ΜΙΑ μοναδική ἐμπειρία βιώνει ὁ ἐπισκέπτης τῆς Δήλου ἀντικρύζοντας τίς γλυπτές ἀνθρώπινες μορφές τοῦ Ἄντονυ Γκόρμλεϋ πού κοσμοῦν ἀπό προχθές τό ἱερό νησί, τό ὁποῖο «συνδιαλέγεται» γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία του μέ τήν σύγχρονη τέχνη.
Τῆς Φαίδρας Βασιλάκη
Μία ἐμπειρία πού βιώσαμε καί ἐμεῖς χθές, ὅταν ξεναγηθήκαμε στήν μοναδικῆς συλλήψεως ἔκθεση τοῦ Βρεταννοῦ εἰκαστικοῦ κατά τήν δημοσιογραφική της παρουσίαση. Ὁ ἐπισκέπτης ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τήν ἔκθεση προτοῦ ἀκόμα πατήσει τό πόδι του στήν στεριά. Προσεγγίζοντας τήν Δῆλο μέ τό σκάφος, στήν δύσβατη βορειοδυτική πλευρά, ἀντικρύζει μία μοναχική φιγούρα πού στέκεται φρουρός ἀνάμεσα στούς σχηματισμούς τῶν βράχων στήν ἀκτή. Δύο ἀκόμα ἔργα –ἐπίσης προσανατολισμένα πρός τόν μακρινό ὁρίζοντα– στέκουν στήν κορυφή Πλάκες ἐπάνω στό ὅρος Κύνθος καί στήν ἄκρη τοῦ ἐμπορικοῦ λιμανιοῦ, ἐνῶ ἄλλες γλυπτές φιγοῦρες στέκονται στήν διαδρομή ἀπό τό Στάδιο μέχρι τόν χῶρο τοῦ Θεάτρου, στά ἐμπορικά μαγαζιά καί στό Μουσεῖο, σέ ἀπόλυτη ἁρμονία μέ τόν χῶρο.
Τήν ἔκθεση, ἡ ὁποία φέρει τόν τίτλο «Sight» καί ἀποτελεῖ μιά σύμπραξη τῆς Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων Κυκλάδων καί τοῦ Πολιτιστικοῦ καί Ἀναπτυξιακοῦ Ὀργανισμοῦ ΝΕΟΝ, ἐπιμελήθηκαν ἡ Ἐλίνα Κουντούρη, διευθύντρια τοῦ ΝΕΟΝ, καί ἡ Iwona Blazwick, OBE, διευθύντρια τῆς Whitechapel Gallery τοῦ Λονδίνου.
«Τό ἀλώβητο φυσικό καί ἱστορικό τοπίο τῆς ἀκατοίκητης Δήλου προσφέρει στόν ἐπισκέπτη τήν ἐμπειρία ἑνός ταξιδιοῦ στόν χρόνο. Ἡ εἰκαστική ἐγκατάσταση «Sight» λειτουργεῖ ὡς πολλαπλασιαστής ἰσχύος γιά τήν βιωματική ἐμπειρία τοῦ χώρου καί ὡς δίαυλος γιά διαφορετικές ἀναγνώσεις τοῦ παρελθόντος. Τά γλυπτά τοῦ Ἄντονυ Γκόρμλεϋ ἀνασημαίνουν τόν χῶρο καί προσφέρουν στόν ἐπισκέπτη μιά ἀπολαυστική περιήγηση μέσα στήν δηλιακή ἀνασύνθεση, γιά ἀναστοχασμό τῶν ταυτοτικῶν, γνωσιακῶν καί αἰσθητικῶν δεσμῶν μας μέ τό παρελθόν», σημείωσε ὁ Δημήτρης Ἀθανασούλης, διευθυντής τῆς Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων Κυκλάδων, κατά τήν συνέντευξη Τύπου γιά τήν παρουσίαση τῆς ἐκθέσεως.
Ὅπως, δέ, ἐξήγησε ἡ Ἐλίνα Κουντούρη «Ὁ Γκόρμλεϋ προτείνει μιά ριζοσπαστική στάση: Ἡ τέχνη ἀφορᾶ τήν ἐπικύρωση τῆς προσωπικῆς μας ἐμπειρίας στόν παρόντα χρόνο. Αὐτή ἡ ἔκθεση εἶναι μιά ἐξαιρετική εὐκαιρία γιά νά συνδεθεῖ τό εὐρύ κοινό μέ τό ἔργο τοῦ Γκόρμλεϋ καί νά ὑπενθυμίσει πόσο σημαντική εἶναι ἡ τέχνη στήν ἀνθρώπινη ἱστορία. Ἐλπίζω ὅτι οἱ ἐπισκέπτες θά φύγουν ἀπό τή Δῆλο νιώθοντας ὅτι ἡ σύγχρονη γλυπτική καί αὐτός ὁ χῶρος ἀνήκουν σέ ὅλους μας».
Ὁ Ἄντονυ Γκόρμλεϋ (γ. 1950) εἶναι ἕνας πολυβραβευμένος καί εὐρέως ἀναγνωρισμένος καλλιτέχνης γιά τά γλυπτά, τίς ἐγκαταστάσεις καί τά δημόσια ἔργα του, πού ἐξερευνοῦν τή σχέση μεταξύ τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος καί τοῦ χώρου. Ἔργα του ἔχουν παρουσιασθεῖ σέ πολλές ἐκθέσεις στήν Βρεταννία καί τό ἐξωτερικό, ἐνῶ γλυπτά του κοσμοῦν δημόσιους χώρους στήν Ἀγγλία καί ἀλλοῦ, μέ γνωστότερο τόν «Ἄγγελο τοῦ Βορρᾶ» στήν βρεταννική πόλη Gateshead. Ἐκτός ἀπό σπουδές καλῶν τεχνῶν (ἔχει κάνει μεταπτυχιακό στή γλυπτική στό UCL), ἔχει σπουδάσει ἀρχαιολογία καί ἱστορία τῆς τέχνης στό Καίημπριτζ. Εἶναι γνωστός γιά τίς ἀνθρώπινες μορφές του ἀπό χυτό σίδηρο, πού τοποθετοῦνται σέ ἐξωτερικούς χώρους. Μιλώντας γιά τά γλυπτά τῆς Δήλου, ὑπεγράμμισε ὅτι ἡ χαρακτηριστική του προσέγγισις παραπέμπει ἄμεσα στήν παραδοσιακή γλυπτική τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Τά σύγχρονα γλυπτά, πού εἶναι σύγχρονες ἐπικλήσεις τῶν ἀγαλμάτων καί τῶν τοτέμ, πού κάποτε κατοικοῦσαν στούς δημόσιους χώρους, τούς ναούς καί τίς ἰδιωτικές κατοικίες ἀλλά τώρα εἶναι ἀπόντα ἤ ἀπομονωμένα. Ἐπίσης, χαρακτήρισε τήν ἔκθεση ὡς ἕνα φυσικό πείραμα λέγοντας «τό ἔργο μου ἔχει ἀξία μόνο ὅταν συνδιαλέγεται μέ τόν θεατή», ἐνῶ τόνισε ὅτι αὐτό πού καθηλώνει τόν ἐπισκέπτη εἶναι ἡ ὑπόστασις τῆς Δήλου, τό φῶς της.
Ἡ εἰκαστική ἐγκατάστασις ἀποτελεῖται ἀπό 29 γλυπτές ἀνθρώπινες μορφές ἀπό σίδηρο, πού θά «ἐπαναποικίσουν» τό νησί μετά ἀπό χιλιάδες χρόνια, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ πέντε φιλοτεχνήθηκαν εἰδικά γιά τήν ἔκθεση στήν Δῆλο, σέ φυσικό μέγεθος. Φιλοδοξοῦν νά «ἀποκαταστήσουν» τήν ἀνθρώπινη παρουσία καί νά δημιουργήσουν ἕνα φυσικό μονοπάτι πού ὁδηγεῖ πίσω στή μυθολογία καί τήν ἀνθρώπινη δραστηριότητα τοῦ παρελθόντος τῆς Δήλου. Ἡ Δῆλος ἔχει ἕνα παρελθόν γεμᾶτο μύθους, τελετές, θρησκεῖες, πολιτική, πολυπολιτισμικότητα καί ἐμπόριο. Σήμερα, μέ ἐξαίρεση τούς ἀρχαιολόγους πού προστατεύουν καί μελετοῦν τό νησί καί αὐτούς πού διεξάγουν ἐπιστημονικές ἔρευνες, εἶναι ἀκατοίκητη καί τά ἐρείπιά της στέκουν κενά ἀπό ἀνθρώπινη παρουσία. Τά γλυπτά ἔργα τοῦ Γκόρμλεϋ ἀναπαριστοῦν ἀνθρώπινες φιγοῦρες σέ φυσική κλίμακα σέ ὄρθια, καθιστή ἤ ξαπλωτή θέση, εἶναι ἀπό σίδηρο καί κάποια ἀπό αὐτά ζυγίζουν πάνω ἀπό δύο τόνους. Ἡ ἕδρασίς τους ἔγινε εἴτε μέ ἁπλή ἀπόθεση εἴτε μέ στερέωση σέ φύλλο χάλυβα (ἤ χαλύβδινο πλαίσιο μέ ἁπλή ἀπόθεση) εἴτε μέ στερέωση σέ τεχνητό λίθο (ἤ σέ λιθοδομή μέ ἁπλή ἀπόθεση), ἐνῶ ἡ μεταφορά τους ἔγινε μέ ἑλικόπτερο.
Ὑπενθυμίζεται ὅτι ἡ πρότασις γιά τήν συγκεκριμένη ἔκθεση πῆρε τήν ἔγκριση τοῦ Κεντρικοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Συμβουλίου τόν περασμένο Ἰανουάριο καί τό ὅλο πρότζεκτ τῆς μεταφορᾶς καί τοποθετήσεως τῶν γλυπτῶν ξεκίνησε τόν Φεβρουάριο καί ὁλοκληρώθηκε πρό ἡμερῶν. Ἡ ἔκθεσις θά διαρκέσει ἕως τίς 31 Ὀκτωβρίου.
