Καμμία ἀναφορά σέ Αἰγαῖο ἤ παρέμβαση σέ στρατιωτική ἐμπλοκή – Ἀλλά προσθήκη μέ Διεθνές Δίκαιο
ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ θετικό γιά τήν Ἑλλάδα θά πρέπει νά θεωρηθεῖ τό γεγονός ὅτι οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες δι’ ἐπιστολῆς τοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Μάικ Πομπέο πρός τόν Ἕλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ἡ ὁποία ἐδόθη χθές στήν δημοσιότητα, δηλώνουν τήν προσήλωσή τους «στήν διασφάλιση τῆς ἀσφαλείας, τῆς εἰρήνης καί τῆς δημοκρατίας στήν Ἑλλάδα», κάτι πού ἑρμηνεύεται ὡς σημαντικό στοιχεῖο ὑποστηρίξεως τῶν ἑλληνικῶν θέσεων.
Πρέπει δέ νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ ὑπογραφή ἑνός ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν εἶναι ἡ μόνη δεσμευτική γιά μία κυβέρνηση (ἐκτός βεβαίως αὐτῆς τοῦ Προέδρου της.) Ἀνάλογη ἐπιστολή ἀπό τίς ΗΠΑ πρός τήν Ἑλλάδα δέν ἔχει ὑπάρξει γιά 43 χρόνια! Μόνον τό 1976, ὁ τότε Ἀμερικανός ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Χένρυ Κίσσιντζερ εἶχε ἀπευθύνει ἐπιστολή μέ ἀνάλογο περιεχόμενο πρός τόν Ἕλληνα ὁμόλογό του Δημήτριο Μπίτσιο.
Στό γεγονός ἀνεφέρθη ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν Νῖκος Δένδιας παραλληλίζοντας τίς δύο ἐπιστολές, γεγονός πού μᾶς ὁδήγησε νά ἀνατρέξουμε στήν ἐπιστολή Κίσσιντζερ καί νά κάνουμε τίς ἀπαραίτητες συγκρίσεις. Νά ἐντοπίσουμε τί προσετέθη καί τί ἀφηρέθη. Παρατηροῦμε λοιπόν πώς ὑπάρχει μία διαφορά, πού θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ θεμελιώδης. Ἡ ἐπιστολή Πομπέο δέν περιλαμβάνει μία φράση. Κάτι λείπει. Μία διαβεβαίωσις ἀνάλογη αὐτῆς πού ἔδιδε τότε ὁ Κίσσιντζερ, ὅτι «αἱ Ἡνωμέναι Πολιτεῖαι θά ἀντετάσσοντο ἐνεργῶς καί ἀνεπιφυλάκτως εἰς τήν ἀναζήτησιν ὑπό ἑκατέρας πλευρᾶς στρατιωτικῆς ἐπιλύσεως».
Τό γεγονός δέ ὅτι ἡ ἐπιστολή τοῦ Μάικ Πομπέο δέν περιλαμβάνει ἀναφορά στό Αἰγαῖο (πού ἔκανε ἡ ἐπιστολή Κίσσιντζερ) ἀλλά μόνον στήν Ἀνατολική Μεσόγειο, τήν καθιστᾶ ἀόριστη καί γενικόλογη χωρίς νά γίνεται σαφές ὅτι ἀφορᾶ τά ζητήματα μεταξύ τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Τουρκίας.
Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ὅμως, ὑπάρχουν καί πράγματα πού προσετέθησαν. Ἡ ἐπιστολή Πομπέο ἀναφέρει τήν Ἑλλάδα ὡς πυλῶνα σταθερότητος καί ἡγετική εὐρωπαϊκή δύναμη. Ὁμιλῶν γιά εἰρηνική ἐπίλυση διαφορῶν ἐπικαλεῖται τό ἄρθρο 33 τῆς Χάρτας τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν πού προβλέπει ἀκριβῶς αὐτήν τήν μεθοδολογία, δεικνύοντας ἔτσι τόν σεβασμό τῆς μεγάλης χώρας του πρός τόν διεθνῆ αὐτόν ὀργανισμό. Κάνει ἀκόμη μίαν ἄμεση καταληκτική ἀναφορά στό διεθνές δίκαιο, τήν ἐφαρμογή τοῦ ὁποίου ἐπιδιώκει ἡ Ἑλλάς κατά
τήν παγία πολιτική της. Αὐτά δέν ἀνεφέροντο στήν ἐπιστολή Κίσσιντζερ. Θά πεῖ κανείς βεβαίως ὅτι μεταξύ τῶν δύο ἐπιστολῶν διέρρευσε περίπου μισός αἰών. Ἄλλοι καιροί, διαφορετική φρασεολογία καί διαφορετικές πολιτικές πρακτικές. Τό πόσο οὐσιαστική μπορεῖ νά εἶναι αὐτή ἡ «παράλειψις», θά τό δείξουν τό μέλλον καί οἱ ἐξελίξεις. Ἄλλωστε καί μετά τό 1976 δέν χρειάσθηκε οἱ ΗΠΑ νά δείξουν πόσο «ἐνεργά» προετίθεντο νά ἀντιταχθοῦν στίς προσπάθειες «στρατιωτικῆς ἐπιλύσεως» διαφορῶν. Ἡ Ἑλλάς εἶχε τότε –ὅπως ἔχει καί σήμερα– τήν ἰσχύ νά ἀποτρέψει τίς φαντασιώσεις τῶν γειτόνων μας γιά στρατιωτικοῦ τύπου ἐπίλυση διαφορῶν.
Παραθέτουμε λοιπόν τό πλῆρες κείμενο τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Μάικ Πομπέο πρός τον κ. Κυριάκο Μητσοτάκη:
«Ἡ ὑπογραφή τῆς Συμφωνίας Ἀμοιβαίας Ἀμυντικῆς Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA) ἀποτελεῖ κομβικό σημεῖο στήν ἐμβάθυνση τῆς συνεργασίας Ἑλλάδος – Ἡνωμένων Πολιτειῶν στό τομέα τῆς ἀσφαλείας. Πέρα ἀπό τό γεγονός ὅτι εἶναι σύμμαχες στό πλαίσιο τοῦ ΝΑΤΟ, οἱ δύο χῶρες σφυρηλατοῦν ἀπό κοινοῦ μία πιό στενή στρατηγική σχέση, διά τῆς MDCA. Ὅπως εἶπε ὁ Πρόεδρος Τράμπ ὅταν ἦταν μαζί σας ἡ σχέσις μας εἶναι ἐξαιρετική.
Ἡ πρόσφατη ἐπίσκεψίς σας στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ἀποτελεῖ ξεκάθαρη ἐπαναβεβαίωση τῶν στενῶν δεσμῶν καί τῆς συνεργασίας μεταξύ τῶν δύο χωρῶν μας. Ἐπαναβεβαιώνει ἀκόμη τήν ἀνάδειξη τῆς Ἑλλάδος –μετά περίπου μία δεκαετία κρίσεως– σέ μιά χώρα ἐπιτυχοῦς οἰκονομικῆς ἀνακάμψεως καί στήν πορεία ἐπιδεικνύει μίαν ἀξιοσημείωτη κοινωνική συνοχή καί τήν ὕπαρξη ἰσχυρῶν δημοκρατικῶν θεσμῶν.
Σέ ὅλη αὐτή τήν ἐπώδυνη διαδικασία οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες ὑποστήριζαν τήν Ἑλλάδα καί συνεχίζουν καί τώρα νά τήν ὑποστηρίζουν. Θεωροῦμε τήν Ἀθήνα κομβικό σύμμαχο καί σημαντικό παίκτη στήν Ἀνατολική Μεσόγειο, καθώς καί στά Βαλκάνια. Οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες θά παραμείνουν προσηλωμένες στήν διασφάλιση τῆς εὐημερίας, τῆς ἀσφαλείας καί τῆς δημοκρατίας στήν Ἑλλάδα. Τό ἐδήλωσα αὐτό καθαρά ὅταν μαζί σας ἤμασταν μέ Ἕλληνες ἀπό ὅλες τίς γωνιές τῆς Ἀμερικῆς λέγοντας: “Θά συνεχίσουμε νά σᾶς ὑποστηρίζουμε ὡς ἡγετική χώρα τῆς Εὐρώπης. Θά συνεχίσουμε νά ὑποστηρίζουμε τήν εὐημερία σας, τήν ἀσφάλειά σας καί τήν δημοκρατία σας. Τό μέλλον θά ἀνατείλει λαμπρότερο γιά τίς χῶρες μας καί τήν συνεργασία μας”.
Οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες παρακολουθοῦν στενά τίς ἐξελίξεις στήν περιοχή καί μένουν σταθερές στίς θέσεις τους, ὅτι αὐτοί πού ἔχουν συμφέροντα στήν Ἀνατολική Μεσόγειο θά πρέπει νά ἀναζητήσουν λύσεις μέ εἰρηνικά μέσα συμφώνως πρός τό ἄρθρο 33 τῆς Χάρτας τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν, ἀπέχοντας ἀπό κάθε ἐνέργεια ἤ δήλωση πού θά μποροῦσε νά θεωρηθεῖ προκλητική. Δέν χρειαζόμαστε μιά κλιμάκωση ἐντάσεων στήν περιοχή, ἀλλά μᾶλλον ἐπιδιώκουμε διάλογο πού ὁδηγεῖ σέ ἀποτελέσματα, πού παγιώνουν τόν σεβασμό στό διεθνές δίκαιο».
Ἀντιστοίχως παραθέτουμε τά χαρακτηριστικά ἀποσπάσματα τῆς ἐπιστολῆς Κίσσιντζερ πρός Μπίτσιο, τῆς 10ης Ἀπριλίου 1976:
«Θά ἤθελα νά ἐπαναλάβω τήν πεποίθησίν μας ὅτι αἱ διενέξεις αὐταί πρέπει νά ρυθμίζωνται δι’ εἰρηνικῶν διαδικασιῶν καί ὅτι ἕκαστον μέρος πρέπει νά ἀποφεύγῃ προκλητικάς ἐνεργείας.
Ἔχομεν ἤδη διαδηλώσει τήν πεποίθησίν μας ὅτι καμμία πλευρά δέν θά ἔπρεπε νά ἐπιδιώξῃ στρατιωτικήν ἐπίλυσιν τῶν διενέξεων αὐτῶν. Τοῦτο παραμένει ἡ πολιτική τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν.
Συνεπῶς, αἱ Ἡνωμέναι Πολιτεῖαι θά ἀντετάσσοντο ἐνεργῶς καί ἀνεπιφυλάκτως εἰς τήν ἀναζήτησιν ὑπό ἑκατέρας πλευρᾶς στρατιωτικῆς ἐπιλύσεως (τῶν διενέξεων) καί θά καταβάλουν μείζονα προσπάθεια διά νά παρεμποδίσουν μίαν τοιαύτην ἐξέλιξιν τῶν πραγμάτων».
Γεγονός εἶναι ὅτι παρά τίς διαφορετικές προσεγγίσεις σέ ἐπί μέρους θέματα, ἡ γενική κατεύθυνσις τῆς ἀμερικανικῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς παραμένει σταθερή καί διαχρονική. Καί κατά τοῦτο, πρέπει νά ἀποτελεῖ ὑπόδειγμα.
