Ἔξοδοι στίς ἀγορές καί ἐπιταχυντές ἀναπτύξεως τό ἀντίδοτο – Τί προτείνει στόν κ. Μητσοτάκη
ΤΗΝ ΕΝΤΟΝΗ ἀνησυχία του γιά τίς ἐπιπτώσεις τῆς νέας παγκοσμίου οἰκονομικῆς ὑφέσεως στήν οἰκονομία μας ἐκφράζει στήν πρώτη συνέντευξή του, ἀπό τῆς ἀναλήψεως τῶν καθηκόντων του τό 2014, ὁ ὑποδιοικητής τῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννης Μουρμούρας. Στήν συνομιλία του μέ τήν «Ἑστία» ὁ Μακεδών Ἀκαδημαϊκός τονίζει ὅτι «προειδοποιητικές ἐνδείξεις γιά μιά ἐπικείμενη παγκόσμια ὕφεση δυστυχῶς εἶναι ἤδη ἐδῶ» καί ὡς σημάδι θεωρεῖ, μεταξύ ἄλλων, τήν «ἀπότομη ἀλλαγή τῆς νομισματικῆς πολιτικῆς τῶν μεγάλων κεντρικῶν τραπεζῶν». Στέκεται μάλιστα στό ἀφύσικο γεγονός τῆς συνεχοῦς ἀναπτύξεως τῆς οἰκονομίας τῶν ΗΠΑ ἐπί 121 συνεχεῖς μῆνες, κάτι πού ἀργά ἤ γρήγορα θά σταματήσει. Ὁ κ. Μουρμούρας θεωρεῖ τήν ἀνάκτηση τῆς ἐπενδυτικῆς βαθμίδος ἐθνικό στόχο, ἰσότιμο μέ τήν κατάκτηση τῶν κριτηρίων τοῦ Μάαστριχτ τό 1990, καί προτείνει στόν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τά ἑξῆς:
• Συχνές ἐξόδους στίς ἀγορές γιά τήν θωράκιση τῆς οἰκονομίας πρίν ἀπό τήν νέα κρίση.
• Τήν καθιέρωση ἐπιταχυντῶν γιά τήν ἀνάπτυξη, ὡς ἀνάχωμα στήν ἐπιβράδυνση τῆς οἰκονομίας ἐξ αἰτίας τῆς νέας παγκοσμίου ὑφέσεως.
Ὅλη ἡ ἐνδιαφέρουσα συνέντευξις τοῦ κ. Μουρμούρα πρός τήν «Ἑστία» ἔχει ὡς ἑξῆς:
Τά τελευταῖα χρόνια ἐποπτεύετε τό ἐπενδυτικό χαρτοφυλάκιο τῆς Τράπεζας τῆς Ἑλλάδος, ἀξίας πολλῶν δίς εὐρώ. Ποιές εἶναι οἱ ἐκτιμήσεις σας γιά τήν παγκόσμια οἰκονομία καί τίς κεφαλαιαγορές; Ὑπάρχει αὐξημένος κίνδυνος γιά μία παγκόσμια ὕφεση τούς ἑπόμενους μῆνες;
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 2019 οἱ προοπτικές γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς παγκόσμιας οἰκονομίας ἐπιδεινώθηκαν μέ μεγαλύτερη πηγή ἀνησυχίας τόν ἐμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ καί Κίνας. Κοιτώντας πίσω στήν ἱστορία, ἡ παγκόσμια οἰκονομία εἰσῆλθε 4 φορές σέ ὕφεση ἀπό τό 1960 μέχρι σήμερα, καί σέ σημαντική ἐπιβράδυνση τό 1998 καί τό 2001, καταδεικνύοντας ὅτι εἰσέρχεται σέ καθεστώς ὕφεσης περίπου κάθε 9-10 χρόνια. Οἱ προειδοποιητικές ἐνδείξεις γιά μιά ἐπικείμενη παγκόσμια ὕφεση δυστυχῶς εἶναι ἤδη ἐδῶ, μέ τίς πιό σημαντικές μεταξύ ἄλλων: α) μιά ἀνεστραμμένη καμπύλη ἀποδόσεων τῶν κυβερνητικῶν ὁμολόγων στίς ΗΠΑ (ἡ καμπύλη ἀντανακλᾶ τίς προσδοκίες τῶν ἀγορῶν γιά τή μελλοντική πορεία τῶν ἐπιτοκίων). Στά προηγούμενα 60 χρόνια, πρίν ἀπό κάθε ὕφεση τῆς ἀμερικάνικης οἰκονομίας, προηγήθηκε μιά ἀνεστραμμένη καμπύλη ἀποδόσεων καί β) ἡ ἀπότομη ἀλλαγή τῆς νομισματικῆς πολιτικῆς τῶν μεγάλων κεντρικῶν τραπεζῶν, ἀπό περιοριστική σέ ἐπεκτατική ἤ ἀκόμη πιό διευκολυντική. Ἔτσι σύμφωνα μέ τή Fed τῆς Νέας Ὑόρκης ἡ πιθανότητα ὕφεσης στίς ΗΠΑ ἔχει αὐξηθεῖ κατακόρυφα γιά τό ἑπόμενο ἔτος. Σημειώνω ἐπίσης ὅτι ἡ ἀμερικανική οἰκονομία «ἐγκαινίασε» τόν ἑκατοστό εἰκοστό πρῶτο μῆνα τῆς μεγαλύτερης περιόδου ἀνάπτυξης πού ἔχει καταγραφεῖ ποτέ στήν οἰκονομική ἱστορία της.
Σέ αὐτή τήν εὔθραυστη «ἰσορροπία τρόμου» ἡ Fed προέβη τόν περασμένο μῆνα στήν πρώτη μείωση, στήν τελευταία δεκαετία, τοῦ βασικοῦ ἐπιτοκίου ἀναφορᾶς κατά 0,25%, ἐνῶ ἡ ΕΚΤ, στήν τελευταία συνεδρίαση τοῦ Διοικητικοῦ της Συμβουλίου, ἄφησε ἀνοικτό τό ἐνδεχόμενο γιά περαιτέρω μείωση τοῦ ἀρνητικοῦ ἐπιτοκίου ἀποδοχῆς καταθέσεων κατά 10 μ.β. καί σέ περίπτωση πού διατηρηθεῖ ἡ ἐπιδείνωση τῶν οἰκονομικῶν στοιχείων καί ὁ πληθωρισμός παραμείνει σέ χαμηλά ἐπίπεδα, δέν ἀποκλείεται νά ἀποφασισθεῖ σέ λίγες μέρες ἕνας νέος γῦρος ποσοτικῆς χαλάρωσης γιά τήν εὐρωζώνη.
Ὅσον ἀφορᾶ τίς προοπτικές τῶν ἀγορῶν, στό τρέχον περιβάλλον ὅπου ἡ ὁμίχλη τῆς ἀβεβαιότητας ἔχει πυκνώσει (ἐμπορικοί-συναλλαγματικοί πόλεμοι, Brexit χωρίς συμφωνία, ἐπιβράδυνση στήν εὐρωζώνη κι ἀλλοῦ, κ.λπ.), ἀλλά καί τῶν ἐπίμονων χαμηλῶν ἤ καί ἀρνητικῶν ἐπιτοκίων, οἱ ἀποδόσεις τῶν κρατικῶν ὁμολόγων τόσο στίς ΗΠΑ ὅσο καί στήν εὐρωζώνη ἀναμένεται νά ὑποχωρήσουν περαιτέρω. Ὑπενθυμίζω ὅτι ἡ ἀξία τῶν κρατικῶν ὁμολόγων πού βρίσκονται σέ ἀρνητικά ἐπίπεδα παγκοσμίως ξεπερνᾶ τά $14 τρίς. Αὐτό σημαίνει ὅτι οἱ διαχειριστές κεφαλαίων θά πρέπει νά τοποθετηθοῦν στό μακροπρόθεσμο κομμάτι τῆς καμπύλης τῶν ὁμολόγων ἀναλαμβάνοντας μεγαλύτερο ἐπιτοκιακό κίνδυνο γιά νά ἐπιτύχουν ἱκανοποιητικές ἀποδόσεις, ἐνῶ προβλέπεται ὅτι θά διατηρηθεῖ αὐξημένη ἡ μεταβλητότητα στίς χρηματοπιστωτικές ἀγορές.
Ἔχετε ἀρθρογραφήσει ἐκτεταμένα τά τελευταῖα χρόνια σέ διεθνῆ κι ἑλληνικά ἔντυπα γιά τά Μνημόνια. Τελικά, ἡ κρίση ἔφερε τά Μνημόνια ἤ τά Μνημόνια ἔφεραν τήν κρίση;
Δυστυχῶς ἰσχύουν καί τά δύο. Ὁ ἱστορικός χρόνος αὐτό θά ἀναδείξει καί θά καταγράψει στή σελίδα αὐτή τῆς σύγχρονης οἰκονομικῆς ἱστορίας τῆς πατρίδας μας. Ἔγιναν λάθη κι ἀπό τίς δύο πλευρές, δανειστές καί δανειζόμενες κυβερνήσεις. Μέ τά προηγούμενα καπέλα μου, τοῦ Καθηγητῆ καί Συμβούλου, προσπάθησα νά ἀναδείξω τά λάθη τῶν δανειστῶν καί εἰ δυνατόν νά διορθωθοῦν. Τό πρῶτο νομίζω τό κατάφερα, τό δεύτερο εἰς μάτην. Κάποια ἀπό αὐτά τά λάθη τά ἔχουν παραδεχθεῖ οἱ δανειστές μας, μέ ἀρκετή καθυστέρηση βέβαια, καί σέ ἐπίπεδο χρονοβόρων διαδικασιῶν ἐσωτερικοῦ ἐλέγχου, ὄχι ὅμως καί σέ ἐπίπεδο τῶν Θεσμῶν (τῆς πάλαι ποτέ Τρόικας). Τά περισσότερα ἀπό τά λάθη αὐτά –τόσο στό σχεδιασμό (μεθοδολογία, στόχοι καί μέτρα) ὅσο καί στήν ἐκτέλεση (timing, ἀκολουθία τῶν μέτρων, κ.λπ.)– τά εἶχα ἐγκαίρως ἐπισημάνει (βλ. ἀναδημοσίευση αὐτῶν στό βιβλίο μου Ἡ Διπλή Κρίση, 2014), π.χ. τό λάθος μέ τούς δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, μία ἐμμονή στή μονόπλευρη λιτότητα καί στή λάθος στόχευση τοῦ ὀνομαστικοῦ ἐλλείμματος, μέσω μιᾶς λογιστικῆς ἀπεικόνισης τῶν οἰκονομικῶν δεδομένων ἀγνοώντας τήν μακροοικονομική τους διάσταση (βλ. ἄρθρο μου στούς «FT», Ἰανουάριος 2012), μία ἀφελής ἀντίληψη ὅτι μόνο μέ τίς μεταρρυθμίσεις καί τήν ἐσωτερική ὑποτίμηση θά «βρέξει» ἀνάπτυξη καί θέσεις ἐργασίας, ἀγνοώντας παντελῶς τήν πλευρά τῆς ζήτησης (βλ. τή σχετική μου πρόταση γιά τήν ἐπίλυση τοῦ πιό πάνω ζητήματος μέσω τῆς ἐπενδυτικῆς αἱρεσιμότητας, δίπλα στή δημοσιονομική καί μεταρρυθμιστική στό ἄρθρο μου στή «WSJ», Φεβρουάριος 2012), ἀλλά καί τά ἀντι-αναπτυξιακά ὑπερ-πλεονάσματα (στόχοι 4.5% καί 3.5% τοῦ ΑΕΠ) τῶν τελευταίων ἐτῶν. Σχετικά μέ τά τελευταῖα, μέ χαρά εἶδα νά καταλαμβάνει κυρίαρχη θέση στό δημόσιο διάλογο τά τελευταῖα 2-3 χρόνια (τόσο ἀπό τήν ἀπελθοῦσα κυβέρνηση ὅσο κι ἀπό τή σημερινή) ἡ σύνδεση τῆς μείωσης τῆς φορολογίας μέ τά χαμηλότερα πρωτογενῆ πλεονάσματα. (Γιά μία ὁλοκληρωμένη μακροοικονομική ἀνάλυση γιά τήν πιό πάνω σύνδεση βλ. Κεφ. 8 τοῦ βιβλίου μου Ἡ Διπλή Κρίση, Β΄ τόμος, 2014, ὅπου ἐκεῖ ἔγινε καί γιά πρώτη φορά δημοσίως ἡ σχετική πρότασή μου.)
Τά δικά μας λάθη, τά περισσότερα, εἶναι παγκοίνως γνωστά, κάποια λιγότερο, ἀλλά δέν εἶναι τοῦ παρόντος. Γιά τόν ἱστορικό τοῦ μέλλοντος δύο εἶναι τά σχετικά κρίσιμα ἐρωτήματα: α) Μέ δεδομένη τήν παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση τοῦ 2008 θά μπορούσαμε νά εἴχαμε ἀποφύγει τά Μνημόνια; β) Μέ τή χώρα μέσα στά Μνημόνια θά μπορούσαμε νά εἴχαμε ἀποφύγει τήν πρωτοφανῆ οἰκονομική καταστροφή σέ διάρκεια καί ἔνταση γιά χώρα μέλος τοῦ ΟΟΣΑ, μέ σωρευτική ἀπώλεια ΑΕΠ πάνω ἀπό 25%, ἐκτίναξη τῆς ἀνεργίας στό 27%, ἀπώλεια εἰσοδημάτων πάνω ἀπό 40%, ἔκρηξη τοῦ ἰδιωτικοῦ χρέους, δραματική πτώση τῶν ἀποτιμήσεων τῶν περιουσιακῶν στοιχείων λόγω βαθιᾶς ὕφεσης, κ.λπ.; Οἱ ἀπαντήσεις μου καί στά δύο πιό πάνω ἐρωτήματα εἶναι ἐμφαντικά καταφατικές μέ πολλά «ἐάν», βεβαίως, καί κάποια ἄλλη στιγμή θά τίς ἀναλύσουμε ἐνδελεχῶς.
Μέ τή μία ἤ τήν ἄλλη σας τεχνοκρατική ἰδιότητα ἔχετε βρεθεῖ στό παρελθόν κοντά σέ τρεῖς πρώην Πρωθυπουργούς (Καραμανλῆς, Σαμαρᾶς, Παπαδῆμος). Τί θά συμβουλεύατε τόν νῦν Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη καί τό οἰκονομικό του ἐπιτελεῖο, σχετικά μέ τήν ἑπόμενη ἡμέρα τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας;
Κατ’ αρχάς νά εὐχηθῶ καλή ἐπιτυχία στόν κ. Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη καί τήν Κυβέρνησή του. Τοῦ δίνεται μοναδική ἱστορική εὐκαιρία νά προχωρήσει στήν ἀνάταξη τῆς πατρίδας μας. Στά πλαίσια τῶν καθηκόντων μου θά εἶμαι ἀρωγός στήν ἐθνική αὐτή προσπάθεια. Εἶναι συχνό φαινόμενο στίς δημοκρατίες μία πολιτική ἀλλαγή νά συνοδεύεται καί ἀπό τήν ἐπανεκκίνηση τῆς οἰκονομίας μέσα ἀπό τήν καλλιέργεια θετικῶν προσδοκιῶν καί τή βελτίωση τῆς ψυχολογίας τῆς ἀγορᾶς. (Ἡ ἐξαίρεση τοῦ τραγικοῦ α΄ ἑξαμήνου τοῦ 2015 ἐπαληθεύει τόν κανόνα.) Τό ζητούμενο βέβαια εἶναι τά ποιοτικά χαρακτηριστικά αὐτῆς τῆς ἐπανεκκίνησης καί τά ὁποῖα καθορίζουν τή διάρκεια καί τά ὀφέλη της, ὑπό τόν διπλό περιορισμό ἐδῶ καί χρόνια τῆς ἔλλειψης ρευστότητας καί χρηματοδότησης τῆς πραγματικῆς οἰκονομίας καί τοῦ ὑψηλοῦ ἰδιωτικοῦ χρέους. Πρίν ἔρθω ὅμως στό ἐρώτημά σας, μιά κουβέντα μόνο ὅσον ἀφορᾶ τό ρόλο τῆς Τράπεζας τῆς Ἑλλάδος. Ὁ θεσμικός της ρόλος ὡς ἐπίσημος σύμβουλος τῆς Κυβέρνησης, ὁποιασδήποτε ἀποχρώσεως, εἶναι δεδομένος, διαχρονικός καί συνεχής. Φορᾶμε πάντα τήν ἐθνική φανέλλα, στά πλαίσια βέβαια τῶν περιορισμῶν πού ὁρίζει τό εὐρωσύστημα καί ἡ θεσμικά κατοχυρωμένη ἀνεξαρτησία μας, μακριά ἀπό πολιτικές σκοπιμότητες καί παιχνίδια ἐξουσίας. Ὑπάρχει σήμερα κυβερνητικό σχέδιο, φιλόδοξο ἀλλά ἐφικτό, καί τό ὁποῖο ὑπό ὁρισμένες προϋποθέσεις μπορεῖ νά ἐνεργοποιήσει τό χρόνια συμπιεσμένο ἐλατήριο τῆς οἰκονομίας. Ὑπάρχει ἐπίσης ἕνα σοβαρό οἰκονομικό ἐπιτελεῖο, τόσο σέ πολιτικό ὅσο καί σέ τεχνοκρατικό ἐπίπεδο, μέ βαθιά γνώση τῆς οἰκονομίας καί μεγάλη κοινοβουλευτική καί διαπραγματευτική ἐμπειρία τό πρῶτο, καί μέ διεθνεῖς περγαμηνές τό δεύτερο. Τό ἐπιτελεῖο αὐτό ἀπό νωρίς ἔδειξε τά σωστά ἀντανακλαστικά του, στήν ἀντιπολίτευση ἀκόμη, ὅταν ἀπέρριψε τήν προληπτική πιστωτική γραμμή γιά τή μετα-μνημονιακή περίοδο, καί ἀντί αὐτοῦ, υἱοθέτησε ὡς μεσοπρόθεσμο στόχο τήν ἀνάκτηση τῆς ἐπενδυτικῆς βαθμίδας (θέση πού μέ βρίσκει ἀπολύτως σύμφωνο, ὅπως ἔχω ἄλλωστε δημόσια τοποθετηθεῖ ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ ἐξαιρετικά κρίσιμου ζητήματος σέ διεθνές συνέδριο τοῦ Οἰκονομικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ἑλλάδος τήν ἄνοιξη τοῦ 2018 στήν Ἀθήνα, παρουσία τῶν Θεσμῶν, ὅπου ἤμουν ὁ κεντρικός ὁμιλητής.) Εἶχα μάλιστα χαρακτηρίσει τότε τήν ἀνάκτηση τῆς ἐπενδυτικῆς βαθμίδας τόσο σημαντικό γεγονός γιά τή χώρα ὅσο ἦταν ἡ ἐκπλήρωση τῶν κριτηρίων τοῦ Μάαστριχτ στή δεκαετία τοῦ ’90 γιά τήν ἔνταξή μας στό εὐρώ. Ἀλλά καί ὡς Κυβέρνηση πλέον, στίς πρῶτες κιόλας ἑβδομάδες διακυβέρνησης Μητσοτάκη, τό οἰκονομικό του ἐπιτελεῖο ἔδειξε τά γρήγορα ἀντανακλαστικά του, μέ τήν ἄμεση καί πλήρη κατάργηση τῶν capital controls, σηματοδοτώντας μία «ἀλλαγή παραδείγματος» γιά τήν ἑλληνική οἰκονομία καί ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἀναγκαία συνθήκη γιά τήν προσέλκυση ξένων ἐπενδύσεων καί τήν ἐπιστροφή στήν εὐρωπαϊκή κανονικότητα. Ἐπιπλέον οἱ ἄμεσες φοροελαφρύνσεις κι οἱ ἑπόμενες πού θά ἀκολουθήσουν τοῦ χρόνου, μέσα κι ἀπό τή μείωση τῶν πρωτογενῶν πλεονασμάτων, θά δώσουν μιά νέα δυναμική στήν ἐσωτερική ἐνεργό ζήτηση μέ μόνιμα ἀναπτυξιακά ἀποτελέσματα. Τέλος, δύο ἐπιπλέον σκέψεις, συμβουλευτικοῦ χαρακτῆρα. Πρώτη, ὅσον ἀφορᾶ τό βασικό στόχο τῆς οἰκονομικῆς πολιτικῆς, τό ἀναπτυξιακό στοίχημα, τό ὁποῖο μπορεῖ καί πρέπει νά κερδηθεῖ, νά ζητήσει ὁ κ. Πρωθυπουργός ἀπό τόν Οἰκονομικό του Σύμβουλο, νά τοῦ παραδώσει μιά «top 10» λίστα μέ τούς ἐπιταχυντές ἀνάκαμψης, καί νά παρακολουθεῖ τά (μετρήσιμα) ἀποτελέσματα αὐτῶν στήν οἰκονομία. Αὐτοί οἱ ἐπιταχυντές (π.χ. τά 1,2 δίς εὐρώ ἀπό τήν ἐπιστροφή τῶν κερδῶν τῶν ὁμολόγων ἀπό τά ANFAs καί SMP πού πέτυχε ἡ Κυβέρνηση κι ἔφερε ἐμπροσθοβαρῶς, μέ τό «καλημέρα», καί θά πᾶνε γιά ἐπενδύσεις, κ.λπ.) μποροῦν νά λειτουργήσουν κι ὡς ἀνάχωμα σέ τυχόν ἐπιβράδυνση τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας, ὅταν ἡ εὐρωζώνη ἤ ἡ παγκόσμια οἰκονομία εἰσέλθουν στήν καθοδική φάση τοῦ οἰκονομικοῦ κύκλου. Δεύτερη σκέψη, ἐπιβάλλεται γιά πολλούς λόγους (π.χ. γιά τίς τράπεζες, τήν ἐπενδυτική βαθμίδα, τήν ἐπαναγορά ὁμολόγων, τήν ἀντικατάσταση ἀκριβοῦ χρέους κ.λπ.) ἡ συστηματική παρουσία μας στίς διεθνεῖς κεφαλαιαγορές, μέσα ἀπό μικρές, προαναγγελθεῖσες ἐκδόσεις κυβερνητικῶν ὁμολόγων μακροπρόθεσμης ληκτότητας.
Ἔχετε ἕνα πλούσιο βιογραφικό, ἔχετε ἀναπτύξει ἕνα ἀξιόλογο διεθνές δίκτυο καί τά τελευταῖα χρόνια στήν Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος ἔχετε παρουσιάσει οὐσιαστικό ἔργο. Ποιά εἶναι τά μελλοντικά σας σχέδια;
Νομίζω ὅτι εἶναι πρόωρο νά μιλᾶμε σήμερα γιά αὐτό. Καί ἡ φετινή ΔΕΘ, ἀλλά καί ἡ ἑπόμενη τοῦ χρόνου, θά μέ βροῦνε, πρῶτα ὁ Θεός, στήν Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος. Μοῦ δίνει μεγάλη χαρά πού ὡς ὁ ἀρχαιότερος Ὑποδιοικητής μπορῶ καί προσφέρω τίς γνώσεις κι ἐμπειρία μου στό ἵδρυμα πού ὑπηρετῶ μέ τή μακρά παράδοση, καί πού ἦταν γιά μένα εὐγενής στόχος ζωῆς. Ἡ ἀτζέντα μου εἶναι πλήρης γιά τό φθινόπωρο, ὅπου πέραν τῶν διάφορων Ἐπιτροπῶν πού ἔχω νά προεδρεύσω καί τῶν ἄλλων καθημερινῶν μου καθηκόντων στήν Τράπεζα, περιλαμβάνει στά τέλη Σεπτεμβρίου ἕνα γεῦμα-ὁμιλία στό City τοῦ Λονδίνου σέ διεθνεῖς ἐπενδυτές κι ἀναλυτές γιά τίς ἄριστες προοπτικές τῆς ἑλληνικῆς οἰκονομίας, τή μετάβασή μου τόν Ὀκτώβριο στήν Οὐάσινγκτων, ἐκπροσωπώντας τήν Τράπεζα Ἑλλάδος στήν ἐτήσια Σύνοδο τοῦ Διεθνοῦς Νομισματικοῦ Ταμείου καί τῆς Παγκόσμιας Τράπεζας, καί γιά ὁμιλίες μου στό Πανεπιστήμιο τοῦ Princeton γιά τό εὐρώ, στό New York University στό ἐτήσιο Συμπόσιο τοῦ Stern Business School, μέ θέμα τή Διαχείριση Κινδύνων μαζί μέ διακεκριμένους ἀκαδημαϊκούς (π.χ. τόν νομπελίστα Robert Engle) καί κεντρικούς τραπεζῖτες (π.χ. τό Λόρδο Mervyn King), καί ὅπου θά μιλήσω γιά τά «ρίσκα τῆς νομισματικῆς πολιτικῆς καί τό ρόλο τῶν κεντρικῶν τραπεζῶν σήμερα». Πρόθεσή μου πάντα εἶναι σέ ὅ,τι κάνω, ὅποιον θεσμό καί νά ὑπηρετῶ, εἴτε ὡς Καθηγητής στό Πανεπιστήμιο εἴτε παλαιότερα ὡς Σύμβουλος στό Μαξίμου, νά ἀφήνω πίσω τό στίγμα μου, κι ἐν προκειμένω στήν Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος, ἀνάμεσα σέ τυχόν ἄλλα, καί στό πεδίο τῆς ἀνεξαρτησίας, τόσο σέ θεωρητικό-συγγραφικό ἐπίπεδο ὅσο καί στόν τρόπο ἄσκησης τῆς διοίκησης.
