἐκτελῶντας τίς ἐντολές τοῦ κυρ-Γιώργη, τοῦ νεωκόρου τοῦ ἱεροῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου… Μέ τό πού μπῆκα στό Γυμνάσιο, παράτησα τόν «παπαδακισμό» (ἐπιτρέψτε μου τόν ὅρο, γιά νά ἐλαφρύνω τήν ἀτμόσφαιρα) καί ἀνακάλυψα τούς Μπήτλς!
Αὐτό, ὅμως, δέν μέ ἐμπόδισε νά αἰσθάνομαι τήν Μεγάλη Παρασκευή ὡς «μιά ἰδιαίτερη ἡμέρα». Κι ἔτσι, ἀπό τότε, δέν ἔλειψα ποτέ ἀπό τήν Ἀκολουθία τῆς Ἀποκαθηλώσεως. Ὅπου καί νά βρέθηκα, ἀκόμη καί ὑπό τίς πλέον δυσμενεῖς συνθῆκες ἤ μακρυά ἀπό τήν Ἑλλάδα, πάντα εὕρισκα τόν τρόπο νά εἶμαι παρών στήν συγκλονιστική αὐτή τελετή.
Θυμᾶμαι Μεγάλη Παρασκευή στήν Γλασκώβη, μέ ἕναν θεόφαλτσο ἱερέα, πού μέ ἔκανε νά χάνω τήν αὐτοσυγκέντρωσή μου μέ τό πού ἄνοιγε τό στόμα του!
«Γιατί δέν ἀλλάζετε ἐπάγγελμα, ἀγαπητέ;» τοῦ εἶπα, μετά τό πέρας τῆς ἀκολουθίας. Μέ κοίταξε παραξενεμένος. «Μά, γιατί τό λέτε αὐτό;» μέ ρώτησε.
Καί βάλθηκα νά τοῦ ἐξηγῶ πόσο στενά συνδεδεμένη εἶναι ἡ σωστή ἀπόδοση κάθε νότας, κάθε ἴχνους τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς γιά τόν πιστό, ὁ ὁποῖος ἐπιχειρεῖ νά βυθιστεῖ στήν μαγεία τῶν ἤχων καί τῶν λόγων, νά μεταφερθεῖ σέ κάποια ἄλλη διάσταση, προσπαθῶντας νά ἐξηγήσει, σέ ἐλάχιστο χρόνο, ὅσα δέν ἔχουν ἐξηγήσει ἐπί αἰῶνες οἱ σοφοί ὅλου τοῦ κόσμου!
Πράγματι, κάθε ἦχος ἔχει τήν σημασία του τήν Μεγάλη Παρασκευή. Σέ ἐμένα, γιά παράδειγμα, ἐκεῖνο πού ἔχει μετρήσει περισσότερο, εἶναι ὁ ἦχος ἀπό τά ἄρβυλα τοῦ ἀγήματος τῶν ναυτῶν, πού συνόδευε πάντα τόν Ἐπιτάφιο τῆς ἐνορίας μας.
Καθώς ἐπικρατοῦσε ἀπόλυτη σιγή καί ἡ ἀτμόσφαιρα ἐξέπεμπε ὅλα τά ἐαρινά ἀρώματα τῶν κήπων τῆς πόλεως (τότε ὅλα τά σπίτια εἶχαν κῆπο), ἀκουγόταν καθαρά τό σύρσιμο τῶν πελμάτων», στά διαλείμματα τῆς σιωπῆς πού ἄφηνε τό ταμποῦρλο τῆς φιλαρμονικῆς. «Τατά-τατά/τατά-τατά/τατά τατάτα/τά-τά-τά»…
Καί, τά ναυτάκια, μέ τό ὅπλο ὑπό μάλης, συνόδευαν τό θεῖο σκήνωμα, ρίχοντας κλεφτές ματιές, στήν χορωδία τῶν «μυροφόρων», μαθητριῶν τῶν γύρω γυμνασίων, οἱ ὁποῖες καλοῦσαν τούς ἀγγέλους νά κατέβουν στήν γῆ ψάλλοντας «αἱ γενεαί πᾶσαι» καί «ἡ ζωή ἐν τάφῳ»…
Χωρίς βεγγαλικά καί σαματᾶδες, σέ μιά ἀπόλυτη σιωπή, μέ τόν μονότονο πλήν συγκλονιστικό ἦχο τοῦ τυμπάνου, τό σύρσιμο τῶν ἀρβύλων καί τίς ἀγγελικές φωνές τῶν κοριτσιῶν.
Καί τοῦ χρόνου, μέ ὑγεία, ἀγαπητοί…
